Το βαλσαμόλαδο είναι το θεραπευτικό λάδι που παίρνουμε από το γνωστό φυτό υπερικό ή βαλσαμόχορτο, σπαθόχορτο, λειχηνόχορτο, χελωνόχορτο, βότανο Προδρόμου ή φυτό του Αγίου Ιωάννη.
Το βαλσαμόλαδο ήταν γνωστό στους αρχαίους Σπαρτιάτες, οι οποίοι το είχαν πάντα μαζί τους στους πολέμους και θεράπευαν με αυτό, τις πληγές τους, μετά από κάθε μάχη.
Αναφέρεται από τον Πλίνιο και τον Διοσκουρίδη, οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν σαν φάρμακο κατά των δηγμάτων των φιδιών και για την ανακούφιση από τα εγκαύματα.
Οι πολύτιμες ιδιότητές του ήταν γνωστές στους Πέρσες και τους Άραβες.
Οι Ρωμαίοι και οι Έλληνες του απέδιδαν και άλλες ιδιότητες εκτός από τις θεραπευτικές. Έτσι, πίστευαν ότι προστάτευε και από τα μάγια.
Ο πρώτοι χριστιανοί το ονόμαζαν κυρίως φυτό του Αγίου Ιωάννη, προς τιμή του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, καθώς πίστευαν ότι η έκκριση του ελαίου του γινόταν στις 29 Αυγούστου, την ημέρα του αποκεφαλισμού του Αγίου, και ότι συμβόλιζε το αίμα του.
Μια άλλη παράδοση λέει ότι το όνομά του το πήρε από τους ιππότες του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ, που το χρησιμοποιούσαν για να θεραπεύουν τις πληγές των τραυματισμένων σταυροφόρων. Πίστευαν ακόμη ότι, ξόρκιζε το κακό, γι’αυτό τον λόγο, υποχρέωναν τους διανοητικά ανισόρροπους να πίνουν το έγχυμά του.
Οι Δρυίδες, το θεωρούσαν τόσο ευλογημένο φυτό, που πίστευαν ότι αρκούσε και μόνο το άρωμά του για να διώξει τα κακά πνεύματα.
Καλλιέργεια
Το βαλσαμόχορτο είναι ένα ξυλώδες, πολυετές φυτό που φθάνει τους 60 περίπου πόντους ύψος και έχει άρωμα που μοιάζει με αυτό του ρετσινιού. Φυτρώνει σε όλη την Ευρώπη, Ασία, Βόρεια Αφρική και αλλού. Στην Ελλάδα φύεται σε πολλές περιοχές και σαν θεραπευτικό βότανο χαίρει μεγάλης εκτίμησης. Είναι μικρό φυτό που φτάνει σε ύψος τα 80 cm. Τα φύλλα του είναι πολλά, μικρά, ωοειδή, ωχροπράσινα και φέρουν σκούρα στίγματα στις άκρες.Τα άνθη του έχουν έντονο κίτρινο χρώμα. Αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη που αρδεύονται καλά, σε περιοχές με πολύ ήλιο ή μερικώς σκιερές. Η εποχή της άνθησης είναι από Ιούνιο-Σεπτέμβριο, της συλλογής από Ιούλιο-Αύγουστο. Από το φυτό, χρησιμοποιούνται όλα τα μέρη.
Συστατικά του βαλσαμόλαδου
Το βάλσαμο περιέχει γλυκοσίδια (εκ των οποίων η υπερικίνη είναι η κόκκινη χρωστική που εκκρίνει το φυτό), φυτικές χρωστικές ουσίες, τανίνες και ένα πτητικό έλαιο. Περιέχει ακόμη αντιικές ενώσεις και φλαβονοειδή, ρητίνη, γλυκοσίδες κ.ά.
