«Πρωταθλήτρια» στην κατάθλιψη η Θεσσαλία

Τα τελευταία χρόνια η περιοχή της Θεσσαλίας έχει περάσει πολλά. Πλημμύρες, σεισμούς, φωτιές, εκρήξεις και πάλι πλημμύρες. Ακόμη και 19 μήνες μετά το τελευταίο φυσικό φαινόμενο και με πολλά από τα προβλήματα να μην έχουν αποκατασταθεί, ο κόσμος παραμένει συγκλονισμένος. Η ψυχική του υγεία έχει δεχτεί ένα βαρύ πλήγμα, το οποίο αποτυπώνεται σε διεθνείς έρευνες.

«Τρέξιμο, λογαριασμοί και δουλειά, άγχος, ακρίβεια, χρέη δανεικά». Η παραπάνω πρόταση είναι απόσπασμα ευχάριστου ελληνικού τραγουδιού, το οποίο έχει σημειώσει τεράστια επιτυχία. Ωστόσο, η ουσία είναι κάτι παραπάνω από έναν στίχο. Η ουσία είναι η καθημερινότητα. Σε καθημερινή βάση, όλο και περισσότερα νοικοκυρία πορεύονται σκεπτόμενα τα παραπάνω και πώς θα καταφέρουν να τα βγάλουν εις πέρας.

Η αγχώδης και πιεστική καθημερινότητα έχει «δημιουργήσει» πιο καταθλιπτικούς πολίτες κάτι που επιβεβαιώνεται από την αυξανόμενη τάση για συμβουλευτική, αλλά και την έξαρση στις πωλήσεις αντικαταθλιπτικών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της νέας Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας, η χώρα μας είναι ουραγός στην Ευρώπη σε ζητήματα ψυχικής υγείας, ενώ στην κορυφή βρίσκεται η Περιφέρεια Θεσσαλίας.

Αναλυτικότερα, η έρευνα έλαβε δείγμα από 24 ευρωπαϊκές χώρες, αναδεικνύοντας μια νέα οπτική για την επίδραση της ταξικής διαστρωμάτωσης και των γεωγραφικών ανισοτήτων στα συμπτώματα κατάθλιψης.

Η πρωτιά της Θεσσαλίας

Ο μύθος του χαρούμενου και ξέγνοιαστου Ελληνα που τον ενδιαφέρει μόνο η καλοπέραση έχει χαθεί. Η Ελλάδα, όπως και οι υπόλοιπες μεσογειακές χώρες, καταγράφει τον υψηλότερο μέσο όρο καταθλιπτικών συμπτωμάτων στην Ευρώπη παρά την κοινή αντίληψη πως οι άνθρωποι που ζουν σε αυτές χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη εξωστρέφεια και αισθήματα χαράς συγκριτικά με εκείνους των βόρειων χωρών.

Στο εσωτερικό της χώρας, όμως, η Θεσσαλία είναι πρωταθλήτρια. Ακολουθούν οι περιφέρειες του Νοτίου Αιγαίου, της Ηπείρου και του Βόρειου Αιγαίου. Από την έρευνα προκύπτει ότι αντίθετα με τη διαδομένη αντίληψη, στις νησιωτικές περιοχές καταγράφονται συχνότερα καταθλιπτικά συμπτώματα από την ηπειρωτική Ελλάδα, με εξαίρεση την Ήπειρο, την δεύτερη φτωχότερη περιφέρεια της χώρας (μετά το Βόρειο Αιγαίο) και τη Θεσσαλία, η οποία όμως αντιμετώπισε μια σειρά σημαντικών φυσικών καταστροφών το διάστημα κατά το οποίο διεξήχθη η έρευνα.

Τα παραπάνω ευρήματα επιβεβαιώνει ο Βολιώτης ψυχίατρος Νίκος Νικολάου λέγοντας πως η Θεσσαλία τα τελευταία 10 χρόνια παρουσιάζει μία σταθερή αύξηση στα περιστατικά ανθρώπων που αντιμετωπίζουν συμπτώματα κατάθλιψης ή έντονου άγχους. Για τον ίδιο, αυτό οφείλεται σε δύο λόγους, με τον πρώτο να είναι τα απανωτά χτυπήματα που η τοπική κοινωνία έχει δεχθεί από τα φυσικά φαινόμενα που έχουν πλήξει την πλειοψηφία, σχεδόν, των πολιτών.

«Η τελευταία πενταετία είναι, δυστυχώς, άμεσα συνδεδεμένη με φυσικά φαινόμενα και καταστροφές. Ιανός, σεισμός στο Δαμάσι, πλημμύρες Ντάνιελ και Ελίας επηρέασαν κατά κόρον την τοπική ψυχολογία και δημιούργησαν ένα έντονο μετατραυματικό σοκ, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ακόμη και πιο καταθλιπτικοί πολίτες» αναφέρει ο κ. Νικολάου και συνεχίζει: «Αλλαξε η ζωή τους σε μία νύχτα. Εχασαν περιουσίες, ακόμα και ανθρώπους, ενώ και μόνο το αίσθημα του κινδύνου είναι αρκετό για να προκαλέσει ψυχολογικά προβλήματα».

