Άρης Σφακιανάκης: Το μέγα παράδοξο είναι πώς οι Έλληνες, ένας τόσο βαθιά αυτοκαταστροφικός λαός έχει καταφέρει να υπάρχει μέχρι σήμερα

Η σκιά του Κυβερνήτη… Ένα ακόμη βιβλίο του Άρη Σφακιανάκη που μας εκπλήσσει, ένα εξαιρετικό ιστορικό μυθιστόρημα που μας ξανασυστήνει  τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια. Μέσα από τη δική του αφήγηση ζούμε τα πιο σημαντικά γεγονότα του τόπου, αλλά και τις προσωπικές στιγμές του Καποδίστρια μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου του 1831 που πέφτει νεκρός από τους Μαυρομιχάληδες στην είσοδο μιας εκκλησίας του Ναυπλίου. Ιστορία και μυθοπλασία πλέκονται αρμονικά μέσα στις σελίδες ενός βιβλίου το οποίο καταπιάνεται με μία περίοδο κι ένα πρόσωπο της ελληνικής ιστορίας που δεν φαίνεται να προτιμούν ιδιαίτερα οι συγγραφείς του είδους στη χώρα. «Περιγράφω την κατάσταση του τόπου  και του ανδρός μέσα από το βλέμμα ενός κάπως σκοτεινού χαρακτήρα που υπήρξε ο σωματοφύλακάς του σε εκείνη την περίοδο» θα μου πει ο ίδιος με αφορμή το βιβλίο του «Η σκιά του Κυβερνήτη» (εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ) ή μάλλον ενός ακόμη αξιόλογου βιβλίου του που κάνει τον αναγνώστη να δει την ιστορία του τόπου με άλλη ματιά.

Συνέντευξη στη Βιβή Μαργαρίτη

-Η σκιά του Κυβερνήτη… κ. Σφακιανάκη μπορείτε να μου περιγράψετε την υπόθεση του νέου σας βιβλίου;

-Στο μυθιστόρημα διαβάζουμε για το διάστημα που έμεινε στην Ελλάδα ο Καποδίστριας ως Κυβερνήτης της χώρας. Περίπου τρία χρόνια και μερικούς μήνες του έδωσαν διορία οι Έλληνες και μετά τον σκότωσαν. Περιγράφω την κατάσταση του τόπου  και του ανδρός μέσα από το βλέμμα ενός κάπως σκοτεινού χαρακτήρα που υπήρξε ο σωματοφύλακάς του σε εκείνη την περίοδο.

-Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο σωματοφύλακας κι όχι ο Καποδίστριας;

–Πρωταγωνιστές είναι και οι δυο. Αλλά όχι μόνο αυτοί. Υπάρχουν κι άλλα πρόσωπα που παίζουν ρόλο στην πλοκή, όπως η κόρη της Μπουμπουλίνας ή ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Μα περισσότερο απ’ όλους πρωταγωνιστεί η ίδια η εποχή.

–Περιγράφετε ένα κομμάτι της ιστορίας του τόπου από άλλη οπτική;

-Αν διαβάσει κάποιος τα γεγονότα εκείνων των χρόνων από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, όπως ο Μακρυγιάννης, ο Δεληγιάννης, ο Κολοκοτρώνης, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, θα διαπιστώσει ότι ο καθένας είχε την δική του οπτική για τα γεγονότα –οπτικές που αρκετές φορές αντικρούονταν πλήρως. Εγώ επιχειρώ μια σύνθεση όλων εκείνων των μαρτυριών, προσθέτω την δική μου φαντασία και σας παραδίδω το βιβλίο μου.

-Και σε αυτό το βιβλίο σας ακολουθείτε ένα προσωπικό στυλ γραφής που ξεφεύγει από τα τετριμμένα. Είναι κάτι που επιδιώκετε ή είσαστε απλά ο εαυτός σας;

-Ο εαυτός μου; Ούτε ο ψυχαναλυτής μου δεν έχει καταφέρει να βρει τον εαυτό μου! Αστειεύομαι, δεν επρόκειτο να πληρώσω ποτέ για να κάνω ψυχανάλυση –υπάρχει πάντα μια κοντινή γέφυρα για να φουντάρει κανείς. Οπότε, ναι, προσπάθησα να ξεφύγω από τον εαυτό μου, τουλάχιστον συγγραφικά, επιχειρώντας ήδη από το προηγούμενο βιβλίο μου -που αναφέρεται στην Έξοδο του Μεσολογγίου- μια στροφή στο ιστορικό μυθιστόρημα.

-Το χιούμορ σας βοηθά να πείτε τις μεγαλύτερες αλήθειες ακόμη και για ιστορικά γεγονότα;

-Το χιούμορ έχει να κάνει  με την προσωπική μου εκτίμηση για την ζωή. Πιστεύω ότι  είναι το βοτάνι εκείνο που μας θεραπεύει ενίοτε από τα άλγη της χαμοζωής.

