Ο ελληνικός αθλητισμός αποτελεί διαχρονική κοινωνική πραγματικότητα, η οποία οδηγεί στην κατάκτηση κοινωνικών αρχών και αρετών, στάσεων και δεξιοτήτων. Υπάρχει και λειτουργεί από τους αρχαίους χρόνους και απαντά μέχρι σήμερα με ποικίλα σχήματα και παραμέτρους.
Λόγω της μεγίστης σπουδαιότητας και αξίας του, τελεί υπό την αιγίδα της πολιτείας. Ο συνταγματικός νομοθέτης στο άρθρο 16, 9 (Παιδεία – τέχνη – επιστήμη) θεσπίζει ότι “Ο αθλητισμός τελεί υπό την προστασία του Κράτους”. Ο δε κοινός νομοθέτης στο ν. 1566/1985 (Δομή και λειτουργία της Πρωτ. και Δευτ. Εκπ/σης) ορίζει ως σκοπό της αγωγής και …την αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των ψυχοσωματικών δυνάμεων…, την απόκτηση αθλητικής συνείδησης, και προβλέπει τη δημιουργία μαθητικών ομίλων αθλημάτων.
Τη διαχρονική πορεία του ελληνικού αθλητισμού έχει ως αντικείμενο έρευνας και μελέτης η Ελληνική Αθλητική Ιστορία, κλάδος της Γενικής Ελληνικής Ιστορίας. Τα πορίσματα αυτής επικουρούν και τις άλλες κοινωνικές επιστήμες, όπως οι επιστήμες της αγωγής.
Τη σπουδή, την έρευνα και μελέτη του ελληνικού αθλητισμού επέλεξε ως θέμα στο νέο του βιβλίο με τίτλο “Aθλητική Ιστορία των Ελλήνων” και υπότιτλο “Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα” ο Δρ. Θεόδωρος Α. Νημάς.
Πρόκειται για αξιόλογο επιστημονικό έργο, με εγκυρότητα και αξιοπιστία, το οποίο στηρίζεται στην πενταετή διδασκαλία του συγγραφέα του μαθήματος της Αθλητικής Ιστορίας στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στη μακροχρόνια εμπειρία του από τη συγγραφή λίαν σημαντικών ιστορικών έργων, στην επιτόπια επίσκεψη, και έρευνα πολλών ελληνικών αθλητικών χώρων εντός και εκτός της Ελλάδας, στη χρήση της πλούσιας ελληνικής και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας που τη στηρίζει.
Ο ερευνητής στην εκτενή ΕΙΣΑΓΩΓΗ του έργου του (σ. 15-23) και για τη διευκόλυνση της μελέτης αυτού, παραθέτει χρήσιμες πληροφορίες και επεξηγήσεις, που έχουν ως αναφορά τη Γενική Ιστορία, όπως, Ορισμοί, Πηγές, Μέθοδοι. Την ίδια σειρά ακολουθεί και στην Αθλητική Ιστορία επισημαίνοντας την Αξία, τις Ωφέλειες και τους Κινδύνους που μπορούν να προέλθουν όταν υπάρχουν παρεκκλίσεις.
Ο Θ. Νημάς δομεί το πόνημά του σε οχτώ μέρη.
Το Πρώτο Μέρος έχει ως τίτλο “Η Φυσική Αγωγή και ο Αθλητισμός στους Ανατολικούς Λαούς” (σ. 25-30). Παρουσιάζεται περιληπτικά η άθληση, στην αρχαιότητα, η οποία στόχευε κυρίως στο ετοιμοπόλεμο των λαών. Γίνεται αναφορά στους Αιγυπτίους, στους λαούς της Μεσοποταμίας, στους Χετταίους, στους Φοίνικες, στους Εβραίους, στους Μήδους και στους Πέρσες, στους Κινέζους, στους Ινδούς και στους Ιάπωνες.
Στο Δεύτερο Μέρος με τίτλο “Η Φυσική Αγωγή και ο Αθλητισμός στην Ελλάδα κατά τους Προϊστορικούς Χρόνους (Ελληνική Μυθολογία και Ομηρικά Έπη (σ. 31-54), ο συγγραφέας αναφέρεται επιγραμματικά στις περιόδους της Αρχαίας Ελληνικής Προϊστορίας. Στη συνέχεια παρουσιάζει τη φυσική αγωγή και τον αθλητισμό στη Μινωική Κρήτη και στις Κυκλάδες. Ενδεικτικά αναφέρεται η πάλη, τα ταυροκαθάψια, η αρματοδρομία, η τοξοβολία.
Οι αθλητικοί αγώνες έχουν δεσπόζουσα θέση στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων, όπως καταγράφεται στη Μυθολογία και τα Ομηρικά έπη, γίνονται σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις και λαμβάνουν χώρα ποικίλα αγωνίσματα.
Το Τρίτο Μέρος, αρκετά εκτενές, (σ. 55-216), αναφέρεται στη “Φυσική Αγωγή και στον Αθλητισμό στην Αρχαία Ελλάδα, κατά την Αρχαϊκή, Κλασσική, Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Εποχή”.
