«Ο Μεγάλος Αδελφός σε παρακολουθεί» ( Όργουελ )
Η εμβληματική φράση – θέση του Ουμπέρτο Έκο «τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις» φαίνεται να διαψεύδεται από την ελληνική επικαιρότητα που επιμένει να παράγει ή για άλλους να χαλκεύει ειδήσεις.
Tου Ηλία Γιαννακόπουλου-Φιλόλογου
Οι παρακολουθήσεις πολιτικών και η πολυσχιδής δράση της ΕΥΠ ακτινογραφούν με τον πιο εναργή τρόπο τόσο την ουσία του πολιτικού μας συστήματος όσο και την ποιότητα και αξιοπιστία της Δημοκρατίας μας.
Οι παραιτήσεις των υπευθύνων και οι εξηγήσεις – ομολογία του πρωθυπουργού αναδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος και την υποβόσκουσα αρρυθμία της ελληνικής πολιτικής μηχανής. Οι συνέπειες, πολιτικές και ηθικές, είναι απροσδιόριστες προς το παρόν και απειλούν με τεκτονικό σεισμό την λειτουργία του πολιτικού μας συστήματος.
Οι φιλοσοφούντες παραπέμπουν στο γνωστό «επιχείρημα της ολισθηρής πλαγιάς» από το οποίο είναι δύσκολο να απεγκλωβιστεί η κυβερνητική πρακτική της ΝΔ. Το ένα λάθος, δηλαδή, κινδυνεύει να διαδεχτεί κάποιο άλλο το οποίο με την σειρά του μπορεί να ενεργοποιήσει μια άλλη σειρά λαθών και αποκαλύψεων για τον τρόπο άσκησης της εξουσίας.
Το λεξιλόγιο εμπλουτίζεται με όρους που χαρακτηρίζοναι από σημασιολογική ασάφεια του τύπου «επισύνδεση» ή συνακρόαση…Και όσα οι λέξεις αποδίδουν με ασάφεια, τόσο τα γεγονότα γίνονται αποδεκτά.Έτσι αυτές οι γλωσσικές τερατογενέσεις δημιουργούν σύγχυση στην κατανόηση και ερμηνεία των γεγονότων.Οι επισυνδέσεις, δηλαδή, είναι νόμιμες ,αλλά είναι ηθικά διαβλητές και πολιτικά απορριπτέες.
«Ντετερμινιστικό χάος»
Βιώνουμε ως πολιτικό σύστημα ένα πολιτικό «ντετερμινιστικό χάος»; Θα μάς παρασύρουν τα γεγονότα ή θα τα ποδηγετήσουμε για να διαφυλάξουμε τόσο την αξιοπιστία της Δημοκρατίας μας όσο και της «πολιτικής μας ηθικής»;
Οι σκεπτικιστές και οι οπαδοί της «πολιτικής ορθότητας» μιλούν για ένα ακόμη παιχνίδι των πολιτικών μας για να διασώσουν την πολιτική τους ανυπαρξία με θέματα που κάνουν πάταγο, αλλά στην ουσία παραπέμπουν στο γνωστό «αυτά πάντα γίνονταν και θα γίνονται». Ακόμη και ο πρόεδρος των ΗΠΑ παρακολουθείται.
Δεν λείπουν, βέβαια, και εκείνοι που επισημαίνουν πως ζούμε σε ένα καθεστώς ιντερνετικής παρακολούθησης από ιδιωτικές εταιρείες – κολοσσούς. Σε αυτό το καθεστώς διαδικτυακής παρακολούθησης κανείς δεν αισθάνεται απειλούμενος, αφού βιώνει την αυταπάτη των ελευθεριών του Facebook που καθημερινά αποθηκεύει κάθε ιδιωτική στιγμή ή επιθυμία. Η σημερινή πραγματικότητα υπερβαίνει το δυστοπικό κλίμα του Όργουελ.
Στο ψηφιακό μέλλον ο Μεγάλος Αδελφός δεν θα βασανίζει το σώμα μας, ούτε θα απειλεί άμεσα την ζωή μας, αλλά θα διαμορφώνει τις επιθυμίες μας και την συμπεριφορά των μαζών εξ αποστάσεως και με την «συναίνεσή» μας. Τα ψηφιακά δίκτυα παρακολουθώντας τα άδυτα της προσωπικής μας ζωής και συγκροτώντας κάθε πτυχή της ταυτότητάς μας (ατομικής και κοινωνικής) θα επιβάλλουν μια sui generis εξουσία στην συνείδησή μας. Έτσι θα αχρηστευθούν οι αντιδημοκρατικές παρακολουθήσεις της ΕΥΠ, αφού ανώνυμα κέντρα εξουσίας στην μεταδημοκρατία θα ποδηγετούν τα πλήθη που θα ομνύουν στην κατάκτηση και βίωση των απόλυτων προσωπικών δεδομένων και δικαιωμάτων.
Ιδιωτικότητα και Εθνικοί κίνδυνοι
Η επίκληση των εθνικών κινδύνων και η ανάγκη προστασίας των εθνικών συμφερόντων προσκρούουν στο συνταγματικό δικαίωμα της ιδιωτικότητας. Στην δημοκρατία μας δεν λύθηκε το θέμα του «αξιολογικά υπέρτερου». Το άτομο ή το εθνικό συμφέρον; Πολλοί βέβαια θεωρούν πως αυτό είναι ένα από τα ψευδή διλήμματα των βιαστών της πολιτικής ελευθερίας και των αρνητών της ανθρώπινης αυτονομίας.
