Πρωτοσύγκελος Αλέξιος Κανίνας: Σε λίγα χρόνια κινδυνεύουν να κλείσουν πολλές ενορίες διότι δεν θα υπάρχουν ιερείς

Κατάργηση προσευχής στα σχολεία, διαχωρισμός Εκκλησίας-Κράτους, εκκλησιαστική περιουσία… Θέματα που τα τελευταία χρόνια απασχολούν και τροφοδοτούνται με δηλώσεις εκπροσώπων της Κυβέρνησης. Θέματα στα οποία πρόθυμα δέχθηκε να μας απαντήσει ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητρόπολης Τρίκκης και Σταγών κ. Αλέξιος Κανίνας σε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση. Μία συζήτηση που δεν θα μπορούσε παρά να ξεκινήσει με το ερώτημα εάν πιστεύει ότι η Εκκλησία βάλλεται από παντού. «Μέσα στην υπεύθυνη και πολυεπίπεδη αυτή αποστολή της Εκκλησίας, θα βρεθούν και άνθρωποι που θα εναντιώνονται στον ρόλο της διότι μην ξεχνάτε ότι οι διαθέσεις των ανθρώπων είναι εκείνες που σταυρώνουν καθημερινά τον Θεό και λιθοβολούν τους συνανθρώπους. Ιδιαίτερα πρέπει να μας προβληματίζει για ποιο λόγο βάλλονται ταυτόχρονα η Εκκλησία και ο Ελληνισμός» απαντά  μεταξύ άλλων.

Συνέντευξη στη Βιβή Μαργαρίτη

-Νιώθετε ότι η Εκκλησία βάλλεται από παντού τα τελευταία χρόνια;

–Για να κατανοήσουμε αν βάλλεται ή όχι η Εκκλησία, σε όλες τις εποχές, θα πρέπει πρώτα απ όλα να επισημάνουμε μερικά θεμελιώδη στοιχεία που συγκροτούν την παρουσία και την αποστολή της μέσα στις κοινωνίες. «Εκκλησία» λοιπόν (από το ρήμα εκ-καλώ) σημαίνει πρόσκληση ανθρώπων από το σύνολο της κοινωνίας, να δημιουργήσουν μια σύναξη. Ειδικότερα, στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η «κλήση» προέρχεται  από τον Θεό απευθύνεται στην ελευθερία του ανθρώπου να ακολουθήσει ή να απορρίψει την «αποστολή» που θα του εμπιστευτεί. “Ἰδού ἐγώ ἀποστέλλω ὑμᾶς ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων” μας αναφέρει ο Χριστός. «Αποστολή» λοιπόν των μελών αυτής της Εκκλησίας είναι : α) να φέρουν στην κοινωνία το Μήνυμα του Ευαγγελίου του Χριστού. β) να μας τοποθετήσουν μπροστά στην Σταύρωση και την Ανάσταση και τέλος γ) να γίνουν «τοῖς πᾶσι τὰ πάντα» για να μας σώσουν. Μέσα λοιπόν στην υπεύθυνη και πολυεπίπεδη αυτή αποστολή της Εκκλησίας, θα βρεθούν και άνθρωποι που θα εναντιώνονται στον ρόλο της διότι μην ξεχνάτε ότι οι διαθέσεις των ανθρώπων είναι εκείνες που σταυρώνουν καθημερινά τον Θεό και λιθοβολούν τους συνανθρώπους. Ιδιαίτερα πρέπει να μας προβληματίζει για ποιο λόγο βάλλονται ταυτόχρονα η Εκκλησία και ο Ελληνισμός.

-Κατάργηση της προσευχής στα σχολεία… Ένα θέμα που διχάζει… Αναφέρω τις δηλώσεις του Κώστα Πουλάκη (Γ.Γ. Υπουργείου Εσωτερικών): «Ο θεσμός της πρωινής προσευχής είναι κατάλοιπο μιας πολύ περασμένης εποχής και μιας απολύτως αντιδραστικής αντίληψης περί… «Ελλάδος Ελλήνων Χριστιανών» (…). Η άσκηση της λατρείας είναι προσωπικό θέμα των παιδιών και των οικογενειών τους. Όχι του σχολείου». Μπορείτε να μου κάνετε ένα σχόλιο;

