Υγεία δοντιών και ούλων: Πώς επηρεάζεται από τις ορμόνες

Καθώς οι γυναίκες μεγαλώνουν, οι ορμονικές διακυμάνσεις προκαλούν φλεγμονή, η οποία εκδηλώνεται και μέσω των ούλων και των σιελογόνων αδένων.

Αν και είναι αδύνατο να αποτρέψετε πλήρως αυτές τις στοματικές αλλαγές, είναι διαχειρίσιμες, θεραπεύσιμες και προβλέψιμες, λένε οι ειδικοί στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Tufts (TUSDM).

Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες βιώνουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους αλλαγές στους τύπους και τα επίπεδα των ορμονών που ρυθμίζουν ορισμένες σωματικές διεργασίες.

Αυτό μπορεί να επηρεάσει την ευαισθησία των ούλων, λέει η Natalie Jeong, καθηγήτρια και πρόεδρος του Τμήματος Περιοδοντολογίας στο TUSDM.

Στα αγόρια, για παράδειγμα, συμβαίνει στην εφηβεία λόγω της απότομης αύξησης των επιπέδων τεστοστερόνης, η οποία σταδιακά μειώνεται.

«Η μείωση μπορεί να επηρεάσει τη συνολική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, οδηγώντας σε μεγαλύτερη ευαισθησία σε φλεγμονές, συμπεριλαμβανομένης της νόσου των ούλων», λέει η Jeong.

Συνήθως, οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς σε ασθένειες των ούλων από ό,τι οι γυναίκες, αλλά οι επιπτώσεις των ορμονικών μεταβολών «είναι γενικά λιγότερο έντονες στους άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες», προσθέτει η Jeong.

Αυτό συμβαίνει επειδή οι γυναίκες βιώνουν περισσότερες -και πιο βίαιες- ορμονικές αλλαγές. Η εφηβεία, η έμμηνος ρύση, η εγκυμοσύνη, η περιεμμηνόπαυση και η εμμηνόπαυση είναι στάδια στη ζωή των γυναικών, που ορίζονται από πολλούς διαφορετικούς συνδυασμούς ορμονών.

«Οι ορμονικές αλλαγές μπορούν να μεταβάλλουν τη ροή του αίματος στα ούλα και την ανοσολογική αντίδραση των ανθρώπων, οπότε οι αυξομειώσεις των ορμονών κάνουν το σώμα μας πιο ευάλωτο σε φλεγμονές. Και η περιοδοντίτιδα ή ασθένεια των ούλων, είναι φλεγμονώδης ασθένεια», εξηγεί η Jeong.

Στην πραγματικότητα, η φλεγμονή των ούλων είναι κοινή σε όλες τις ορμονικές αλλαγές μιας γυναίκας, από την εφηβεία έως την εμμηνόπαυση. Μπορεί να ξεκινήσει με ουλίτιδα.

«Η ουλίτιδα είναι βασικά φλεγμονή των ούλων. Είναι η πιο ήπια μορφή νόσου των ούλων», λέει η Jeong. Στην ουλίτιδα, «τα ούλα ορισμένων ανθρώπων αιμορραγούν όταν βουρτσίζουν τα δόντια τους, πρήζονται λίγο, είναι ευαίσθητα ή προκαλούν κακοσμία του στόματος. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί επίσης να παρατηρήσουν υποχώρηση των ούλων». Ενώ οι ορμονικές ανισορροπίες δεν επηρεάζουν συνήθως τη δομή των δοντιών, «οι έμμεσες επιδράσεις στα ούλα και τους στοματικούς ιστούς μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο τερηδόνας, οπότε τα δόντια επηρεάζονται έμμεσα», λέει η Jeong.

Εκτός από το πήξιμο και την αιμορραγία των ούλων, οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν μια ποικιλία συμπτωμάτων καθώς διανύουν τα ακόλουθα στάδια:

Εφηβεία

Πολλά κορίτσια ξεκινούν ορθοδοντική θεραπεία κατά τη διάρκεια της εφηβείας, όταν τα ούλα τους είναι πιο φλεγμονώδη. «Τα σιδεράκια, είτε πρόκειται για διαφανή υλικά είτε για μεταλλικά, μπορεί να επηρεάσουν τον καθαρισμό των δοντιών στο σπίτι», λέει η Jeong. Τα τρόφιμα που παγιδεύονται στα σιδεράκια επιδεινώνουν τη φλεγμονή των ούλων στα κορίτσια.

Έμμηνος ρύση

Κατά τη διάρκεια της περιόδου, το στόμα της γυναίκας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο. Επιπλέον, οι ορμονικές διακυμάνσεις κάνουν τους μαλακούς ιστούς του στόματος πιο ευαίσθητους και καταστέλλουν ελαφρώς το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτές οι αλλαγές, σε συνδυασμό με το άγχος και την κούραση πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου, μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή.

Εγκυμοσύνη

Σε αυτή τη φάση, οι γυναίκες μπορεί να αναπτύξουν τη λεγόμενη ουλίτιδα της εγκυμοσύνης. Τα ούλα διογκώνονται και, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, καλύπτουν τα δόντια. Αυτή η «επουλίδα», όπως λέγεται στην ιατρική, είναι στην πραγματικότητα ένας όγκος του στοματικού βλεννογόνου ο οποίος δεν είναι σοβαρός. Τις περισσότερες φορές, ο ιστός των ούλων, ο οποίος είναι πολύ πρησμένος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, υποχωρεί φυσιολογικά μετά τον τοκετό. Δεν συνιστάται επέμβαση, λόγω του κινδύνου αιμορραγίας. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να συμβουλευθείτε τον οδοντίατρό σας, ώστε να κρίνει εάν πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο θεραπείας.

