Μετά από μήνες εκτεταμένων διαβουλεύσεων και αυστηρής νομοτεχνικής επεξεργασίας, το ελληνικό κοινοβούλιο επικύρωσε ένα μετασχηματιστικό νομικό πλαίσιο που κατοχυρώνει την ισότητα των φύλων στην εταιρική διακυβέρνηση. Το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, το οποίο κατατέθηκε στη Βουλή μετά από πολύμηνη επεξεργασία και διαβούλευση, ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο, την ευρωπαϊκή Οδηγία για την υποχρεωτική συμμετοχή ποσοστού 33% γυναικών στα ΔΣ των εισηγμένων εταιρειών, μη εισηγμένων ανωνύμων εταιρειών και δημοσίων επιχειρήσεων που πληρούν συγκεκριμένα οικονομικά κριτήρια.
Κατά την ομιλία της στο Ολομέλεια της Βουλής, η Υφυπουργός Κ. Παπακώστα, που το εν λόγω σχέδιο νόμου αποτελεί την πρώτη της νομοθετική πρωτοβουλία, χαιρέτισε τη νομοθεσία αυτή ως ακρογωνιαίο λίθο της σύγχρονης δημοκρατίας, υπογραμμίζοντας τη θεμελιώδη σημασία της για την προώθηση των ίσων ευκαιριών και την κατάργηση των συστημικών φραγμών μεταξύ των δύο φύλων που επί μακρόν εμποδίζουν την ανέλιξη των γυναικών στην εταιρική ηγεσία. Δήλωσε:
«Βρισκόμαστε εδώ σήμερα όχι απλώς για να εναρμονήσουμε την εθνική μας νομοθεσία με τις κοινοτικές επιταγές, αλλά για να επαναπροσδιορίσουμε τον ίδιο τον ιστό της εταιρικής μας διακυβέρνησης. Η ισότητα των φύλων δεν είναι προνόμιο – είναι δικαίωμα. Δεν είναι απλή φιλοδοξία – είναι υποχρέωση. Μέσω αυτού του νόμου, στέλνουμε ένα σαφές μήνυμα: Η Ελλάδα υποστηρίζει σταθερά τη δικαιοσύνη, την αξιοκρατία και το δικαίωμα κάθε ικανής γυναίκας να ηγείται».
Επιβεβαίωσε με ακλόνητα επιχειρήματα και στοιχεία, την ανάγκη παρέμβασης, επικαλούμενη εκτεταμένες έρευνες που αποκαλύπτουν την επίμονη υποεκπροσώπηση των γυναικών σε ηγετικούς ρόλους επιχειρήσεων, υπογραμμίζοντας:
«Το 2020, μόνο το 13% των θέσεων διοικητικών συμβουλίων στις εισηγμένες εταιρείες στην Ελλάδα καταλαμβάνονταν από γυναίκες, μια κραυγαλέα ανισότητα που απαιτούσε επείγουσα παρέμβαση.»
Η ψήφιση του νόμου 4706/2020 σηματοδότησε ένα σημείο καμπής, ανεβάζοντας την εκπροσώπηση των γυναικών στο 25% μέσα σε ένα χρόνο – μια σαφής απόδειξη του πώς η αποτελεσματική χάραξη πολιτικής μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική αλλαγή.
Μέχρι το 2023, το ποσοστό είχε ανέλθει στο 28%, αλλά όπως σημείωσε η Υφυπουργός, «η σταδιακή πρόοδος δεν είναι αρκετή. Απαιτείται διαρθρωτικός μετασχηματισμός για να επέλθει η σύγκλιση με την Ευρώπη».
Επιπλέον, αναφέρθηκε σε στατιστικά στοιχεία σε επίπεδο ΕΕ, αποκαλύπτοντας ότι ενώ ορισμένα κράτη μέλη έχουν ενσωματώσει με επιτυχία τις ποσοστώσεις φύλου, άλλα υστερούν σημαντικά. Σε μόλις οκτώ χώρες της ΕΕ, οι γυναίκες κατέχουν τουλάχιστον το 40% των μη εκτελεστικών ρόλων, ενώ σε πολλές άλλες, η εκπροσώπηση παραμένει πολύ κάτω από το 30%. Η νομοθεσία επιδιώκει να τοποθετήσει την Ελλάδα στην προμετωπίδα αυτής της ευρωπαϊκής προσπάθειας.
Η χθεσινό ψηφισθέν νομοσχέδιο, υπερβαίνει την απλή συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές οδηγίες- θεσπίζει ένα ισχυρό πλαίσιο για την επίτευξη μακροπρόθεσμης ισορροπίας μεταξύ των φύλων:
- Υποχρεωτική εκπροσώπηση 33% στα Διοικητικά Συμβούλια:
Οι μεγάλες εισηγμένες ανώνυμες εταιρείες, που απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζόμενους και έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών 50 εκατ. ευρώ (ή σύνολο ισολογισμού τουλάχιστον 43 εκατ. ευρώ) πρέπει να διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον το 33% των θέσεων στο διοικητικό τους συμβούλιο, καταλαμβάνεται από γυναίκες.
Ειδικά, στις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες, στο Διοικητικό Συμβούλιο των οποίων συμμετέχουν 3 ή περισσότερα εκτελεστικά μέλη, στο ως άνω ποσοστό του 33% περιλαμβάνεται κατά τρόπο δεσμευτικό και 1 τουλάχιστον εκτελεστικό μέλος από το υποεκπροσωπούμενο φύλο, με σκοπό να αυξηθεί η συμμετοχή του υποεκπροσωπούμενου φύλου στην εκτελεστική διοίκηση των εισηγμένων εταιρειών.
