Ο Τρικαλινός συλλέκτης μας μιλά για τη συλλογή του που ξεπερνά τα 20.000 αντικείμενα-Σύντομα αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το Ιστορικό, Νομισματικό και Λαογραφικό Μουσείο Δήμου Πύλης όπου θα εκτίθεται το υλικό Ένας θησαυρός ανεκτίμητης λαογραφικής αξίας, 20.000 και πλέον αντικείμενα, χρόνια αναζήτησης κι έρευνας, ατελείωτες ώρες δουλειάς κι ένα όνειρο: Κάποτε όλο αυτό το υλικό να αποτελέσει τη συλλογή ενός Λαογραφικού Μουσείου ώστε να θυμόμαστε όλοι τις ρίζες μας. Ο Νικόλαος Μαρδάνης, πυροσβέστης στο επάγγελμα, πνεύμα ανήσυχο και λάτρης της λαογραφίας, δεκαετίες τώρα συγκεντρώνει αντικείμενα αλλοτινών εποχών «για να θυμούνται οι μεγάλοι και να μαθαίνουν οι νεότεροι» όπως θα μου πει ο ίδιος. Χρόνια τώρα συγκεντρώνει στο υπόγειο του σπιτιού του, σε αποθήκες κι άλλους χώρους υλικό. Η συλλογή του σήμερα ξεπερνά τα 20.000 αντικείμενα, ενώ αυτή έχει διανθιστεί το τελευταίο διάστημα και με ανθρώπινα ομοιώματα που με τις κινήσεις τους… μυούν τους παρατηρητές τους στα επαγγέλματα του παρελθόντος.
Ο κ. Μαρδάνης με μεγάλη χαρά μου παρουσίασε ένα μέρος της συλλογής του που σύντομα θα εκτίθεται στο Ιστορικό, Νομισματικό και Λαογραφικό Μουσείο Δήμου Πύλης το οποίο ολοκληρώνεται το προσεχές διάστημα, όπως με ενημέρωσε..
Εκεί, στην αυλή του σπιτιού του, ένιωσα τη ζεστασιά της φιλοξενίας της οικογένειας που χρόνια τώρα συμμερίζεται και μοιράζεται την αγάπη του για τη λαογραφία. Μιλήσαμε για ώρα πολύ. Μου μίλησε με αγάπη και συγκίνηση για την πορεία του όλα αυτά τα χρόνια στην προσπάθεια να συγκεντρώσει το υλικό της μεγάλης συλλογής του, αλλά και για την πικρία που νιώθει καθώς αυτή του η προσπάθεια δεν βρήκε αποδέκτες μέχρι τώρα.
Συνέντευξη στη Βιβή Μαργαρίτη
-κ. Μαρδάνη έχετε στην κατοχή σας μία λαογραφική συλλογή ανεκτίμητης αξίας. Πως ξεκίνησε όλο αυτό;
–Ξεκίνησα από την ηλικία των 10 ετών, το 1977. Τότε ήταν της μόδας η συλλογή γραμματοσήμων και συνέχισα ως συλλέκτης ελληνικών νομισμάτων και χαρτονομισμάτων. Έχω στη συλλογή μου τα πρώτα ελληνικά νομίσματα επί εποχής Ιωάννη Καποδίστρια έως και τις τελευταίες δραχμές, καθώς επίσης χαρτονομίσματα από το πρώτο χαρτονόμισμα μιας δραχμής του 1885 από τον Βασιλιά Γεώργιο Α’ έως και το τελευταίο δεκαχίλιαρο. Αργότερα, μεγαλώνοντας, το ενδιαφέρον μου στράφηκε στα λαογραφικά αντικείμενα. Ήθελα να διασώσω όσα περισσότερα λαογραφικά στοιχεία του Νομού μπορούσα. Σήμερα, έχω στην κατοχή μου 20.000 και πλέον αντικείμενα. Πρόκειται για μία τεράστια συλλογή που ευελπιστώ σύντομα να πιάσει τόπο…
-20.000 και πλέον λαογραφικά αντικείμενα. Ένας μικρός θησαυρός, μία μικρή περιουσία…
-Όντως. Μόνος μου έτρεχα στα χωριά και τα αγόραζα από παλαιοπωλεία, από ιδιώτες κ.α. Προσπάθησα να διασώσω όσα περισσότερα μπορούσα. Ξέρετε κ. Μαργαρίτη, δεν μόνο η αγορά των αντικειμένων, εκείνο που κοστίζει πάρα πολύ είναι η συντήρησή τους. Για να καταλάβετε αν αγοράσεις ένα αντικείμενο 20 ευρώ χρειάζεσαι άλλα τόσα άλλα 30 ή 50 ευρώ για να το συντηρήσεις. Πέραν της προσωπικής εργασίας που απαιτείται για να αναδειχθεί, να συντηρηθεί, αλλά και για να μπορέσει να διατηρηθεί, απαιτούνται φάρμακα και υλικά τα οποία κοστίζουν.