–Η προσευχή είναι η ιερότερη στιγμή επικοινωνίας μας με τον Θεό. Αυτήν την επικοινωνία την έχουμε ανάγκη όλοι μας ούτως ώστε να ανταπεξέλθουμε στα προβλήματα της καθημερινότητας. Το δικαίωμα της συνομιλίας μας με τον Θεό, μας οδηγεί έπειτα την ανάληψη των υποχρεώσεών και καθηκόντων μας έναντι των υπολοίπων. Στην σχολική πρωινή προσευχή όλη η εκπαιδευτική και μαθητική κοινότητα ζητά από τον Θεό να ανοίξει τους ορίζοντες και να απελευθερώσει τα πρόσωπα από την ατομικότητα. Να ευλογήσει την πνευματική πρόοδο και να απομακρύνει ιδιοτελεί συμφέροντα που πολλές φορές θέτουν την παιδεία αντικείμενο πολιτικών αντιλήψεων και επιδιώξεων. Μέσα στον σχολικό χώρο, αυτή η επικοινωνία των παιδιών με τον Θεό, αποφέρει σπουδαία παιδαγωγικά, ψυχολογικά και αξιακά αποτελέσματα καθώς καλεί τους μαθητές σε ανιδιοτελή αγάπη και αλληλοσεβασμό. Η Εκκλησία δεν βασίζεται σε πολιτικές πεποιθήσεις που οδηγούν στον φανατισμό και τον ακρωτηριασμό των συνειδήσεων ώστε να αναδεικνύεται η ίδια, ούτε εκκοσμικεύεται στην ουσία της για να είναι αρεστή στις σύγχρονες εφήμερες πολιτικές αλλά πορεύεται με σκοπό να ανυψώσει την ανθρώπινη ζωή και να την ενώση με τον Θεό. Όλα τα άλλα που μου αναφέρετε θεωρώ ότι δεν έχουν κάποια άλλη ουσία από το να δημιουργούν περισσότερο θόρυβο.

«Ορισμένες φορές η αδιακρισία του Κράτους οδήγησε την Εκκλησία σε εσωτερικούς κινδύνους και προβλήματα»

-Το Κράτος πρέπει να έχει καθαρά κοσμικά χαρακτηριστικά;

–Όπως γνωρίζετε, η ανάγκη των ανθρώπων να συνυπάρχουν και να δημιουργούν κοινωνίες, αυτόματα οδηγεί στην δημιουργία μιας κεντρικής διοικητικής πολιτικής οντότητας που θα νομοθετεί, θα διασφαλίζει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας και θα παρέχει ασφάλεια στους πολίτες της. Η παρουσία λοιπόν του Κράτους είναι δείγμα πνευματικής εξέλιξης των κοινωνιών. Έτσι, τα κράτη αποτελούνται από πολίτες οι οποίοι έπειτα από διάφορες ιστορικές περιόδους και κοινωνικές καταστάσεις, έχουν κάποιο θρήσκευμα, ανέπτυξαν πολιτικές ιδεολογίες, δημιούργησαν ήθη και έθιμα τα οποία εκφράζουν τις αξίες και τα ιδανικά τους. Γι αυτόν τον λόγο όταν ο Νομοθέτης του Κράτους νομοθετεί πρέπει να έχει υπ όψιν του όλα τα χαρακτηριστικά εκείνα που συνέχουν την ζωή των πολιτών ώστε να είναι κατά το δυνατόν αντικειμενικός και δίκαιος ο νόμος. Μαζί λοιπόν με τα παραπάνω θεωρώ ότι το Κράτος που εκφράζει την δικαιοσύνη και ισότητα μέσα στους νόμους του, δεν επιδέχεται κοσμικούς η άλλους προσδιορισμούς. 

-Οι ρόλοι Εκκλησίας-Κράτους πρέπει να είναι διακριτοί;

–Η Διάκριση πιστεύω οτι είναι η μεγαλύτερη αρετή που μπορεί να κατακτήσει ένας άνθρωπος. Διότι με την Διάκριση συγκροτείται η Σοφία. Επομένως ειδικά από την πλευρά της Εκκλησίας σας διαβεβαιώνω ότι υπάρχει διάκριση στην συνύπαρξή της με το Κράτος. Από την άλλη πλευρά παρατηρείται ότι ορισμένες φορές η αδιακρισία του Κράτους οδήγησε την Εκκλησία σε εσωτερικούς κινδύνους και προβλήματα. Αυτό που χρειάζεται η Εκκλησία και το Κράτος είναι άρρηκτους δεσμούς συνεργασίας για την εξυπηρέτηση των πολιτών. Δυστυχώς όμως παρατηρείται ότι η Εκκλησία αντιμετωπίζεται από το Κράτος ως ένας αποδοτικός φιλανθρωπικός οργανισμός ο οποίος αναπληρώνει το κενό που έχει το κράτος προνοίας.