- Επέκταση της εν λόγω ρύθμισης και στις μη εισηγμένες εταιρείες και δημόσιες επιχειρήσεις:
Για τις μεγάλες μη εισηγμένες εταιρείες προβλέπεται δυνατότητα να υιοθετήσουν τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου εφόσον το προβλέψουν στο καταστατικό τους. Ενω, για τις δημόσιες επιχειρήσεις- στις οποίες ισχύει ήδη ποσοστό εκπροσώπησης του υποεκπροσωπούμενου φύλου ίσο τουλάχιστον με το 1/3 των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου- με το νομοσχέδιο προβλέπεται δυνατότητα να συμπεριλάβουν σε αυτό το ποσοστό και ένα (1) τουλάχιστον εκτελεστικό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, εφόσον το προβλέψουν στο καταστατικό τους.
- Υποχρεωτικές ετήσιες εκθέσεις και μηχανισμοί συμμόρφωσης:
Προβλέπεται η υποχρέωση των μεγάλων εισηγμένων εταιρειών να υποβάλουν ετήσια έκθεση, στην οποία περιλαμβάνονται στοιχεία σχετικά με την τήρηση των υποχρεώσεων του νομοσχεδίου αναφορικά με την εκπροσώπηση του υποεκπροσωπούμενου φύλου και τα μέτρα που εφαρμόζονται ή πρόκειται να εφαρμοστούν για τη βελτίωση της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων στο Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας
- Αναγνώριση & παροχή κινήτρων για βέλτιστες πρακτικές:
Στις επιχειρήσεις που επενδύουν στην ισόρροπη ανάπτυξη θα απονέμεται η «Σήμα Ισότητας», που θα τις διακρίνει ως πρωτοπόρες στην αριστεία της εταιρικής διακυβέρνησης. Επιβραβεύεται με τον τρόπο αυτό η προσήλωση στην ισότητα και ενεργοποιείται η εταιρική κοινωνική ευθύνη.
- Δημιουργία του Ταμείου Ισότητας των Φύλων:
Ποσά από χρηματικές κυρώσεις, κάθε είδους δωρεές και χορηγίες, κληρονομιές και κληροδοσίες θα διατίθενται υπέρ της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με την ίδρυση του αυτοτελούς Ταμείου Ισότητας των Φύλων.
Η νέα αυτή πρωτοβουλία, θα στηρίζει δράσεις για την προώθηση της ισότητας των φύλων, όπως προγράμματα καθοδήγησης, εκπαίδευση ηγετικών στελεχών για γυναίκες και εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την ποικιλομορφία.
Η Υφυπουργός αναφέρθηκε εκτενώς στα σπουδαία οφέλη της πολυμορφίας στην εταιρική διακυβέρνηση, παραθέτοντας στοιχεία που συνδέουν τη συμπεριληπτική ηγεσία με ανώτερες επιχειρηματικές επιδόσεις. Η ίδια σημείωσε:
«Οι εταιρείες με ισορροπημένη ηγεσία είναι πιο ανθεκτικές, πιο κερδοφόρες και πιο καινοτόμες. Πολυάριθμες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η ποικιλομορφία στο επίπεδο λήψης αποφάσεων ενισχύει τις οικονομικές επιδόσεις και ενισχύει την εταιρική διακυβέρνηση. Αυτό δεν αφορά μόνο τη δικαιοσύνη – αφορά τη διασφάλιση του οικονομικού μέλλοντος της Ελλάδας σε έναν ολοένα και πιο ανταγωνιστικό κόσμο».
Μια μελέτη του 2023 του Ινστιτούτου McKinsey & Company υποστηρίζει αυτούς τους ισχυρισμούς, καταδεικνύοντας ότι οι επιχειρήσεις με μεγαλύτερη ποικιλομορφία των φύλων στην ηγεσία απολαμβάνουν 3,5% αύξηση των κερδών προ φόρων για κάθε 10% βελτίωση της ισορροπίας των φύλων. Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι η ποικιλόμορφη ηγεσία προάγει την υψηλότερη ικανοποίηση των εργαζομένων, την ενισχυμένη καινοτομία και τις ισχυρότερες ικανότητες διαχείρισης κρίσεων.
Κατέληξε με μια υπενθύμιση της ιστορικής κληρονομιάς της Ελλάδας στη διαμόρφωση των δημοκρατικών ιδεωδών:
«Η Ελλάδα ήταν η γενέτειρα της δημοκρατίας, αλλά η δημοκρατία είναι ελλιπής χωρίς ισότητα. Νομοθετούμε σήμερα όχι μόνο για τις σημερινές γυναίκες, αλλά και για τις επόμενες γενιές. Για τα νεαρά κορίτσια που θα μεγαλώσουν γνωρίζοντας ότι η ηγεσία είναι δικαίωμά τους και όχι μια δύσκολη μάχη. Αυτός ο νόμος αποτελεί ορόσημο, αλλά το ταξίδι μας προς την πραγματική ισότητα των φύλων συνεχίζεται».
Το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας δεσμεύτηκε να παρακολουθεί στενά την εφαρμογή του νόμου, συνεργαζόμενο με επιχειρήσεις, ρυθμιστικές αρχές και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών για να διασφαλίσει την επιτυχία του.