Βαλσαμόλαδο και Θεραπευτικές ιδιότητες
Οι θεραπευτικές ιδιότητες και δράσεις του βαλσαμόλαδου δεν έχουν τέλος! Οι πρώτες αποτελεσματικές και ευρέως διαδεδομένες φαρμακευτικές χρήσεις του στην Ευρώπη, μετά το 16ο αιώνα, περιλαμβάνουν το έλαιο του ως επουλωτικό των πληγών και των οιδημάτων. Ήταν τόσο ευεργετική η δράση του, ώστε όχι μόνο το χρησιμοποιούσαν οι χειρουργοί για τον καθαρισμό των τραυμάτων, αλλά συμπεριλαμβανόταν και στην πρώτη επίσημη Φαρμακοποιία του Λονδίνου με το όνομα Oleum Hyperici. Χρησιμοποιείται με καλά αποτελέσματα για:
-την κατάθλιψη και τις αγχώδεις διαταραχές
-τις νευραλγίες και τους πονοκεφάλους
-για τον έλεγχο της ελαφριάς επιληψίας
-το έλκος του στομάχου, τις ξινίλες, τις γαστρεντερικές παθήσεις, την κολίτιδα, τους κολικούς και τη δυσεντερία
-τους ρευματισμούς και τα αρθριτικά
-τις παθήσεις του συκωτιού
-τις πληγές και τα έλκη
-τα παράσιτα των εντέρων και τους ελώδεις πυρετούς
-τη χρόνια καταρροή, βοηθά στην γρήγορη ανάρρωση από το βήχα, το κρυολόγημα, και τις μολύνσεις του αναπνευστικού
-τη χρόνια κόπωση
-ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα
-τις θρομβώσεις
-τον έρπη
-για την θεραπεία τοπικών φλεγμονών καθώς ανακουφίζει από τη φαγούρα του δέρματος και από τις φλεγμονές οι οποίες έχουν προέλθει από νευροδερματίτιδες
-για κράμπες, ψύξεις και πιασίματα
Χρήσεις του βαλσαμόλαδου
Όταν ληφθεί εσωτερικά, έχει ηρεμιστική και αναλγητική δράση. Χρησιμοποιείται στη θεραπεία της νευραλγίας, της ανησυχίας, της έντασης και παρόμοιων προβλημάτων. Θεωρείται κατάλληλο σαν βότανο για τις αλλαγές της εμμηνόπαυσης που οδηγούν σε ευερεθιστότητα και ανησυχία. Ωστόσο, συνιστάται να μη χρησιμοποιείται όταν υπάρχει έντονη κατάθλιψη.
Εκτός από τη νευραλγία, καταπραΰνει τη συνδετικίτιδα, την ισχιαλγία και τους ρευματικούς πόνους.
Εξωτερικά, είναι ένα πολύτιμο επουλωτικό και αντιφλεγμονώδες βότανο, με αντιβακτιριακές ιδιότητες.
Σαν λοσιόν, επιταχύνει την επούλωση τραυμάτων και μωλωπισμών, κιρσών φλεβών και ελαφρών εγκαυμάτων. Το έλαιο είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για τα ηλιακά εγκαύματα.
Με το βαλσαμόλαδο μπορούμε να κάνουμε επαλείψεις απευθείας πάνω στο μέρος που πονά ή να κάνουμε ελαφρές εντριβές ή να εφαρμόσουμε επιθέματα με διαποτισμένη με έλαιο γάζα.
Εκτός από τη θεραπευτική του χρήση, χρησιμοποιείται και σαν πρώτη ύλη για την παραγωγή κίτρινης και κόκκινης βαφής που προορίζεται για το χρωματισμό μάλλινων και μεταξωτών νημάτων.
Πως φτιάχνω βαλσαμόλαδο
1ος τρόπος παρασκευής
Αν μαζέψετε μόνοι σας, φρέσκο φυτό, φροντίστε να μη μαζέψετε μόνο λουλούδια. Τα φύλλα και τα συνδεδεμένα με τα λουλούδια μέρη περιέχουν επίσης πολύτιμες ουσίες. Βάλτε το βότανο σε ένα γυάλινο βάζο, πατήστε το για να χωρέσει αρκετή ποσότητα και γεμίστε το βάζο μέχρι επάνω, με πολύ καλό ελαιόλαδο (Αν είναι δυνατόν να είναι extra παρθένο).
