Του Μαρίνου Τζώτζη

Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία λέει το πασίγνωστο τραγούδι και δεν απέχει πολύ από τη πραγματικότητα που θα εξεταστεί σήμερα. Εκατοντάδες δρόμοι της Λάρισας φέρουν από ένα όνομα το οποίο παράλληλα «κουβαλάει» πάνω του μια ιστορία αιώνων ή χιλιετιών.

Υπάρχουν οι πιο «τρανταχτές» περιπτώσεις όπως η οδός Κύπρου που πήρε το όνομά της από τη μεγαλόνησο, ή η οδός Ρούσβελτ που πήρε το όνομά της από τον πασίγνωστο Αμερικανό πρόεδρο και πολλές ακόμη οδοί που πήραν το όνομά τους από προσωπικότητες που άφησαν το ανεξίτηλο στίγμα τους στις σελίδες της ελληνικής ιστορίας.

Υπάρχουν βέβαια και οι πιο «ιδιαίτερες» οδοί που αφιερώθηκαν σε πρόσωπα που δεν είναι ευρέως γνωστά, άλλα από τη Λάρισα και άλλα όχι.

Δείτε από πήραν τα ονόματά τους οδοί της Λάρισας:

23ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ: Στις 23 Οκτωβρίου 1944 οι καμπάνες όλες της Λάρισας χτυπούσαν χαρμόσυνα για το τέλος της γερμανική κατοχής.

31ΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ: Η 31η Αυγούστου 1881 είναι ιστορική μέρα για τη Λάρισα, καθώς τότε απελευθερώθηκε από τους Τούρκους.

ΑΝΘΙΜΟΥ ΓΑΖΗ: Ο Γαζής ήταν κληρικός και λόγιος που έδρασε στα χρόνια της επανάστασης του 1821 και προσέφερε πολλά στην διαφώτιση του λαού. Γεννήθηκε στις Μηλιές του Βόλου το 1758, το όνομα του δε ήταν Αναστάσιος Γκάζαλης και πήρε το Γαζής όταν χειροτονήθηκε.

Πριν κηρυχθεί η επανάσταση ήλθε στη Θεσσαλία για να ετοιμάσει τον λαό και τους οπλαρχηγούς, που τους ξεσήκωσε στις 25 Μαρτίου όμως η εξέγερση απέτυχε. Μετά κυνηγήθηκε από τους Κοτσαμπάσηδες και κατέφυγε στη Στερεά όπου έγινε μέλος του Αρείου Πάγου εκπροσωπώντας τη Θεσσαλία. Αργότερα πήγε σχολάρχης στην Τήνο και στη συνέχεια στην Ερμούπολη της Σύρας. Πέθανε το 1828.

ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ: Ο Χρήστος Γεωργιάδης ήταν ο τρίτος κατά σειρά Δήμαρχος της Λάρισας, ύστερα από τον Χασάν Ετέμ Εφέντη Καντήρ αγά και τον Αργ. Διδίκα και ο πρώτος εκλεγμένος δήμαρχος. Εκλέχτηκε δήμαρχος τον Μάιο του 1883. Ήταν στην καταγωγή Λιβαδίτης με αρχική οικογενειακή καταγωγή τη Μυτιλήνη, εγκατεστημένος από τα μικρά του χρόνια στη Λάρισα, στην οποία ανέπτυξε εξαιρετική εμπορική δράση. Ίδρυσε τον πρώτο αλευρόμυλο στους Αμπελόκηπους (Ταμπάκικα).

Κατά τη διάρκεια της δημαρχίας του (1883-1887) φρόντισε για το πράσινο της πόλης και επί των ημερών του παραχωρήθηκε ο δημοτικός χώρος στο «Ακ Σαράι», που έγιναν οι στρατώνες. Πέσανε τον Ιανουάριο 1887.