-Έχω διαβάσει το προηγούμενο βιβλίο σας, την «Έξοδο» και τώρα αυτό. Βλέπω ότι επιμένετε σε γεγονότα της ελληνικής επανάστασης του 1821. Είναι μία περίοδος που σας γοητεύει;

-Χάρη στην Επανάσταση του 1821 θα γιορτάσουμε σε λίγο τα 200 χρόνια ανεξαρτησίας. Οφείλουμε πολλά σε εκείνους τους ανθρώπους που σήκωσαν το καριοφίλι και τις σπάθες και αγνόησαν τον θάνατο. Όταν ξεκίνησα να διαβάσω για εκείνη την περίοδο, ένιωσα ότι θα ήθελα να κάνω κάτι κι εγώ για εκείνους. Κι έτσι άρχισα να γράφω.

-Κι ο νέος σας πρωταγωνιστής είναι λιγάκι… σκανταλιάρης. Ο προηγούμενος είχε ερωτευτεί τη γυναίκα του οπλαρχηγού Τζαβέλλα, ο νέος είναι ακόμη πιο τολμηρός

-Ο σωματοφύλακας είμαι εγώ –κατά το «Η μαντάμ Μποβαρί είμαι εγώ», του Φλομπέρ. Θέλω να πω ότι κάποια χαρακτηριστικά του σωματοφύλακα φέρουν ψήγματα του DNA μου. Και πώς αλλιώς, η γραφή είναι μια μορφή ψυχανάλυσης. Επομένως, ναι, ο ήρωας αρέσκεται στο φλερτ –αλλιώς θα ήταν όλα τόσο βαρετά σε αυτήν τη ζωή..

-Τελικά είναι γεγονός; Οι Έλληνες δεν μαθαίνουμε από τα λάθη μας;

–Οι Έλληνες είμαστε το λάθος. Και ταυτόχρονα το μέγα παράδοξο: πώς ένας τόσο βαθιά αυτοκαταστροφικός λαός μέσα από τους διαχρονικά διαρκείς διχασμούς του να έχει καταφέρει να υπάρχει μέχρι σήμερα διατηρώντας μάλιστα σε μεγάλο βαθμό την γλώσσα των προγόνων του. Μας βγάζω το καπέλο.

Από το οπισθόφυλλο

Τέλη του 1827. Η Ελληνική Επανάσταση έχει σχεδόν καταπνιγεί. Η χώρα αγωνίζεται ακόμα για την ανεξαρτησία της. Οι δύο εμφύλιοι, η πτώση του Μεσολογγίου, οι καταστροφές του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο έχουν οδηγήσει τους Έλληνες στην απόγνωση. Σε μια ύστατη προσπάθεια να σωθούν καλούν τον Καποδίστρια να κυβερνήσει την Ελλάδα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις συμφωνούν. Οι ελπίδες αναπτερώνονται.

Ο Καποδίστριας φτάνει στη χώρα και ρίχνεται αμέσως στη δουλειά. Στην αρχή γίνεται δεκτός με ανακούφιση και ενθουσιασμό. Ωστόσο δεν αργεί να συναντήσει τα πρώτα εμπόδια. Οι κοτζαμπάσηδες αντιδρούν, οι οπλαρχηγοί δυσανασχετούν, η αντιπολίτευση μηχανορραφεί. Και ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας εγκαταλείπεται σιγά σιγά απ’ όλους. Ή σχεδόν απ’ όλους. Πλάι του στέκει ως το τέλος ο σωματοφύλακάς του.

Μέσα από τη δική του αφήγηση ζούμε τα πιο σημαντικά γεγονότα του τόπου αλλά και τις προσωπικές στιγμές του Καποδίστρια μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου του 1831 που πέφτει νεκρός από τους Μαυρομιχάληδες στην είσοδο μιας εκκλησίας του Ναυπλίου.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε ένα όραμα για την Ελλάδα.
Θα μείνει στην Ιστορία σαν μια ευκαιρία που χάθηκε.

Σχετικά με τον συγγραφέα

Ο Άρης Σφακιανάκης γεννήθηκε το 1958 στο Ηράκλειο Κρήτης. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα. Το πρώτο του βιβλίο με διηγήματα, Όταν βρέχει και φοράς παπούτσια κόλετζ, κυκλοφόρησε το 1981 από τις εκδόσεις Κέδρος. Από τις εκδόσεις Κέδρος κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Οι παράξενες συνήθειες της οικογένειας Μόρφη (1984), Ο τρόμος του κενού (1990), Η νόσος των κινέζικων εστιατορίων (1993), Δεν ήξερες… δεν ρώταγες! (1998). Το 2002 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα με τίτλο Μπέιμπι Σίτινγκ. Ακολούθησαν τα βιβλία Το περσικό φιλί (2004), Μητροπόλεις, ιστορίες, παράδεισοι (Ελληνικά Γράμματα, 2006) Η μοναξιά δεν μου ταιριάζει (2008), Ου μπλέξεις (2011), Παντρεμένες (2013), Έξοδος (2016) και Η σκιά του Κυβερνήτη (2019). Έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση και το σενάριο.