-Εκκλησιαστική περιουσία… Μύθος ή πραγματικότητα;

–Η Εκκλησιαστική περιουσία είναι ένα δύσκολο κομμάτι το οποίο ταλαιπωρεί για δεκαετίες και την Διοίκησή της αλλά και το Κράτος. Κοιτάξτε, εάν ήταν όντως πραγματικότητα, τότε η  Εκκλησία θα είχε μια οικονομική ισχυρή παρουσία και ανεξαρτησία και επιπλέον θα είχε συμβάλει και στην ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας της Χώρας μας. Από την άλλη πλευρά εάν θεωρήσουμε ότι είναι μύθος, τότε δεν νομιμοποιείται για τις διεκδικήσεις που έχει επι της εκκλησιαστικής περιουσίας. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Όντως τα μέλη της Εκκλησίας σε βάθος χρόνου κατάφεραν ώστε να έχει μια εδαφική περιουσία (κτήματα, αγροί κλπ) μέσα από τα οποία θα συντηρείται ο διοικητικός ιστός της και θα επιτελεί και την φιλανθρωπική της δραστηριότητα. Τα πρόσωπα λοιπόν τα οποία εμπιστεύθηκαν την περιουσία τους στην Εκκλησία είναι και οι ευεργέτες Της (όπως π.χ γίνεται και με τους ευεργέτες των Δήμων και Περιφερειών της Χώρας μας). Δεν σας κρύβω ότι η περιουσία αυτή ήταν μεγάλη. Αυτήν την περιουσία την αξιοποίησε για να χτίσει Σχολεία, Ναούς, Νοσοκομεία, Ιδρύματα, Ορφανοτροφεία, Γηροκομεία κλπ. Από την δύσκολη και τυραννική περίοδο του Οθωμανικού ζυγού στον Ελλαδικό χώρο, η εκκλησιαστική περιουσία αποδυναμώθηκε ιδιαίτερα. Η ίδια η Εκκλησία έδωσε μεγάλο κομμάτι της περιουσίας της για την οργάνωση του Απελευθερωτικού Αγώνα προς όφελος του Έθνους. Από την Επανάσταση του 1821 και μετά με την ήδη κατακερματισμένη περιουσία της, η Εκκλησία, μέσω κρατικών δεσμεύσεων, δασμών και απαλλοτριώσεων, έχασε περίπου το 96% της περιουσίας της. Και φτάσαμε σήμερα να προσπαθεί (με τα κρατικά εμπόδια) να συντηρηθεί με το εναπομείναν 4% της περιουσίας της.

-Η Εκκλησία στέκεται στο πλευρό όσων έχουν ανάγκη;

-Η Εκκλησία και τα μέλη της, φυσικά και βρίσκονται στο πλευρό όσων έχουν ανάγκη. Από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες παρατηρείται η διάθεση των μελών της Εκκλησίας στην κοινωνική και φιλανθρωπική προσφορά. Με θυσιαστικό και ανιδιοτελή σκοπό, οι Επίσκοποι, οι Ιερείς τα μέλη της Εκκλησίας εργάζονται καθημερινά ώστε να βρίσκουν λύσεις στα προβλήματα και να δίνουν το μήνυμα της αλληλεγγύης και της αγάπης προς τον συνάνθρωπο. Ειδικά τα τελευταία χρόνια λογω της οικονομικής κρίσης τριπλασιάστηκε ο αριθμός το απόρων ανθρώπων που καταφεύγουν στην Εκκλησία ή εντοπίζεται μέσα από τις ενορίες. Ενδεικτικά θα σας δώσω μερικές πληροφορίες για την φιλανθρωπική δράση που πραγματοποιείται στην Ιερά μας Μητρόπολη. Με την ευλογία και ευθύνη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ.κ Χρυσοστόμου, λειτουργούν τα εξής :

α) Το Γενικό Φιλόπτωχο Ταμείο το οποίο δίνει κατ έτος 180.000 ευρώ οικονομικά βοηθήματα αναλυτικά 15.000 ευρώ κάθε μήνα σε άπορους συνανθρώπους μας, από αυτά τα 7000 ευρώ δίνονται σε φοιτητικά επιδόματα.