ΚΟΥΜΑ: Ο Κωνσταντίνος Κούμας ήταν διαπρεπής λόγιος και δάσκαλος του έθνους, που γεννήθηκε στη Λάρισα το 1777 από πατέρα γουναρά. Το 1787 όταν στη Θεσσαλία έπεσε λοιμός, προσβλήθηκε και αυτός και αναγκάστηκαν οι γονείς του να καταφύγουν στον Τύρναβο. Εκεί μαθήτευσε στον Ιωάν. Πέζαρο και κατόπιν πήγε στα Αμπελάκια, όπου του έμαθε μαθηματικά ο γιατρός Σπ. Ασάνης. Το 1798 έγινε δάσκαλος στο Ελληνικό σχολείο Λάρισας και στη συνέχεια στην Τσαριτσάνη και Αμπελάκια και το 1803 πήγε στη Βιέννη και σπούδασε φυσικομαθηματικά, από οικονομικές όμως στεναχώριες έφυγε και πήγε στη Σμύρνη, όπου με το δάσκαλο του γένους Οικονόμου εξ Οικονόμων ίδρυσαν Φιλολογικό Γυμνάσιο.

Το 1813 πήγε στην Κωνσταντινούπολη και ανέλαβε διευθυντής της εκεί μεγάλης του έθνους σχολής. Κατόπιν περιηγήθηκε στη Γερμανία, γνωρίστηκε με ονομαστούς σοφούς και ανακηρύχτηκε διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Λειψίας και μέλος της Ακαδημίας Βερολίνου και Μονάχου. Με την κήρυξη της επανάστασης βρίσκονταν στη Σμύρνη, όπου δημεύτηκε η περιουσία του και καταστράφηκε η βιβλιοθήκη του και αναγκάστηκε να φύγει στην Τεργέστη, που προσβλήθηκε όμως από χολέρα και πέθανε το 1836. Εργάστηκε για το καλό της πατρίδας του χωρίς να υπολογίζει κόπους, δαπάνες και υγεία και η Λάρισα για το άξιο αυτό τέκνο της έστησε προτομή του στην κεντρική πλατεία και έδωσε το όνομά του σε ένα δρόμο της.

ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΥ: Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος ήταν πολιτικός, που γεννήθηκε το 1817 στη Σελίτσα της Μεσσηνίας από γονείς προύχοντες. Σπούδασε νομικά και έλαβε μέρος στην επανάσταση της Κρήτης και κατόπιν πήγε στην Καλαμάτα, όπου άσκησε το δικηγορικό επάγγελμα. Άρχισε να πολιτεύεται και από το έτος 1853 μέχρι το 1883 εκλεγόταν βουλευτής. Εκλέχθηκε πρωθυπουργός 10 φορές .

Σπουδαία επίσης υπήρξε και η συμβολή του στη μεγάλη κρίση του ανατολικού ζητήματος που προκλήθηκε από το Ρωσοτουρκικό πόλεμο, κρίση η οποία τερματίστηκε ύστερα από πολλές περιπέτειες με την προσάρτηση της Θεσσαλίας και μέρος της Ηπείρου στην Ελλάδα το 1881. Για τη νίκη του αυτή η πόλη της Λάρισας τον τίμησε με το στήσιμο της προτομής του στην κεντρική πλατεία και την ονομασία του σ’ ένα από τους κεντρικούς δρόμους της.

ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ: Ο Νικόλαος Μανδηλαράς ήταν δικηγόρος και πολιτευτής που γεννήθηκε το 1925. Υπήρξε από τους σημαντικότερους δικηγόρους που υπερασπίστηκαν τους κατηγορουμένους αξιωματικούς στη δίκη του Ασπίδα. Μετά την επικράτηση του καθεστώτος της 21ης Απριλίου 1967, προσπάθησε να διαφύγει στο εξωτερικό, αλλά σκοτώθηκε ύστερα από άγνωστες συνθήκες και το πτώμα του βρέθηκε σε παραλία της Ρόδου.

Παλιά η οδός ονομαζόταν Ιπποκράτους μέχρι την Τρίγωνη πλατεία και Πρωτεσιλάου από Τρίγωνη μέχρι τα Γυμνάσια.