Αρχικά παραθέτει σημαντικές πληροφορίες για τη γυμναστική, τον τρόπο γύμνασης, τους συντελεστές, που είναι πρόσωπα, αθλητικοί χώροι και αγωνίσματα. Ακολουθούν σημαντικές επισημάνσεις για τη γυμναστική και την άθληση σε όλα τα αρχαία κράτη, τις ελληνικές αποικίες, στα παράλια της Μεσογείου και του Ευξείνου.
Η όλη παρουσία του Τρίτου Μέρους καθίσταται αρκετά κατανοητή και πολύ ελκυστική με το πλήθος των θαυμάσιων εικόνων που συνοδεύουν το κείμενο.
Στο Τέταρτο Μέρος με τίτλο “Οι Πανελλήνιοι και οι άλλοι αθλητικοί αγώνες” (σ. 217-265), ο ερευνητής παρουσιάζει με ακρίβεια τους αρχαίους πανελλήνιους αγώνες, Τα Ολύμπια, Τα Πύθια, Τα Ίσθμια, Τα Νέμεα. Αναφέρεται στη διοργάνωση, στο πρόγραμμα, στα κτίσματα και στους χώρους άθλησης, στη διεξαγωγή και στη βράβευση, επιχειρώντας διεξοδικά ουσιαστική πολύπλευρη προσέγγιση. Και εδώ οι ωραίες εικόνες προσθέτουν τη δική τους εντύπωση.
Το Πέμπτο Μέρος, “Αθλητικές εκδηλώσεις κατά την Ρωμαϊκή Εποχή” (σ. 267-275) ο Θ. Νημάς παρουσιάζει με λεπτομέρεια την ιστορική αυτή περίοδο και αναφέρεται με ακρίβεια στις αθλητικές εορτές, τον ρόλο των αυτοκρατόρων, τον επαγγελματισμό των αθλητών, τις αθλητικές ενώσεις, το αθλητικό ιδεώδες, τον ρόλο του Ιπποδρόμου στη Ρώμη.
Το Έκτο Μέρος (σ. 277-302) αναφέρεται στις “Αθλητικές Δραστηριότητες κατά την Βυζαντινή Περίοδο”. Μετά την λίαν κατατοπιστική εισαγωγή, παρουσιάζει τα αθλητικά δρώμενα στις τρεις σπουδαίες πόλεις, την Κωνσταντινούπολη, την Αντιόχεια,, τη Θεσσαλονίκη..
Στο Έβδομο Μέρος (σ. 303-313) του βιβλίου παρουσιάζεται “Η Άθληση των Ελλήνων κατά την Τουρκοκρατία”. Εντυπωσιάζουν τα δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται στα αθλήματα, τα ελεύθερα αθλήματα – αγωνίσματα.
Το Όγδοο Μέρος (σ. 315-392) “Άθληση των Ελλήνων μετά την Απελευθέρωση (1830-2021)”, περιέχει την πορεία του αθλητισμού της χώρας στα νεότερα χρόνια με σαφήνεια και πληρότητα.
Παρουσιάζει εξελεγκτικά την σταδιακή οργάνωση του αθλητισμού στη χώρα και αναφέρεται στους δύο Ολυμπιακούς αγώνες που έγιναν στην Ελλάδα (1896 και 2004). Δίνει έμφαση σε όλες τις παραμέτρους που συνδέονται με αυτούς.
Ακόμα, ο συγγραφέας με αμερόληπτες θέσεις εκθέτει τη σημερινή πραγματικότητα, τις αλλαγές που φέρνουν οι σημερινοί καιροί στον αθλητισμό σε όλες τις μορφές του.
Ακολουθεί η πλούσια ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία και το Ευρετήριο Ονομάτων, στοιχεία που ενισχύουν την επιστημονική αξία του πονήματος.
Κλείνουμε με την διαπίστωση ότι το παρόν έργο “Αθλητική Ιστορία των Ελλήνων, Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα” είναι αξιόλογο επιστημονικό βοήθημα που καλύπτει ουσιαστικό κενό στη μελέτη της Ελληνικής Αθλητικής Ιστορίας. Είναι έγκυρο και αξιόπιστο, γραμμένο με σαφήνεια και ακρίβεια, με ολιστική προσέγγιση του θέματος, με πάρα πολλές εικόνες που διευκολύνουν και κάνουν ευχάριστη την ανάγνωση.
Αποτελεί πολύ χρήσιμο βοήθημα για εκείνους που έχουν εντάξει στα ενδιαφέροντά τους την ελληνική ιστορία, τον ελληνικό αθλητισμό. Ιδιαίτερα στον χώρο της εκπαίδευσης αποτελεί μια σπουδαία πηγή για τη διδασκαλία της Γενικής και Τοπικής Ιστορίας, τη Φυσική Αγωγή, τη Γεωγραφία. Ακόμα, είναι πολύτιμο για την υλοποίηση Καινοτόμων Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Επιμορφωτικών Επισκέψεων και Εκδρομών.
Ο Δρ. Θεόδωρος Νημάς συνέγραψε ένα ακόμα σημαντικό και σπουδαίο επιστημονικό, ιστορικό έργο. Ο Εκδοτικός Οίκος Κ. & Μ. Σταμούλη το έκανε και καλαίσθητο..
Γεώργιος Β. Παπαβασιλείου