-Όλα αυτά τα αντικείμενα, μιλάμε για έναν απίστευτα μεγάλο μεγάλο όγκο, που τα φυλάσσετε;
-Στο σπίτι μου στο χώρο που σας έδειξα και σε αποθήκες. Έτσι όμως δεν μπορούσα να τα εκθέσω.
-Μου δείξατε τα ανθρώπινα ομοιώματα τα οποία έχουν κίνηση που έχετε δημιουργήσει και συμπληρώνουν τη συλλογή σας. Πως σας ήρθε η ιδέα;
–Έχω δημιουργήσει 10 ομοιώματα μέχρι στιγμής. Επισκεπτόμενος διάφορα μουσεία λαογραφικά διαπίστωνα ότι τα αντικείμενα εκτείθονταν «ψυχρά». Έτσι αποφάσισα να δώσω κίνηση στα δικά μου εκθέματα. Δημιούργησα ανθρώπινα ομοιώματα για να παρουσιάσω τα παραδοσιακά επαγγέλματα. Το θέμα είναι το κόστος αυτών των κατασκευών είναι εξαιρετικά υψηλό, τα υλικά είναι πανάκριβα και δεν μπορώ να ανταπεξέλθω οικονομικά.
-Τα ομοιώματα αυτά τα δημιουργήσaτε εσείς εξ ολοκλήρου; Από τί είναι φτιαγμένα;
-Με βοήθησε ο κουνιάδος μου με το ξυλουργείο. Από εκεί και πέρα τα έκανα όλα μόνος μου. Χρησιμοποιώ πλαστικό, πολυεστέρα κι ένα πρωτότυπο υλικό που θα μου επιτρέψετε να μη σας φανερώσω. Επίσης, έχω προσθέσει αισθητήρα κίνησης που τους επιτρέπει να κινούνται μόλις ανιχνεύσουν κίνηση.
-Έχετε κατά καιρούς απευθύνει εκκλήσεις προς φορείς και δήμους για να σας βοηθήσουν με όλο αυτό το υλικό για να μπορέσετε να το εκθέσετε. Υπήρξε ανταπόκριση;
–Από τον Δήμο Τρικκαίων και προσωπικά από τον Δήμαρχο είμαι πάρα πολύ πικραμένος. Μιλήσαμε πολλές φορές και πικράθηκα πάρα πολύ από την αντιμετώπισή του.
Ευτυχώς, βρήκα ανταπόκριση στο πρόσωπο του δημάρχου Πύλης του κ. Κώστα Μαράβα και στο Δημοτικό Συμβούλιο Πύλης που με στήριξε και με στηρίζει ώστε να γίνει ένα πρωτότυπο μουσείο στη Θεσσαλία, για να μην πω σε ολόκληρη την Ελλάδα.
