Ένα μυστικό για να μεγαλώσουμε έξυπνα και χαρούμενα παιδιά – που δεν περιλαμβάνει κανόνες γύρω από το τραπέζι
Έπεσα πρόσφατα πάνω σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο της Dawn Teh στο Slate.com, το οποίο φωτίζει – με εξαιρετική ευαισθησία και ρεαλισμό – μια πολύ επίκαιρη πτυχή της οικογενειακής ζωής: το περιβόητο οικογενειακό δείπνο και τη σχέση του με την ανάπτυξη των παιδιών. Το άρθρo, θέτει ένα μεγάλο ερώτημα: είναι πράγματι το κοινό δείπνο το «μαγικό συστατικό» για να μεγαλώσουμε χαρούμενα και έξυπνα παιδιά;
Το μεσημεριανό οικογενειακό τραπέζι: πόσο σημαντικό είναι να τρώτε όλοι μαζί;
Σύμφωνα με το άρθρο της Dawn Teh… το να τρώει κάθε βράδυ όλη η οικογένεια μαζί μπορεί να μοιάζει με τον χρυσό κανόνα της καλής ανατροφής. Έρευνες που αναφέρονται συχνά στο διαδίκτυο το συνδέουν με θετικά αποτελέσματα όπως καλύτερη διατροφή, βελτιωμένες σχολικές επιδόσεις, χαμηλότερο κίνδυνο για χρήση ουσιών και άλλα.
Εκπαιδεύοντας το παιδί μας σε τρόπους συμπεριφοράς στο τραπέζι
Ωστόσο, όπως αναφέρει και η ίδια στο κείμενό της, η πραγματικότητα για πολλές οικογένειες δεν είναι τόσο απλή. Η Dawn εξηγεί ότι στο δικό της σπίτι, ο άντρας της τρώει στις 3 το μεσημέρι για λόγους υγείας, εκείνη τσιμπάει κάτι πρόχειρο με τον 7χρονο γιο τους και ταΐζει ξεχωριστά το ιδιότροπο διχρονάκι της. Αυτός ο καταμερισμός αποφεύγει τα δάκρυα – κυριολεκτικά – αλλά τη γεμίζει τύψεις. Μήπως κάνει κάτι λάθος;
Ο μύθος του «τέλειου δείπνου»
Όπως παρατηρεί η Teh, τα μηνύματα από τα μέσα ενημέρωσης και τις εκστρατείες δημόσιας υγείας συχνά εξυψώνουν το οικογενειακό δείπνο σε σχεδόν ιεροτελεστία. Κάποιοι φτάνουν να το αντιμετωπίζουν σαν άμυνα ενάντια στη διάλυση των οικογενειακών δεσμών από τις σύγχρονες επιρροές, όπως ο χρόνος μπροστά στις οθόνες. Και όμως, σύμφωνα με έρευνα του 2022 που αναφέρει το άρθρο, αυτή η παράδοση φθίνει: ενώ το 76% των baby boomers θυμούνται να τρώνε κάθε μέρα με την οικογένειά τους, μόνο το 38% των Gen Z είχε παρόμοια εμπειρία.
Και δεν είναι επειδή δεν θέλουν. Το 62% των γονέων λέει ότι θα ήθελε να έχει περισσότερα οικογενειακά γεύματα – απλώς δεν τα καταφέρνει.
Η καθημερινή μάχη με την πραγματικότητα
Όπως εξηγεί η Teh, οι λόγοι είναι πολλοί: διαφορετικά προγράμματα, ποικίλες διατροφικές ανάγκες, ζητήματα υγείας, κούραση και η αίσθηση ότι μετά τη δουλειά ξεκινά μια δεύτερη βάρδια στο σπίτι. Ακόμα και αν ένα γεύμα μαγειρευτεί με φροντίδα, χρειάζεται τεράστια ενέργεια για να σχεδιαστεί: είναι υγιεινό; έχει ποικιλία; θα το φάει το παιδί; θα έχουμε δράματα αν ακουμπήσει το μπιζέλι το ρύζι;
Τελικά, τι λέει η επιστήμη;
Το άρθρο δεν αμφισβητεί την ύπαρξη ερευνών που συνδέουν τα οικογενειακά δείπνα με θετικά αποτελέσματα. Όμως τονίζει – και εδώ είναι το κρίσιμο σημείο – πως πολλοί επιστήμονες αμφισβητούν αν η αιτία των αποτελεσμάτων είναι πράγματι το δείπνο αυτό καθεαυτό.
Η Georgia Middleton, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Flinders, εξηγεί ότι πολλές μελέτες παραβλέπουν κρίσιμους παράγοντες όπως ο ύπνος, η φυσική δραστηριότητα ή η συνολική ποιότητα των οικογενειακών σχέσεων. Η ίδια και η ομάδα της, σε μια ανασκόπηση πολλών ερευνών, κατέληξαν ότι δεν μπορούμε με σιγουριά να πούμε πως το οικογενειακό γεύμα οδηγεί άμεσα σε θετικά αποτελέσματα.