ΜΑΝΩΛΑΚΗ: Ο Θεόδωρος Μανωλάκης ήταν αξιωματικός πεζικού που καταγόταν από τη Σκιάθο. Έλαβε μέρος στον Β’ Βαλκανικό πόλεμο και τον Ιούνιο του 1913 ήταν διοικητής του III τάγματος πεζικού της 1ης Μεραρχίας Λαρίσης. Σκοτώθηκε στην επίθεση κατά της Δοϊράνης από βλήμα κανονιού. Το 1918 ο τότε Δήμαρχος Κ. Βλάχος και το Δημοτικό Συμβούλιο, αφού τέλεσε πάνδημο μνημόσυνο, αποφάσισε η λεωφόρος Γέφυρας μετονομαστεί σε Λεωφόρο Μανωλάκη. Ο αδελφός του Νικόλαος, άριστος δικηγόρος της Λάρισας, διατέλεσε σε πολλές περιόδους Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου, δημοτικός σύμβουλος και πρόεδρος του Δικηγορικού συλλόγου.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΑΡΣΕΝΙΟΥ: Ο Μητροπολίτης Λαρίσης-Πλαταμώνος Αρσένιος Αφεντούλης γεννήθηκε στο Μυριόψυτο Γαναχωρίων Ανατ. Θράκης το 1869. Σπούδασε στη θεολογική σχολή Χάλκης και το 1895 διορίστηκε από τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Άνθιμο γραμματέας και ιεροκήρυκας Χαλκηδόνος. Το 1901 χειροτονήθηκε σε αρχιερέα Κυδωνιών και το 1910 εκλέχτηκε μητροπολίτης Στρωμνίτσης-Τιβεριουπάλεως, μετά το κάψιμο της Στρώμνιτσας εκλέχτηκε το 1916 μητροπολίτης της ιεράς μητροπόλεως Λαρίσης – Πλαταμώνος, μέχρι το Δεκέμβριο του 1934, οπότε και πέθανε.

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΕΞ ΟΙΚΟΝΟΜΩΝ: Ο Κωνσταντίνος Οικονόμου εξ Οικονόμων ήταν κληρικός και συγγραφέας που γεννήθηκε στην Τσαρίτσανη Ελασσόνας το 1780. Φοίτησε στη σχολή Αμπελακίων και σε νεαρή ηλικία έγινε κληρικός, μετά τον θάνατο του πατέρα του, που ήταν οικονόμος της επισκοπής, τον διαδέχτηκε ως οικονόμος και άρχισε να περιοδεύει τη Θεσσαλία και να κηρύττει τον λόγο του Θεού.

Θεωρήθηκε όμως ύποπτος για συμμετοχή στην επανάσταση του Ευθ. Βλαχάβα και φυλακίστηκε από τον Αλή πασά και όταν αφέθηκε ελεύθερος, αφού πλήρωσε λύτρα, πήγε με τον Κούμα στην Σμύρνη και δίδαξε στο εκεί γυμνάσιο εκκλησιαστική παιδεία και ελληνική φιλοσοφία.

ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ: Ο Αλέξανδρος Παναγούλης ήταν πολιτικός που γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Σπούδασε χωρίς να τελειώσει στο Πολυτεχνείο. Τον Μάιο του 1967 λιποτάκτησε από το στρατό, όπου υπηρετούσε τη θητεία του, για να αγωνισθεί κατά του καθεστώτος της 21ης Απριλίου και διέφυγε στην Κύπρο. Κατόπιν πήγε στο Λίβανο και από εκεί στη Ρώμη με σκοπό να ιδρύσει οργάνωση Ελληνική αντίσταση.

Τον Μάιο του 1968 επέστρεψε στην Ελλάδα και οργάνωσε δολοφονική απόπειρα κατά του Γεωργ. Παπαδόπουλου. Πιάστηκε όμως λίγο μετά την απόπειρα και καταδικάστηκε σε θάνατο, δεν εκτελέστηκε όμως και κάτω από την πίεση της διεθνούς γνώμης απελευθερώθηκε τον Αύγουστο του 1973 με αμνηστία. Το 1974 πολιτεύθηκε και βγήκε βουλευτής Αθηνών και το 1976 σκοτώθηκε ενώ οδηγούσε το αυτοκίνητο του. Από μερίδα πολιτικού κόσμου αμφισβητήθηκε η εκδοχή του αυτοκινητιστικού ατυχήματος.