-Σας έχει παραχωρηθεί από το δήμο Πύλης ένας χώρος όπου θα λειτουργήσει το Λαογραφικό Μουσείο με το υλικό σας;
-Ναι, μου παραχώρησαν το δημοτικό σχολείο στον Άγιο Βησσαρίωνα είναι περίπου 200 τετραγωνικά. Θα λειτουργήσει ως Ιστορικό, Νομισματικό και Λαογραφικό Μουσείο Δήμου Πύλης και θα αναγράφει «Συλλογή Νικολάου Αποστ. Μαρδάνη». Το κτίριο έχει ανακαινιστεί κι έχει διαμορφωθεί αναλόγως ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει το Μουσείο. Ο χώρος έχει ήδη διαμορφωθεί, έχουν γίνει οι προθήκες, έχουν τοποθετηθεί συναγερμοί, το ηλεκτρολογικό υλικό, γίνεται η διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου και είναι σχεδόν έτοιμο.
Εκείνο που με προβληματίζει και με στενοχωρεί είναι που είναι μικρός ο χώρος και δεν μπορώ να στεγάσω όλο αυτό το υλικό που έχω στη διάθεσή μου.
-Ήταν ένα όνειρο που παίρνει σάρκα και οστά; Που γίνεται πραγματικότητα;
–Το όνειρο μου παίρνει σάρκα και οστά, αλλά είμαι ακόμη επιφυλακτικός μέχρι να το δω να λειτουργεί. Η γραφειοκρατία πολλές φορές σε φτάνει στα όριά σου κι εκεί έγκειται η επιφυλακτικότητά μου, αφού κάθε φορά συναντώ εμπόδια μπροστά μου και δεν ξέρω αν τελικά θα φτάσει να υλοποιηθεί.
-Δώστε μου μία εικόνα από το Μουσείο. Τι θα βλέπει ο επισκέπτης σε αυτό;
–Σκοπός μου είναι όλοι, και ειδικά τα νέα παιδιά, να γνωρίσουν τις ρίζες τους. Σε αυτό θα υπάρχουν αντικείμενα από την Επανάσταση του 1821, νομίσματα, χαρτονομίσματα κι όλη η ιστορία της Θεσσαλίας, από το αγροτόσπιτο του θεσσαλικού κάμπου και του ορεινού όγκου, μέχρι τα επαγγέλματα και τα συναφή εργαλεία τους με την παρουσία των ανθρώπινων ομοιωμάτων. Θα υπάρχουν γραμμόφωνα, ραδιόφωνα, φωτογραφικές μηχανές, παραδοσιακές φορεσιές της περιοχής μας και πολλά άλλα.
-Πότε θα είναι έτοιμο;
–Αν όλα πάνε καλά μέσα στις επόμενες μέρες το μουσείο θα είναι έτοιμο. Στόχος είναι να προλάβουμε να ανοίξει το μουσείο κατά τη διάρκεια του Μύλου Ξωτικών. Από εκεί και πέρα θα πρέπει να διαφημιστεί δυναμικά για να προσελκύσει κόσμο. Φυσικά θα υπάρχει ξεναγός ο οποίος θα δίνει πληροφορίες στους επισκέπτες.
-Τί είναι αυτό που σας έλκει στη λαογραφία;
-Σαν παιδί είχα την επιθυμία να γίνω αρχαιολόγος αλλά εξαιτίας συγκυριών δεν τα κατάφερα. Η λαογραφία ήρθε να καλύψει αυτές μου τις αναζητήσεις.
-Κάτι μου αναφέρατε για ένα βιβλίο…
–Έχω γράψει ένα βιβλίο για τα παραδοσιακά επαγγέλματα του τόπου, το οποίο για οικονομικούς λόγους, δεν έχω εκδώσει ακόμη. Η συλλογή των στοιχείων μου πήρε 3 και πλέον χρόνια. Έκανα συνεντεύξεις με ανθρώπους που ασχολήθηκαν με αυτά τα επαγγέλματα τα οποία έχουν εκλείψει ως επί το πλείστον. Μου διηγήθηκαν την ιστορία τους. Χρειάστηκε επιμονή από πλευράς μου για να συγκεντρώσω τα στοιχεία.