Περιεμμηνόπαυση

Οι διακυμάνσεις των οιστρογόνων και της προγεστερόνης στα χρόνια πριν από την τελευταία περίοδο μιας γυναίκας, μπορεί να μειώσουν την παραγωγή σάλιου, οδηγώντας σε ξηροστομία. Επειδή το σάλιο βοηθά στην εξουδετέρωση των οξέων και στην απομάκρυνση των βακτηρίων, η ξηροστομία ευνοεί την τερηδόνα, τις παθήσεις των ούλων και τις στοματικές φλεγμονές.

Εμμηνόπαυση

Καθώς τα επίπεδα των ορμονών (ιδίως των οιστρογόνων) μειώνονται σταθερά κατά την εμμηνόπαυση, πολλές γυναίκες συνεχίζουν να εμφανίζουν ξηροστομία, η οποία μπορεί να είναι πιο σημαντική από ό,τι κατά την περιεμμηνόπαυση. Ορισμένες γυναίκες στην εμμηνόπαυση εμφανίζουν καυσαλγία, ένα αίσθημα καύσου, μυρμηγκιάσματος ή ζεματίσματος στη γλώσσα και τα χείλη.

Φάρμακα, αντισύλληψη, ορμονική υποκατάσταση

Ορισμένα αντιισταμινικά, αντικαταθλιπτικά και άλλα φάρμακα προκαλούν ξηροστομία, η οποία επιδεινώνει περαιτέρω την πιθανότητα των ηλικιωμένων γυναικών να εμφανίσουν τερηδόνα, ασθένειες των ούλων και μυκητιασικές λοιμώξεις.

«Τα διφωσφονικά, που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης, μπορεί να προκαλέσουν οστεονέκρωση της γνάθου, μια σπάνια αλλά σοβαρή κατάσταση που προκαλεί το θάνατο των οστικών κυττάρων στη γνάθο, το οστό της οποίας μπορεί να τρυπήσει μέσα από ένα άνοιγμα στα ούλα σας», λέει η Jeong.

Τα ορμονικά αντισυλληπτικά, όπως τα αντισυλληπτικά χάπια ή τα ορμονικά σπειράματα, καθώς και η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης κατά την εμμηνόπαυση, μιμούνται τις φυσικές ορμονικές αλλαγές του σώματος.

Στην περίπτωση των αντισυλληπτικών, τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων ή προγεστερόνης μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική ανοσολογική απόκριση και να αυξήσουν την ευαισθησία στη φλεγμονή των ούλων, λέει η Jeong.

Οι γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης ή λαμβάνουν ορμονική αντισύλληψη θα πρέπει πάντα να ενημερώνουν τους γιατρούς, ιδίως πριν από μια χειρουργική επέμβαση, όταν μπορεί να συνταγογραφηθούν αντιβιοτικά.

«Ορισμένα αντιβιοτικά μπορεί να κάνουν τα από του στόματος αντισυλληπτικά λιγότερο αποτελεσματικά, οπότε μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικές μέθοδοι αντισύλληψης», λέει η Jeong.

Διαχείριση των προβλημάτων λόγω ορμονών

Παρότι είναι αδύνατο να εξαλειφθεί ο κίνδυνος στοματικής φλεγμονής, μπορείτε να διατηρήσετε τη στοματική υγεία σας, κάνοντας τα ακόλουθα:

Στοματική υγιεινή

«Πρώτα απ’ όλα, κάντε τακτικές οδοντιατρικές εξετάσεις», λέει η Jeong. Επίσης, «βουρτσίζετε τα δόντια σας δύο φορές την ημέρα και φροντίστε να χρησιμοποιείτε οδοντικό νήμα, ειδικά όταν είστε έγκυος ή έχετε περίοδο».

Προσέχετε τι τρώτε

Ακόμη και αν φροντίζετε τα δόντια σας, προσπαθήστε να αποφεύγετε τα ιδιαίτερα όξινα ή ζαχαρούχα τρόφιμα και ποτά – και αν τα καταναλώνετε, φροντίστε να βουρτσίζετε τα δόντια σας.

Μην καπνίζετε

Το πιο σημαντικό είναι να αποφεύγετε το κάπνισμα ή τη χρήση οποιουδήποτε προϊόντος καπνού, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών τσιγάρων. Το κάπνισμα είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ασθένεια των ούλων και επιδεινώνει τη φλεγμονή που προκαλείται από τις ορμόνες.

Άμεση θεραπεία

Εάν αναπτύξετε φλεγμονή των ούλων ή άλλα συμπτώματα λόγω ορμονικών αλλαγών, είναι σημαντικό να λάβετε θεραπεία για να μην επιδεινωθεί η κατάσταση. Η ουλίτιδα είναι αντιμετωπίσιμη, αλλά «μόλις προχωρήσει, η περιοδοντίτιδα είναι ένα σοβαρό πρόβλημα και θα χρειαστείτε πιο σοβαρή θεραπεία από περιοδοντολόγο», καταλήγει η ειδικός.

Πηγή: Tufts Now