Άλλοι ερευνητές, όπως η Samantha Goldfarb από το Florida State University, εστιάζουν αλλού: στο στοιχείο της σύνδεσης. Όταν μελέτησαν την επίδραση του δείπνου στους εφήβους και πρόσθεσαν παράγοντες όπως η ποιότητα των σχέσεων και ο βαθμός οικογενειακής συνοχής, διαπίστωσαν ότι η «μαγεία» των οικογενειακών γευμάτων εξασθενούσε. Με άλλα λόγια, δεν είναι το ίδιο το γεύμα που κάνει τη διαφορά – είναι η σχέση που δημιουργείται μέσα από αυτό.
Πυρηνική οικογένεια: Οικογενειακοί δεσμοί που αντέχουν στον χρόνο
Ο κίνδυνος της ενοχής
Όπως εύστοχα παρατηρεί η Teh, το πρόβλημα με το να παρουσιάζουμε το δείπνο σαν κάτι σημαντικό, είναι ότι προσθέτουμε άλλη μια στρώση πίεσης στους ήδη εξαντλημένους γονείς. Αν δεν υπάρχει χρόνος για σπιτικό φαγητό, χωρίς τηλεοράσεις και κινητά, με τέλεια συζήτηση και καμία φωνή, τότε νιώθουμε πως αποτύχαμε.
Αυτό όμως είναι παράλογο. Οι περισσότεροι γονείς, όπως αναφέρει και μια άλλη μητέρα, Hilary Hodge στο άρθρο, δεν έχουν ούτε την ενέργεια ούτε τις συνθήκες για να οργανώνουν «Instagramικά» δείπνα με σαλάτες σε σχήμα πασχαλίτσας. Και αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι καλοί γονείς.
Πέντε tips για να μάθουν τα παιδιά να τρώνε υγιεινά
Ο ρεαλισμός ως κλειδί
Τι προτείνουν λοιπόν οι ειδικοί; Όπως συνοψίζει και η ίδια η Teh, το θέμα δεν είναι να καταργήσουμε το οικογενειακό γεύμα. Είναι να το επανανοηματοδοτήσουμε – να καταλάβουμε ότι είναι ένα από τα πολλά μέσα για να πετύχουμε το σημαντικότερο: την ουσιαστική σύνδεση με τα παιδιά μας.
Για κάποιες οικογένειες, αυτή η σύνδεση γίνεται καλύτερα στο τραπέζι. Για άλλες, σε μια βόλτα το απόγευμα, στην ώρα του μπάνιου ή με μια αγκαλιά πριν τον ύπνο. Όπως λέει η ερευνήτρια Samantha Goldfarb, «το γεύμα είναι μια ευκαιρία για σύνδεση, αλλά δεν είναι η μοναδική!».
Η Middleton προτείνει στους γονείς να βάλουν στόχο 1-2 ποιοτικά οικογενειακά γεύματα την εβδομάδα και να χαλαρώσουν για τα υπόλοιπα. Δεν χρειάζεται όλα τα γεύματα να είναι σπιτικά, ούτε όλα τα παιδιά να τρώνε το ίδιο πράγμα. Ούτε φυσικά να κάθονται όλα ευτυχισμένα γύρω από το τραπέζι χωρίς καβγάδες. Η ποιότητα του χρόνου και η συναισθηματική παρουσία των γονιών μετράνε περισσότερο από το σκηνικό.
Η ουσία πέρα από το φαγητό
Η Olivia Howell, μαμά δύο αγοριών, το λέει απλά: στο δικό τους σπίτι ο στόχος είναι δύο πράγματα – όλοι να φάνε κάτι και να νιώσουν ότι συνδέθηκαν, με τον τρόπο που τους ταιριάζει εκείνη τη μέρα. Άλλες φορές αυτό σημαίνει κοινό δείπνο με ταινία στην τηλεόραση. Άλλες φορές, σημαίνει ο καθένας να τρώει μόνος και να αγκαλιαστούν αργότερα με ένα βιβλίο στον καναπέ.
Φθινοπωρινές ταινίες για να δείτε με τα παιδιά
Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε από το άρθρο της Teh είναι μια μεγάλη ανακούφιση για όλους τους γονείς: η επιτυχία στην ανατροφή δεν κρίνεται από το αν το οικογενειακό τραπέζι μοιάζει με φωτογράφηση περιοδικού. Ούτε καν από το αν υπάρχει καθημερινά. Κρίνεται από την αγάπη, τη συνέπεια και τη σύνδεση – όπου και αν αυτές συμβαίνουν.
Και ίσως, στο τέλος, αυτό να είναι το πραγματικό «μυστικό» για να μεγαλώσουμε έξυπνα και χαρούμενα παιδιά.