-Πώς σκέφτεστε να αξιοποιήσετε το υλικό αυτό του ανέκδοτου βιβλίου σας;
–Το υλικό που έχω συγκεντρώσει για τη συγγραφή του βιβλίου θα συνοδεύει επεξηγηματικά το λαογραφικό υλικό που θα παρουσιάσω κατά ενότητες στο Μουσείο που θα λειτουργήσει. Δυστυχώς, ο χώρος είναι περιορισμένος και δεν επαρκεί να συμπεριλάβω όλα τα επαγγέλματα. Επομένως, θα περιοριστώ και θα κάνω μία επιλογή των σημαντικότερων.
-Αν κατάλαβα καλά δεν έχετε περιοριστεί απλά στα αντικείμενα της συλλογής, αλλά επιχειρείτε μία εμπεριστατωμένη καταγραφή της ιστορίας του τόπου μας.
-Είναι όντως μία καταγραφή. Εκείνο που προσπαθούσα ήταν κάθε ενότητα να είναι ολοκληρωμένη. Για παράδειγμα, κάθε επάγγελμα το προσεγγίζω μέσα από τα αντικείμενα, αλλά και τις μαρτυρίες που συνέλεξα και την καταγραφή του. Να φανταστείτε ότι έχω πάρει συνέντευξη από έναν από τους τελευταίους γανωματήδες στο Νομό Τρικάλων όπως είναι ο Αργύρης Μπάντζιος.
–Η οικογένειά σας σας συμπαραστέκεται;
-Η σύζυγός μου έχει κάνει πάρα πολύ μεγάλη υπομονή, γιατί αυτή μου η ενασχόληση εκτός από έξοδα απαιτούσε, χρόνο και προσωπική εργασία. Η οικογένειά μου με την πάροδο του χρόνου κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να κάνω αλλιώς και το αποδέχτηκε και με βοήθησε. Οι κόρες μου με στήριξαν. Μάλιστα, με τη συνδρομή της μεγάλης μου κόρης κατασκευάστηκε η ιστοσελίδα http://nikosmardanis.blogspot.com/ όπου κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να αντλήσει πληροφορίες σχετικά με τη συλλογή μου. Πάντως, από τη στιγμή που θα λειτουργήσει το μουσείο νομίζω ότι έχουμε φτάσει στο τέλος της διαδρομής.
-Σκεφτήκατε να δωρίσετε όλο αυτό το υλικό στο λαογραφικό μουσείο των Τρικάλων;
-Με στενοχωρεί το γεγονός ότι το Λαογραφικό Μουσείο παραμένει κλειστό εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Η αλήθεια είναι ότι κάποιοι που ασχολούνται με απέτρεψαν από το να δωρίσω τη συλλογή μου στο συγκεκριμένο μουσείο κι αυτό γιατί όλο το υπόλοιπο υλικό που υπάρχει μέσα σαπίζει αναξιοποίητο.
-Αντικείμενα της συλλογής σας θα συναντήσουμε και σε άλλους χώρους;
-Έχει δημιουργηθεί ένα μικρό Βυζαντινό Λαογραφικό Μουσείο στο υπόγειο του Ιερού Ναού Ζωοδόχου Πηγής των Σαραγίων. Εγώ το διαμόρφωσα, έκανα τη συντήρηση του υλικού κι έκανα δωρεά κάποια αντικείμενα. Επίσης, στο Μύλο Ματσόπουλου έκανα δωρεά κάποια αντικείμενα τα οποία εκτίθενται στο Μουσείο.
-Μιλώντας μαζί σας διακρίνω πικρία αλλά και συγκίνηση.
-Είναι πάρα πολλά τα χρόνια που ασχολήθηκα και ήθελα εδώ στα Τρίκαλα να γίνει ένα μεγάλο μουσείο.
Δημοσιευμένο στη ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
