Θυρεοειδική Οφθαλμοπάθεια

Πρόκειται για μια επιπλοκή κάποιας διαταραχής της θυρεοειδικής λειτουργίας και συγκεκριμένα αυτοάνοσης βλάβης του θυρεοειδούς. Λέγοντας αυτοάνοσο νόσημα εννοούμε ότι ο οργανισμός θεωρεί κάποιο ιστό του ή όργανό του σαν ξένο προς αυτόν σώμα και προσπαθεί να αντιδράσει καταστρέφοντάς το.Συγκεκριμένα δημιουργείται ένα κοινό αντιγόνο μεταξύ του θυρεοειδικού ιστού και των μαλακών μορίων του οφθαλμικού κόγχου δηλαδή των οφθαλμικών μυών, του οπισθοβολβικού λίπους και του οπισθοβολβικού συνδετικού ιστού.

Αποτέλεσμα αυτής της αντιγονικής δράσης είναι η παραγωγή αντισωμάτων από τον θυρεοειδή (anti-TPO και anti-ΤG) τα οποία διεγείρουν την παραγωγή γλυκοζαμινογλυκανών (πρωτεϊνών) οι οποίες εγκαθίστανται οπισθοβολβικά του οφθαλμού. Έτσι εμφανίζεται διόγκωση των οφθαλμικών μυών και του οπισθοβολβικού λίπους που θα οδηγήσει σε κατακράτηση ύδατος, οίδημα, αύξηση της πίεσης στον κόγχο και παρεμπόδιση της φλεβικής αποχέτευσης. Η τελική έκβαση θα είναι η εξώθηση του οφθαλμού εκτός του οφθαλμικού κόγχου (εξόφθαλμος), το περικογχικό βλεφαρικό οίδημα και ίσως αδυναμία και παράλυση των οφθαλμικών μυών (οφθαλμοπληγία).

Μπορεί να εμφανισθεί σε κάθε περίπτωση αυτοάνοσης θυρεοειδοπάθειας δηλαδή είτε σε αυτοάνοσης αιτιολογίας υπερθυρεοειδισμό (ν. Graves’ ) είτε σε αυτοάνοσης αιτιολογίας υποθυρεοειδισμό (ν. Hashimoto’s). Η προσβολή των οφθαλμών μπορεί να είναι είτε ετερόπλευρη είτε αμφοτερόπλευρη. Οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα αυτή την επιπλοκή από τους άντρες σε αναλογία 1 : 3 – 6 φορές. Η ηλικία εμφάνισης είναι για τους άντρες μεταξύ 40 – 45 ετών και 60 – 65 ετών και για τις γυναίκες μεταξύ 45 – 50 ετών και 65 – 70 ετών. Συχνότερη είναι η εμφάνιση στους καπνιστές.

Τα σημεία και τα συμπτώματα της θυρεοειδικής οφθαλμοπάθειας είναι:

• Αυτόματο οπισθοβολβικό άλγος
• Άλγος κατά την κίνηση των οφθαλμών
• Ερύθημα βλεφάρων
• Υπεραιμία επιπεφυκότα
• Εκχύμωση
• Διόγκωση εγκανθίδας
• Οίδημα βλεφάρων

Η εκτίμηση της βαρύτητας και της σοβαρότητας της οφθαλμοπάθειας κατατάσσεται σε κατηγορίες όπως φαίνεται στη σχετική εικόνα.

Η διάγνωση γίνεται με την εξοφθαλμομέτρηση όπου με το εξοφθαλμόμετρο Hertel, με τη βοήθεια 2 πρισμάτων, φαίνεται και υπολογίζεται και παρακολουθείται η εξέλιξη της πρόπτωσης του ενός ή αμφοτέρων των οφθαλμών που υπέστησαν τη βλάβη. Επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με την Αξονική Τομογραφία και με τη Μαγνητική Τομογραφία οφθαλμικών κόγχων με σκοπό να διερευνηθεί η φλεγμονώδης προσβολή των οφθαλμικών μυών και το μέγεθος της ανάπτυξης της οφθαλμικής ίνωσης για τον προγραμματισμό της χειρουργικής επέμβασης.

Θεραπευτικά προτείνεται η διόρθωση της διαταραχής της θυρεοειδικής δυσλειτουργίας και η χορήγηση κορτικοστεροειδών με διάφορους τρόπους και δοσολογίες.

Το 1998 στο 4^th European Congress of Endocrinology στη Sevilla, Spain, η ομάδα μας ανακοίνωσε μια πρωτοποριακή μέθοδο θεραπείας της θυρεοειδικής οφθαλμοπάθειας. Η θεραπεία περιλαμβάνει ενδοφλέβια χορήγηση μεθυλπρεδνιζολόνης σε ειδικούς χρόνους για 3 συνεχόμενες ημέρες για 3 μήνες. Τα αποτελέσματα  είναι άριστα εφ΄όσον αρχίσει σχετικά έγκαιρα πριν δηλαδή την εμφάνιση της οπισθοβολβικής ίνωσης.

Σε αποτυχία της θεραπείας αυτής συνιστάται η χειρουργική επέμβαση.

Δημήτρης Τηλεμ. Καραλής

Ενδοκρινολόγος MD, MSc, PhD