Η υστεροσκόπηση είναι μία γυναικολογική ελάχιστα επεμβατική επέμβαση, κατά τη διάρκεια της οποίας εντός της ενδομητρικής κοιλότητας (της κοιλότητας, μέσα στην οποία μεγαλώνει προστατευμένο το μωρό στην εγκυμοσύνη) ο ιατρός εισάγει ένα σωληνωτό, μεταλλικό (συνήθως) εργαλείο, το υστεροσκόπιο.

Το υστεροσκόπιο είναι συνδεδεμένο με ειδική κάμερα, που προβάλλει τη ληφθείσα από την ενδομητρική κοιλότητα εικόνα σε οθόνη τηλεόρασης. Ο εκτελών την επέμβαση γυναικολόγος παρακολουθεί την εικόνα αυτή και εκτιμά τη μορφολογία της ενδομητρικής κοιλότητας, καθώς και των μητριαίων σαλπιγγικών στομίων.

Δια του υστεροσκοπίου εισάγονται εξάλλου εντός της κοιλότητας της μήτρας ειδικά σχεδιασμένα εργαλεία, χάρη στα οποία ο θεράπων ιατρός δύναται να επέμβει καταλλήλως εντός αυτής και ανάλογα με τις εκάστοτε ενδείξεις.

Λίγα λόγια για το τον καρκίνο της μήτρας

Φυσικά δεν είναι δυνατόν σε λίγες γραμμές, να αναλυθεί ένα εξαιρετικά ευρύ θέμα, όπως τα διάφορα είδη καρκίνου της μήτρας.. Για τις ανάγκες του συντόμου αυτού πονήματος αρκεί να αναφέρουμε, ότι σχηματικά καρκίνος στη μήτρα ενδέχεται να εμφανιστεί:

• εντός αυτού καθαυτού του τοιχώματος της μήτρας (στο πάχος του δηλαδή)
• στην ενδομητρική κοιλότητα (καρκίνος του ενδομητρίου)
• στον τράχηλο της μήτρας

Η υστεροσκόπηση και ο καρκίνος στο τοίχωμα της μήτρας

Δια του υστεροσκοπίου εποπτεύουμε και δυνάμεθα να επέμβουμε μόνο εντός της ενδομητρικής κοιλότητας. Αντίθετα, δεν είναι δυνατόν με την υστεροσκόπηση να εξετάσουμε το τοίχωμα της μήτρας σε όλο του το πάχος.

Επομένως, κατ’ ουσίαν η επέμβαση αυτή δεν έχει ουδεμία χρησιμότητα στα πλαίσια της αντιμετώπισης καρκινικών αλλοιώσεων, που καταλαμβάνουν μέρος του τοιχώματος της μήτρας, εκτός εάν αυτές προβάλλουν και στην ενδομητρική κοιλότητα. Ακόμα όμως και στην περίπτωσιν αυτήν, η χρησιμότητα της υστεροσκόπησης είναι μάλλον θεωρητική, παρά πρακτική.

Η υστεροσκόπηση και ο καρκίνος του ενδομητρίου

Η υστεροσκόπηση είναι η κατ’ εξοχήν μέθοδος εξ’ όψεως εξέτασης της ενδομητρικής κοιλότητας, ενώ παρέχει και τη δυνατότητα επέμβασης επί ενδεχομένων αλλοιώσεων, που θα εντοπισθούν εκεί, δια ειδικών εργαλείων.

Έτσι δια της συγκεκριμένης μεθόδου είμαστε σε θέση να εντοπίσουμε και αλλοιώσεις στην επιφάνεια της ενδομητρικής κοιλότητας, οι οποίες υφίστανται πιθανότητες να σχετίζονται με είδη καρκίνων του ενδομητρίου.

Εντούτοις, ο απλός εντοπισμός αλλοιώσεων δεν είναι σε καμίαν περίπτωσιν αρκετός, προκειμένου να τεθεί η διάγνωση καρκίνου του ενδομητρίου, καθότι οι καρκινικές αλλοιώσεις δεν έχουν ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά. Επομένως, ο εκτελών την υστεροσκόπηση δεν μπορεί πρακτικά να αποφασίσει, αν η όποια αλλοίωση του τοιχώματος της ενδομητρικής κοιλότητας είναι ή όχι καρκίνος απλά δια της εξ’ όψεως εκτίμησης. Με άλλα λόγια ο ιατρός θα πει: «βλέπω κάποιο τεμάχιο ιστού στην ενδομητρική κοιλότητα, το οποίο δεν θα έπρεπε να είναι εκεί, αλλά δεν ξέρω, αν πρόκειται για καλόηθες ή κακόηθες μόρφωμα».

