H Ιερά Μονή Κηπίνας Καλαρρυτών: Μοναστήρι Χτισμένο Μέσα Στα Βράχια

Η Ιερά Μονή Κηπίνας, ίσως το πιο εντυπωσιακό μοναστήρι της Ηπείρου, προκαλεί δέος λόγω της θέσης του, καθώς είναι χτισμένο μέσα σε απόκρημνο βράχο στα Τζουμέρκα, κοντά στο χωριό Καλαρρύτες. Χτίστηκε το 1212 από το μοναχό Γρηγόριο και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Πανηγυρίζει όμως  την Παρασκευή της Διακαινησίμου, εορτή της Ζωοδόχου Πηγής.

Το όνομα της οφείλεται στους κήπους που καλλιεργούσαν κοντά στη μονή οι μοναχοί. Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος φθάνει ως τη βάση του βράχου και από εκεί ένα μονοπάτι σκαλισμένο στο βράχο και μια ξύλινη γέφυρα, οδηγούν στο μοναστήρι. Το μονοπάτι είναι στην πλαγιά του βράχου και η κρεμαστή γέφυρα πριν από την είσοδο παραμένει κινητή. Όταν αυτή σηκώνεται δημιουργεί κενό 4 μέτρων στο γκρεμό και προφύλαγε παλαιότερα το μοναστήρι από επίδοξους επιδρομείς.

Μέσα στη μονή μια μυστική πόρτα οδηγεί σε κρύπτη, όπου η σπηλιά από την περίοδο της Τουρκοκρατίας και της εθνικής αντίστασης αποτέλεσε κρησφύγετο των υπόδουλων Ελλήνων και των αντιστασιακών. Εντυπωσιακές τοιχογραφίες διακοσμούν το εσωτερικό του Ναού που χρονολογούνται από το 17ο αιώνα.

Στο βράχο χτίστηκε το καθολικό της Μονής,μια μικρή μονόκλιτη Βασιλική, που εντυπωσιάζει μέσα στην επιβλητικότητα του χώρου. Αποτελείται από τον νάρθηκα, τον κυρίως ναό και το Ιερό Βήμα τα οποία είναι ενσωματωμένα στη σπηλιά.

Υπάρχουν στο μοναστήρι χώροι υποδοχής, φιλοξενίας καθώς και τα κελιά των μοναχών. Οι παραπάνω χώροι εκτείνονται σε δυο επίπεδα. Στο ισόγειο εκτός από το καθολικό υπάρχει χώρος καθιστικού. Στον όροφο επίσης υπάρχει χώρος καθιστικού το ¨Αρχονταρίκι¨ με καταπληκτική θέα στη γύρω περιοχή καθώς επίσης και τρία κελιά με τζάκι και λιτή επίπλωση

Από τον πρόναο αριστερά του ναού μέσα από μια ξύλινη πόρτα γίνεται η είσοδος στο σπήλαιο. Για είκοσι περίπου μέτρα προχωρεί κανείς σκύβοντας. Το όλο σπήλαιο έχει μήκος 240 μέτρα και είναι προσιτό με μικρές μόνο δυσκολίες. Οι σταλακτίτες είναι σπάνιοι ,καθώς και τα νερά με εξαίρεση 2 μικρές λιμνούλες που υπάρχουν κοντά στην είσοδο.
Σύμφωνα με την παράδοση στην μονή Κηπίνας λειτούργησε κρυφό σχολειό καθώς επίσης χρησιμοποιήθηκε και σαν φρούριο κατά την ελληνική επανάσταση του 1821 εξαιτίας της δυσπρόσιτης θέσης της.