Προτιμήστε να τοποθετήσετε το βάζο σε μέρος που να βλέπει την Ανατολή ώστε να μην το χτυπούν οι ακτίνες του ήλιου κατά τις πολύ ζεστές ώρες και χαμηλώσει η ποιότητά του. Κάθε μέρα φροντίζουμε να το ανακινούμε καλά. Μόλις το λάδι μας πάρει ένα ωραίο βαθύ κόκκινο χρώμα, είναι έτοιμο.
Το σουρώνουμε με ανοξείδωτο σουρωτήρι και το φυλάμε σε σκιερό και δροσερό μέρος. Το βαλσαμόλαδο δεν χαλάει εύκολα και μπορεί να κρατήσει για χρόνια.
2ος τρόπος παρασκευής
Αν δεν μαζέψετε εσείς το βότανο από την εξοχή και προμηθευτείτε αποξηραμένο, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Να φροντίσετε μόνο, το βότανο να έχει αποξηρανθεί πρόσφατα για να είναι «δυνατές» οι ουσίες του. Επίσης, ελέγξτε το ματσάκι που θα πάρετε για να δείτε αν περιέχει αρκετά λουλούδια.
Βάλτε αρκετό αποξηραμένο βότανο μέσα στο γυάλινο βάζο, πατήστε το για να χωρέσει αρκετή ποσότητα και στη συνέχεια, ρίξτε μέχρι επάνω, ελαιόλαδο. Το ελαιόλαδο θα πρέπει να σκεπάζει το βότανο.
Η αναλογία φυτού – ελαιόλαδου είναι 1 προς 3 και για το φρέσκο και για το αποξηραμένο βότανο.
Τοποθετήστε το βάζο σας και πάλι στην Ανατολή, ανακινείτε καθημερινά, και μόλις το λάδι σας πάρει το όμορφο και βαθύ κόκκινο χρώμα, μπορείτε να το αποσύρετε, να το σουρώσετε με ανοξείδωτο σουρωτήρι και να το φυλάξετε σε δροσερό και σκιερό μέρος. Είναι έτοιμο για χρήση. Συνήθως, το βάζο παραμένει στον ήλιο για σαράντα περίπου μέρες.
Παρενέργειες του βαλσαμόλαδου
Το βαλσαμόχορτο είναι γενικά καλά ανεκτό, χωρίς πολλές παρενέργειες, όταν τηρούνται οι προτεινόμενες δοσολογίες. Πρέπει ωστόσο, να αποφεύγεται να συνδυάζεται με τη Βαλεριάνα και την πικροδάφνη.
Το σπαθόχορτο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται συγχρόνως με φάρμακα καρδιοτονωτικά, αντιασθματικά ή αντισυλληπτικά που λαμβάνονται από το στόμα καθώς μειώνεται η δράση τους.
Η Υπερικίνη που περιέχει είναι δυνατόν να προκαλέσει φωτοευαισθησία, η οποία με τη σειρά της προκαλεί φλεγμονές στο δέρμα όταν αυτό εκτεθεί στον ήλιο.
Το βαλσαμόχορτο δεν θα πρέπει να λαμβάνεται σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή για κατάθλιψη. Υπερβολικές δόσεις μπορεί να αυξήσουν τη δραστικότητα της εκάστοτε θεραπείας (όπως τα φάρμακα με αναστολείς της MAO: φάρμακα με αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης) και μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις σε ευαίσθητα άτομα. Μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσει με τα φάρμακα που περιέχουν αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI), π.χ. Prozac.
Οι συνηθέστερες παρενέργειες είναι η ναυτία, πόνοι στην κοιλιά, ανορεξία, διάρροια αλλά και ζάλη, σύγχυση, κόπωση, καταστολή, ξηροστομία, ανησυχία και πονοκέφαλος.
Το βαλσαμόχορτο συνδέεται με επιβαρυντική ψύχωση σε άτομα που έχουν σχιζοφρένεια.
Σε περίπτωση που λαμβάνονται άλλα φάρμακα, θα πρέπει να ενημερώνεται ο γιατρός.
Να αποφεύγεται κατά την κύηση.