β) 80 φιλόπτωχα ταμεία των Ιερών Ναών.

γ) 17 Τράπεζες Αγάπης οι οποίες καθημερινά μαγειρεύουν και προσφέρουν 250 μερίδες φαγητό σε άπορους αδελφούς.

δ) «ο Χιτώνας αγάπης» όπου συλλέγονται είδη ρουχισμού κλπ.

Σημαντική είναι και η παρουσία του Εκκλησιαστικού μας γηροκομείου «ο Άγιος Νικόλαος» στο χωριό Μεγάλα Καλύβια. Εκεί περιθάλπονται με αγάπη και φροντίδα 29 γέροντες και γερόντισσες.

Στη συντήρηση όλων αυτών των φιλανθρωπικών δράσεων καθοριστικό ρόλο έχει η προσφορά των εσόδων των Ιερών Ναών και οι δωρεές των πιστών. Κανένας κρατικός η άλλος οργανισμός – φορέας δεν μας παρέχει βοήθεια. Πρέπει όμως να σας αναφέρω και το εξής σημαντικό στοιχείο το οποίο καταρρίπτει τον μύθο ότι η Εκκλησία δεν πληρώνει φόρους. Συνολικά η Ιερά Μητρόπολή μας συμπεριλαμβανομένων και των ιδρυμάτων πλήρωσε 180.000 ευρώ σε Φόρο Εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ.

«Συνολικά η Ιερά Μητρόπολή μας συμπεριλαμβανομένων και των ιδρυμάτων πλήρωσε 180.000 ευρώ σε Φόρο Εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ» 

-Υπάρχει έλλειψη ιερέων στην επαρχία, κινδυνεύουν να κλείσουν Εκκλησίες; (Δράττομαι της ευκαιρίας να κάνω την ερώτηση από δηλώσεις του Σεβασμιότατου).

-Όντως τον τελευταίο καιρό, όπως θα ακούτε και στα κηρύγματα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας Τρίκκης και Σταγών κ. Χρυσοστόμου, γίνεται μια προσπάθεια συλλογής κατάλληλων προσώπων ώστε να ενταχθούν στην Ιερατική Οικογένεια της Μητροπόλεως μας. Οι περισσότεροι κληρικοί που διακονούν στην Μητρόπολή μας, είναι μεγάλοι σε ηλικία και άλλοι συνταξιούχοι. Σε λίγα χρόνια κινδυνεύουν κυριολεκτικά να κλείσουν πολλές ενορίες, ειδικά στα χωριά μας, διότι δεν θα υπάρχουν ιερείς για να εξυπηρετήσουν τις Λειτουργικές και λοιπές Θρησκευτικές ανάγκες. Από την άλλη πλευρά πλέον το Κράτος δεν παρέχει θέσεις ώστε να μισθοδοτηθεί ένας νεοχειροτονούμενος κληρικός. Μέχρι στιγμής στην Μητρόπολή μας υπηρετούν 7 άμισθοι νέοι κληρικοί. Γι αυτόν τον λόγο, ο Σεβασμιώτατος ίδρυσε ένα Ταμείο Αλληλεγγύης το οποίο στηρίζεται με εισφορές των Κληρικών μας (120 κληρικοί σε όλη την Μητροπολιτική μας Περιφέρεια), οι οποίοι δίνουν 10 ευρώ τον μήνα από τον μισθό τους και με ετήσια συνδρομή των Ιερών μας Ναών. Φυσικά αυτό δεν αποτρέπει τους νέους ώστε να προσεγγίζουν την Ιεροσύνη, αλλά το εύλογο ερώτημα είναι με τι πόρους θα συντηρούνται οι κληρικοί και οι οικογένειές τους. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 10.000 κληρικοί και το θέμα της μισθοδοσίας του κλήροι είναι ένα φλέγον θέμα που απασχολεί όλη την Ιεραρχία της Εκκλησίας μας αλλά και την Ελληνική Πολιτεία. Πιστεύω ότι στο αμέσως επόμενο διάστημα θα έχουμε σοβαρές και καθοριστικές εξελίξεις επάνω σε αυτό το θέμα.