Οπότε, αν εντοπισθεί ένα οποιοδήποτε τέτοιου είδους μόρφωμα, θα χρειαστεί ο ιατρός να εισάγει εντός της ενδομητρικής κοιλότητας τα εξειδικευμένα υστεροσκοπικά εργαλεία και να το αφαιρέσει. Εν συνεχεία τα αφαιρεθέντα τεμάχια ιστού θα σταλούν στον παθολογοανατόμο. Ο παθολογοανατόμος θα τα εξετάσει κάτω από το μικροσκόπιο και αυτός θα αποφανθεί, αν πρόκειται για καρκίνο.

Η ακρίβεια της υστεροσκόπησης στη διάγνωση καρκίνου του ενδομητρίου είναι γνωστό, ότι είναι ιδιαίτερα υψηλή, ήδη από το 1988 (1). Όμως και μεταγενέστερα στοιχεία (2) επιβεβαιώνουν την αρχική αυτήν εντύπωση.

Επομένως, η υστεροσκόπηση είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στη διάγνωση του καρκίνου του ενδομητρίου, το οποίο μάλιστα συχνά συνδυάζεται με την «κλασσική» απόξεση του ενδομητρίου.

Εντούτοις, κάποιοι έχουν εγείρει επιφυλάξεις για την ασφάλεια της εκτέλεσης υστεροσκόπησης παρουσία καρκίνου στην ενδομητρική κοιλότητα. Οι επιφυλάξεις αυτές συνδέονται με την υποψία, πως το υγρό διατατικό μέσο, με το οποίο «φουσκώνουμε» την ενδομητρική κοιλότητα, προκειμένου να μπορέσουμε να εποπτεύσουμε αυτήν στην ολότητά της, ενδέχεται να ρεύσει δια των σαλπίγγων στην κοιλιά.

Έχουν εκφραστεί φόβοι, μήπως το ρέον στην κοιλιά υγρό μεταφέρει εκεί καρκινικά κύτταρα, τα οποία ενδέχεται να εμφυτευθούν και να εμφανιστούν έτσι μεταστάσεις της αρχικής νεοπλασίας. Πράγματι φαίνεται, πως το υγρό αυτό είναι δυνατόν (3) να ρεύσει στην κοιλιά μεταφέροντας και μεμονωμένα καρκινικά κύτταρα, χωρίς όμως τελικά αυτό να επηρεάζει την τελική πρόγνωση (δηλαδή το «πώς θα πάει η ασθενείς»). Υφίσταται σοβαρό ενδεχόμενο (4) τα τοιουτοτρόπως μεταφερόμενα καρκινικά κύτταρα, να μην είναι εν τοις πράγμασι «επαρκώς λειτουργικά» προκειμένου να προκαλέσουν μεταστάσεις.

Επομένως, δεν υφίσταται κατ’ ουσίαν αντένδειξη στην εκτέλεση υστεροσκόπησης επί υποψίας καρκίνου του ενδομητρίου. Αντίθετα, χάρη στην επέμβαση αυτή μπορεί να γίνει η διάγνωση της νεοπλασίας με σημαντική ακρίβεια.

Η υστεροσκόπηση και ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας

Η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ξεκινάει με το απλό test Παπανικολάου και συνεχίζεται με την κολποσκόπηση και την κωνοειδή εκτομή τμήματος του τραχήλου . Η υστεροσκόπηση δεν υποβοηθά ουσιωδώς τη διάγνωση της κλινικής αυτής οντότητας. Επομένως, η υποψία καρκίνου του τραχήλου δεν αποτελεί απόλυτη ένδειξη για καταφυγή σε υστεροσκόπηση.

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

Ενδεικτική βιβλιογραφία

(1) Richard J. Gimpelson M.D., Henry O. Rappold MD, “A comparative study between panoramic hysteroscopy with directed biopsies and dilatation and curettage: A review of 276 cases”, American Journal of Obstetrics and Gynecology, Volume 158, Issue 3, Part 1, March 1988, Pages 489-492

(2) T Justin Clark , Doris Voit, Janesh K Gupta, Christopher Hyde, Fujian Song, Khalid S Khan, “Accuracy of Hysteroscopy in the Diagnosis of Endometrial Cancer and Hyperplasia: A Systematic Quantitative Review”, JAMA. 2002 Oct 2;288(13):1610-21.

(3) JiaoChen1, LeslieH.Clark, Wei-MinKong, ZhenYan, ChaoHan, HuiZhao,Ting-TingLiu, Tong-QingZhang, DanSong, Si-MengJiao, ChunxiaoZhou, “DoeshysteroscopyworsenprognosisinwomenwithtypeII endometrialcarcinoma?”, PLOSONE| https://doi.org/10.1371/journal.pone.0174226March23,2017

(4) N. Koutlaki, M. Dimitraki, S. Zervoudis, P. Skafida, I. Nikas, J. Mandratzi, A. Liberis & V. Liberis, “Hysteroscopy and endometrial cancer. Diagnosis and influence on prognosis”, Gynecological Surgery volume 7, pages335–341(2010)