Ο ίδιος αναφέρει ότι πέρα από το προσωπικό τραύμα έχει προκύψει και έντονο συλλογικό τραύμα, με την έννοια ότι ακόμα και εάν κάποιος πολίτης δεν έχει υποστεί ο ίδιος ζημιές ή απώλειες, τότε κάποιος από το συγγενικό του ή κοντινό του περιβάλλον θα έχει.

Μέσα σε λίγους ώρες γκρεμίστηκαν σπίτια, καταστράφηκαν δρόμοι, διαλύθηκαν υποδομές και όλα αυτά δημιούργησαν το αίσθημα της ανασφάλειας.

Την ίδια ώρα, όμως, το επιχειρείν υπέστη ένα πολύ μεγάλο πλήγμα. «Κλάδοι δυσκολεύτηκαν να ανακάμψουν, έκλεισαν επιχειρήσεις, βιομηχανίες άλλαξαν το κέντρο δραστηριότητας και γενικά υπήρξε μία μεταβολή ακόμη και στα εργασιακά περιβάλλοντα» σημειώνει ο κ. Νικολάου.

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η Θεσσαλία βρίσκεται στην κορυφή των πιο καταθλιπτικών πολιτών είναι ο αγροτικός κόσμος. Η Θεσσαλία είναι μία κατεξοχήν αγροτική περιοχή. «Οι συνθήκες που επικρατούν στον πρωτογενή τομέα, όμως, έχουν επηρεάσει σημαντικά ολόκληρη την περιοχή. Οι αγρότες της Θεσσαλίας σε σχέση με αγρότες άλλων χωρών νιώθουν αδικημένοι και βλέπουν τις παραγωγές τους να καταστρέφονται, να πλήττονται, αλλά να μην αποζημιώνονται, γεγονός που πλήττει και τους ίδιους αφενός οικονομικά και αφετέρου ψυχολογικά» τονίζει ο κ. Νικολάου.

Πρώτη η Ελλάδα στη μοναξιά

Η χώρα μας βρίσκεται επίσης στην κορυφή και όσον αφορά τα συμπτώματα μοναξιάς, έναν από τους πιο κρίσιμους δείκτες ψυχικής ευεξίας.

«Παλιά αποτελούσαμε σύνολα ανθρώπων που μας χαρακτήριζαν. Θεωρούμασταν ευτυχισμένος λαός και μέσα σε όλα, όμως οι σύγχρονες συνθήκες που επικρατούν έχουν αλλάξει κατά πολύ τα δεδομένα» σημειώνει ο ψυχίατρος και προσθέτει ότι όλο και περισσότεροι νέοι, αλλά και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας νιώθουν μοναξιά ως απόρροια των συνθηκών που βιώνουν.

«Βασικός λόγος είναι η μείωση της αγοραστικής δύναμης. Παλαιότερα μέσω των χρημάτων βγαίναμε, διασκεδάζαμε και κερνούσαμε. Τώρα, που τα χρήματα δεν επαρκούν για τα βασικά ο κόσμος κλείνεται στον εαυτό του» σημειώνει ο ίδιος.

Παράλληλα, πολύ σημαντικό εύρημα της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας (ESS) αποτελεί το γεγονός πως η ψυχική υγεία δεν είναι απλώς προσωπικό ζήτημα, αλλά αντανακλά ευρύτερες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες.

Τα δεδομένα που αναλύθηκαν από την ερευνητική ομάδα του Γιώργου Μπιθυμήτρη (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών), Νίκανδρου Ιωαννίδη (ΤΕΠΑΚ) και του Γιάννου Κατσουρίδη (Πανεπιστήμιο Λευκωσίας), φωτίζουν τη σύνδεση μεταξύ κοινωνικής τάξης, περιφερειακής ανάπτυξης και ψυχικής υγείας.

Αυξηση αντικαταθλιπτικών

Τα ευρήματα της παραπάνω έρευνας αποτυπώνονται και στη φαρμακοβιομηχανία. Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 12η θέση μεταξύ 32 χωρών στα αντικαταθλπιτικά, καθώς οι Ελληνες καταναλώνουν 70,6 δόσεις αντικαταθλιπτικών φαρμάκων ανά 1.000 κατοίκους.

«Μετά τον κορονοϊό παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στις πωλήσεις αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών φαρμάκων» αναφέρει ο αντιπρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Μαγνησίας Γιώργος Βογιατζής και συνεχίζει: «Οι σύγχρονες συνθήκες απασχολούν την καθημερινότητα του ανθρώπου. Το άγχος είναι στοιχείο, πλέον, των πολλών».

Ο ίδιος επισημαίνει ότι ενώ σε όλες τις κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες υπάρχει αύξηση, αισθητή γίνεται στα άτομα που έχουν οικογένειες και αυξημένες υποχρεώσεις.