Άγγελος Αυγουστίδης: Το κιμπαριλίκι δεν προϋποθέτει πλούτο, απαιτεί όμως αυτάρκεια

Μία έξοχη τοιχογραφία της ελληνικής επαρχίας της δεκαετίας του 1950 μας παρουσιάζει ο Άγγελος Αυγουστίδης στο βιβλίο με τίτλο «ΟΥΖΟ 44 ΟΥΖΟ» εκδόσεις «ΚΕΔΡΟΣ». Η ιστορία διαδραματίζεται λίγες μέρες πριν τις εκλογές του 1958. Ο Αυγουστίνος ο ποτοποιός, πρόσφυγας από τη Μικρά Ασία, και ο Αριστοτέλης ο οδηγός, Χαλκιδικιώτης από τα Στάγειρα μας ταξιδεύουν με το φορτηγό της επιχείρησης, μια παλιά DODGE με το τιμόνι δεξιά, που πάντα προβλήματα έχει αλλά ποτέ δεν τους εγκαταλείπει, σε εκείνη την εποχή όπου η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη. «Βασικός μου στόχος δεν ήταν η περιγραφή ενός ταξιδιού αλλά η παρουσίαση μιας εποχής, όπως την έζησαν οι απλοί άνθρωποι» θα μου πει ο ίδιος ο συγγραφέας συζητώντας για το βιβλίο του που αποτελεί… βουτιά στο παρελθόν.

Συνέντευξη στη Βιβή Μαργαρίτη

-Έχετε γράψει μονογραφίες, άρθρα και δοκίμια, κυρίως ιστορικού και πολιτικού περιεχομένου. Το «Ούζο 44 Ούζο» είναι το πρώτο σας λογοτεχνικό έργο. Μιλήστε μου για την υπόθεσή του.

-Το ‘Ούζο 44 Ούζο’ είναι η περιγραφή του τριήμερου ταξιδιού ενός ποτοποιού από τη Θεσσαλονίκη που με το φορτηγό του περιοδεύει στη Δυτική Μακεδονία και προσπαθεί να πουλήσει τα ποτά του. Περηφάνεια του καταστήματος και σήμα κατατεθέν είναι το ούζο του που λίγο θεατρικά αναγράφεται στο φορτηγό και τις ετικέτες: «ΟΥΖΟ 44 ΟΥΖΟ». Δύο είναι οι βασικοί ήρωες. Ο Αυγουστίνος ο ποτοποιός, πρόσφυγας από τη Μικρά Ασία, και ο Αριστοτέλης ο οδηγός, Χαλκιδικιώτης από τα Στάγειρα. Υπάρχει και ένας τρίτος ήρωας, το φορτηγό της επιχείρησης, μια παλιά DODGE με το τιμόνι δεξιά, που πάντα προβλήματα έχει αλλά ποτέ δεν τους εγκαταλείπει. Η ιστορία διαδραματίζεται λίγες μέρες πριν τις εκλογές του 1958 και η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη. Οι δύο ήρωες έρχονται σε επαφή με διάφορους πελάτες και φίλους. Ο καθένας τους έχει τη δική του ιστορία που έχει επηρεαστεί άμεσα από τα ιστορικά γεγονότα που έχουν προηγηθεί: Μικρασιατική Καταστροφή, Πόλεμος, Κατοχή, Εμφύλιος, καταστροφές. Είναι όλα μικρά κομμάτια της ελληνικής ιστορίας. Βασικός μου στόχος δεν ήταν η περιγραφή ενός ταξιδιού αλλά η παρουσίαση μιας εποχής, όπως την έζησαν οι απλοί άνθρωποι.

-Πως προέκυψε; Αποτελεί πραγματική ιστορία με υπαρκτά πρόσωπα;

-Ένα από τα πράγματα που θυμάμαι περισσότερο από τα παιδικά μου χρόνια είναι τα ταξίδια που έκανα στις σχολικές διακοπές με το φορτηγό, μαζί με τον πατέρα μου και τον Αριστοτέλη. Την ατμόσφαιρα που περιγράφω την θυμάμαι πολύ έντονα αν και τότε δεν μπορούσα να συλλάβω πλήρως το νόημα των όσων έβλεπα. Έχω εμπνευσθεί από τις ιστορίες που έχω ζήσει ή έχω ακούσει, όμως η πλοκή του μυθιστορήματος είναι προϊόν μυθοπλασίας.

-Κάνει… βουτιά στο παρελθόν αυτό σας το βιβλίο. Είναι μία τοιχογραφία της ελληνικής επαρχίας στη ρημαγμένη Ελλάδα του 1950.  

-Σαν ιστορικός που είμαι μ’ αρέσουν οι βουτιές στο παρελθόν, ιδιαίτερα αυτή που δείχνει τη φτώχια και την καταπίεση στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Εξ άλλου με συναρπάζει η παρουσίαση της ιστορίας μέσω της καθημερινότητας. Μόνο έτσι μπορούμε να καταλάβουμε πως οδηγηθήκαμε στα ‘μεγάλα’ ιστορικά γεγονότα.