ΠΑΠΑΚΥΡΙΑΖΗ: Ο Ιωάννης Παπακυριαζής ήταν συνταγματάρχης του πεζικού, που γεννήθηκε στην Υπάτη το 1857. Ως αξιωματικός έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικά πόλεμο του 1895, παρέμεινε αρκετά χρόνια στη Λάρισα και τους Βαλκανικούς πολέμους ως ταγματάρχης διοικητής του 4ου πεζικού συντάγματος Λαρίσης έλαβε μέρος σε πολλές μάχες.

Κατά την επίθεση της 21ης Ιουνίου 1913 για την κατάληψη του χωριού Λαχανά το οποίο κατείχαν οι Βούλγαροι, έπεσε μαχόμενος. Η πόλη της Λάρισας για να τον τιμήσει μετονόμασε την μέχρι τότε οδό Μουσών, σε οδό Παπακυριαζή.

ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ: Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου ήταν πολιτικός που γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1876. Σπούοασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδεμβέργης. Υποστήριξε μεταξύ άλλων και την αναγκαστική απαλλοτρίωση των τσιφλικιών της Θεσσαλίας.

ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ: Ο Πολύκαρπος ο Δαρδαίος ήταν μητροπολίτης Λαρίσης από Δάρδα της Κορυτσάς το 1778. Μαθήτευε στο εκπαιδευτήριο του Ψαλλίδα, στα Ιωάννινα, που τότε ήκμαζε και το 1806 χειροτονήθηκε διάκος από τον Άγιο Άρτης Μοσχάρα.

Στη Λάρισα ήρθε το 1811 και το 1812 πήγε στα Ιωάννινα και έπιασε φιλία με τον Αλή πασά, με τον οποίο αργότερα συγκρούστηκε, γιατί αρνούταν να του κάνει ρουσφέτια. Αργότερα συγκρούστηκε και με τον Μαχμούτ πασά (Δράμαλη), όταν ο Σουλτάνος τον έστειλε επικεφαλής, στρατού εναντίον του Αλή πασά, με συνέπεια να τον συλλάβει και να τον αποκεφαλίσει, τον Σεπτέμβριο του 1821 στη Λάρισα. Υπήρξε ένας από τους αφανείς ήρωες της εκκλησίας.

ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΥ: Ο Νικόλαος Ριζόπουλος ήταν Λαρισαίος έμπορος και αγωνιστής της Θεσσαλικής επανάστασης του 1878. Από τον επίσης Λαρισαίο εμποροτραπεζίτη Γ. Φαρμακίδη μυήθηκε στους σκοπούς της επανάστασης, έγινε μέλος της «Αδελφικής Ένωσης», που ήταν επαναστατική οργάνωση, παρόμοια με την «Φιλική Εταιρία» του 1821 και μαζί με τον χαρτογράφο Μιχ. Χρυσοχόου και άλλους έγκριτους Λαρισαίους, εργάστηκε για τους σκοπούς και την επιτυχία της Θεσσαλικής επανάστασης του 1878.

ΧΡΥΣΟΧΟΟΥ: Ο Μιχαήλ Χρυσοχόου γεννήθηκε στη Ζίτσα Ηπείρου το 1831 και ήταν χαρτογράφος και στατιστικογράφος με διεθνή φήμη. Το έργο του υπήρξε πολυμερέστατο ιδίως για την ακρίβεια στην εκπόνηση των γεωγραφικών και τοπογραφικών πινάκων της Μακεδονίας και Θεσσαλίας, ως επίσης και όλων των φρουρίων της Θεσσαλίας: Βόλου, Δομοκού, Φαρσάλων, Φαναριού, Τρικάλων, Λάρισας και πολλών άλλων. Μυήθηκε στην “Αδελφική Εταιρία” που οργάνωσε την Θεσσαλική επανάσταση του Ιανουάριου του 1878 και με το τοπογραφικό έργο του βοήθησε τον αγώνα. Έγραψε πολλές μονογραφίες σε εφημερίδες και περιοδικά. Έκανε επίσης διαλέξεις και πέθανε το 1921.

Βιβλιογραφία: Τοπωνυμική Εγκυκλοπαίδεια Οδών και Πλατειών Λάρισας, Γιώργος Ζιαζιάς – Β’ Έκδοση 2006.

πηγή :https://www.onlarissa.gr/2019/11/24/dromoi-procheiro/