Η επίκληση κάποιων άρθρων του συντάγματος ή κάποιων άλλων για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ατελέσφορη, αφού δεν συνοδεύεται κι από άμεση καταδίκη της λειτουργίας – αναγκαιότητας της ΕΥΠ. Ποιος νομικός ή συνταγματολόγος θα ορίσει με σαφήνεια τα όρια της δράσης της ΕΥΠ και του δικαιώματος της ιδιωτικότητας;
Η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης συνιστά πολιτικό ήθος και τόλμημα. Όταν, όμως, δεν συνοδεύεται κι από ανάλογες πολιτικές πράξεις, τότε δημιουργεί καχυποψία και δυσπιστία προς τις κυβερνητικές προθέσεις. Κάποιοι μιλούν πως η κυβέρνηση τείνει να εκμεταλλευτεί κι αυτό το θέμα προκρίνοντας το εθνικό συμφέρον ως το απόλυτο ζητούμενο. «Είναι κι αυτό μια θέση. Νιώθεται».
Βέβαια, στο πολιτικό σύμπαν αιωρείται το ερώτημα «ποιο εθνικό συμφέρον διακυβεύονταν από την πολιτική δράση του κ. Ανδρουλάκη»; Συνιστά η πολιτική παρουσία ενός πολιτικού αρχηγού εθνικό κίνδυνο; Με ποια κριτήρια επιλέχτηκε για παρακολούθηση; Με ποιο σκεπτικό η αρμόδια εισαγγελέας ενέκρινε το αίτημα της ΕΥΠ για παρακολούθηση; Ποια ήταν η εισήγηση της ΕΥΠ προς την εισαγγελέα; Πολλά γιατί χωρίς πειστικές απαντήσεις.
Ευθύνας διδόναι…
Εν τω μεταξύ το πολιτικό θερμόμετρο ανεβαίνει και κάθε κόμμα προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει τα οποιαδήποτε πολιτικά οφέλη από τις πολιτικές παρακολουθήσεις. Έτσι όμως χάνεται το μείζον. Ποια τα όρια των αρμοδιοτήτων της ΕΥΠ και ποιος δικαιούται να εντέλλεται τον περιορισμό των ατομικών ελευθεριών και της ιδιωτικότητας του πολίτη; Ποιος θα τολμήσει να προτείνει την κατάργηση της ΕΥΠ; Η υποκρισία περισσεύει. Η ΕΥΠ και αναγκαία είναι και οι παρακολουθήσεις αναπόδραστες. Δεν μπορείς να καταφάσκεις υπέρ του εθνικού ρόλου της ΕΥΠ, αλλά να αρνείσαι τις παρακολουθήσεις. Δυοίν θάτερον.
Τα σινικά Τείχη των παρακολουθήσεων αναπροσδιορίζουν τις πολιτικές συμμαχίες και συνεργασίες και αναπροσαρμόζουν το πολιτικό σκηνικό, αφού ο κομματικός πατριωτισμός επωάζει τον ιδεολογικό ναρκισσισμό. Έτσι οι επερχόμενες εκλογές δημιουργούν συνθήκες οξείας πολιτικής αντιπαλότητας σε μια εποχή που η πολιτική συναίνεση ήταν το ζητούμενο. Σε λίγο η επικαιρότητα θα εμπλουτιστεί από γαργαλιστικές λεπτομέρειες της ιδιωτικής ζωής κάποιων πολιτικών και η πολιτική θα ευτελιστεί. Παλιό και γνώριμο αυτό το σενάριο…
Τα πολιτικά επιτελεία και οι διαφημιστές ετοιμάζουν τα νέα πολιτικά συνθήματα: «Η δεξιά δεν αλλάζει», «Ο τόπος χρειάζεται μία άλλη κυβέρνηση με προοδευτικό ορόσημο», «Η Δημοκρατία χρειάζεται τις δοκιμασμένες ευαισθησίες της σοσιαλδημοκρατίας»… Όλα αυτά συνιστούν ένα απλό δείγμα των πολιτικών συνθημάτων που θα κυριαρχήσουν στην πολιτική αρένα προσεχώς. Όταν, όμως, κυριαρχούν τα συνθήματα και φτωχαίνουν τα επιχειρήματα, τότε η πολιτική και η δημοκρατία υφίστανται μία ηθική και λογική αποβιταμίνωση…
Απέναντι στην προοπτική και στην ιστορικά βεβαιωμένη πραγματικότητα πως θα υπάρχει πάντα ένας «Μεγάλος Αδελφός που θα μάς παρακολουθεί» επιβάλλεται να συνειδητοποιήσουμε πως κανένα δικαίωμα και καμία ελευθερία μας δεν είναι δεδομένη. Εξάλλου σύμφωνα και με τον Όργουελ: «Η Εξουσία δεν είναι το μέσον, αλλά ο σκοπός».
Ευχή όλων είναι το ζέον θέμα των υποκλοπών να καταστεί ευκαιρία για την αναζωογόνηση της Δημοκρατίας μας και την αναβίωση κάποιων παραδοσιακών θεσμών του τύπου…
«Ευθύνας διδόναι»