-Ο Αυγουστίνος, ο κεντρικός σας ήρωας, είναι ο δικός σας πατέρας. Ένας ποτοποιός που δεν έπινε, ένας αιώνιος συνεπιβάτης φορτηγού που αρνιόταν πεισματικά να μάθει να οδηγεί. Ήταν όντως τόσο ιδιόρρυθμη φυσιογνωμία;

-Ο Αυγουστίνος ήταν πραγματικά μια ξεχωριστή φυσιογνωμία. Ένας μαλακός δημοκρατικός άνθρωπος, σε σκληρή αυταρχική συσκευασία. Αυτό που εγώ συγκρατώ περισσότερο είναι η μόνιμη προσπάθειά του να φανεί κιμπάρης, πράγμα που ποτέ δεν κατάφερνε γιατί χρέη και κιμπαριλίκι δύσκολα συμπορεύονται.

-Οι «κιμπάρηδες» δεν υπάρχουν πια;

-Και βέβαια υπάρχουν. Όλοι μας είμαστε εν δυνάμει κιμπάρηδες. Η αξιοπρέπεια, η τιμιότητα, η γενναιοδωρία, η φιλοξενία, το φιλότιμο, είναι βασικές Ελληνικές αξίες. Το κιμπαριλίκι δεν προϋποθέτει πλούτο, απαιτεί όμως αυτάρκεια. Όταν η επιβίωση γίνεται όλο και πιο δύσκολη υποχρεωνόμαστε σε συμβιβασμούς.

-Έχουμε επιστρέψει στην Ελλάδα του…βερεσέ; Η ιστορία κάνει κύκλους;

-Δυστυχώς ναι. Πάντα μπορεί να κάνει κύκλους η ιστορία. ‘Έχει η ζωή γυρίσματα’ λέει η λαϊκή σοφία. Γι’ αυτό και πρέπει να διδασκόμαστε από τα λάθη του παρελθόντος. Κατά την ταπεινή μου γνώμη το πιο βασικό λάθος είναι ότι εξακολουθούμε να τσακωνόμαστε μεταξύ μας για μικρολεπτομέρειες, ενώ το ξέρουμε ότι οι αποφάσεις που καθορίζουν τη ζωή μας παίρνονται μακριά από μας.

-Η ιδιοσυγκρασία του Έλληνα αλλάζει;

-Βεβαίως αλλάζει. Όλοι οι λαοί αλλάζουν. Τα πάντα ρει δεν έλεγε ο Ηράκλειτος; Όσο αλλάζει το επίπεδο μόρφωσης, η οικονομία και η κοινωνία, αλλάζει και ο Έλληνας. Η αλλαγή δεν είναι απαραίτητα κακή. Αρκεί βέβαια να γίνεται σε ένα αξιοπρεπές οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο.

-Γεννηθήκατε στη Θεσσαλονίκη, σπουδάσατε στην Ολλανδία κι εκεί ζείτε. Θεωρείτε τον εαυτό σας τυχερό για αυτό;

-Δεν ξέρω. Τράβηξα πολύ κουπί μέχρι να φτάσω ως εδώ. Ίσως η ζωή να ήταν πιο εύκολη αν είχα μείνει στην Ελλάδα. Και η Ελλάδα σίγουρα μου λείπει. Για ένα πράγμα όμως θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό. Ότι δεν χρειάζεται κάθε βράδυ να βλέπω αυτές τις καταθλιπτικές ειδήσεις και να υφίσταμαι τις γελοίες κοκορομαχίες στα παραθυράκια.

Περιγραφή

Παραμονές των εκλογών του 1958 ο Αυγουστίνος, ένας μικρός ποτοποιός από τη Θεσσαλονίκη, και ο Αριστοτέλης, o οδηγός του, γυρίζουν με ένα παλιό φορτηγό – μια Dodge του βρετανικού στρατού – τις πόλεις και τα χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, πουλώντας κρασί, ούζο και άλλα ποτά.

Το μετρικό σύστημα είναι η οκά και το κονιάκ το λένε ακόμη κονιάκ και όχι μπράντι. Η καθαρεύουσα είναι στις δόξες της, ο Ψυχρός Πόλεμος στο ζενίθ του και η Ελλάδα δεν έχει ακόμη συνέλθει από τη Μικρασιατική Καταστροφή, την Κατοχή και τον Εμφύλιο.

Το Βασίλειο της Ελλάδας μόνο δημοκρατία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Τα προβλήματα πωλητών και πελατών, ο τρόπος που αντιδρούν σε όσα συμβαίνουν γύρω τους, οι προσωπικές ιστορίες τους και το παρελθόν τους είναι άμεσα συνυφασμένα με την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.

Μια έξοχη τοιχογραφία της ελληνικής επαρχίας της δεκαετίας του 1950.

Ο Άγγελος Αυγουστίδης

Ο Άγγελος Αυγουστίδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στην Ολλανδία, όπου και εκπόνησε το διδακτορικό του. Εργάστηκε αρχικά ως επιστημονικός συνεργάτης στο Τμήμα Σύγχρονης Ιστορίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου στο Άμστερνταμ. Αργότερα μεταπήδησε στο τότε Ελληνικό Υπουργείο Τύπου και υπηρέτησε σε διάφορα πόστα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Μετά τη συνταξιοδότησή του εγκαταστάθηκε ξανά στην Ολλανδία.

Το συγγραφικό έργο του περιλαμβάνει μονογραφίες, άρθρα και δοκίμια, κυρίως ιστορικού και πολιτικού περιεχομένου, τα περισσότερα στα ολλανδικά.

Το Ούζο 44 Ούζο είναι το πρώτο λογοτεχνικό έργο του.