Με ένα μνημείο – δάκρυ και την παρουσία επιζώντων του Ολοκαυτώματος, τα Τρίκαλα τίμησαν τους 139 νεκρούς τους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ένα τριήμερο εκδηλώσεων μνήμης για το Ολοκαύτωμα, από 9 έως 11 Νοεμβρίου 2018, με αποκορύφωμα τα αποκαλυπτήρια ενός εξαιρετικά φιλοτεχνημένου και συμβολικού μνημείου. Στην αρχή της παλιάς συνοικίας των τρικαλινών Εβραίων, στον πεζόδρομο της οδού Πλούτωνος, ένα δάκρυ από τρένο, παραπέμπει στο μνήμη και στη μακρά διαδρομή των τρικαλινών και άλλων Ελλήνων Εβραίων και μη, με τα «τρένα του θανάτου», σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Από αυτά, γλίτωσαν ορισμένοι, όπως η 97χρονη πια κ. Νάκη Μπέγα και ο κ. Βίκτωρ Βενουζίου, που τίμησαν τα αποκαλυπτήρια με την παρουσία τους.Οι εκδηλώσεις απετέλεσαν σημείο αναφοράς, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για χώρες του εξωτερικού: διοργανώθηκαν από την ιταλική πρεσβεία και τον Δήμο Τρικκαίων, την Ελληνική Αντιπροσωπεία στον IHRA (Διεθνής Συμμαχία Μνήμης Ολοκαυτώματος), το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος και το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, με τη συνεργασία και την υποστήριξη των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων Θεσσαλονίκης και Τρικάλων, της Ιταλικής Σχολής Αθηνών και του Κέντρου Ερευνας – Μουσείου Τσιτσάνη. Ετσι παρέστησαν πρέσβεις και εκπρόσωποί τους από 12 χώρες: Ιταλία, Τσεχική Δημοκρατία, Λουξεμβούργο, Κράτος του Ισραήλ, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, Βουλγαρία, Πορτογαλία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Ουρουγουάη, ΗΠΑ.
Στο ίδιο μήκος κύματος, για την υποχρέωση, τιμή και μνήμη στους νεκρούς, οι προσφωνήσεις, του προέδρου του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας κ. Δαβίδ Σαλτιέλ, του πρέσβη της Ιταλίας στην Ελλάδα κ. Λουίτζι Μάρας και πιο συναισθηματικά φορτισμένη η ομιλία του προέδρου της Ισραηλιτικής Κοινότητας Τρικάλων κ. Ιακώβ Βενουζίου. Ο οποίος αναφέρθηκε και σε ανθρώπους και περιστατικά που σημάδεψαν, όχι μόνο το διωγμό, αλλά και τη βοήθεια των χριστιανών τρικαλινών προς τους συμπολίτες τους.
Της εκδήλωσης προηγήθηκε επιμνημόσυνη δέηση (Ασκαβά) από τον Ραββίνο Λάρισας κ. Ηλία Σαμπετάι και ερμηνεία ύμνων από τη Χορωδία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, ενώ η Δημοτική Φιλαρμονική Τρικάλων παιάνισε τον εθνικό ύμνο, σε έντονα συγκινησιακή ατμόσφαιρα.
Η κατάθεση στεφάνων διήρκησε αρκετή ώρα, καθώς τίμησαν τους νεκρούς οι πρέσβεις των ξένων κρατών, οι τοπικοί φορείς και πολλοί εκπρόσωποι Ισραηλιτικών Κοινοτήτων άλλων νομών της χώρας.
Λουίτζι Μάρας – Ιταλία, Γιαν Μπόντι – Τσεχική Δημοκρατία, Πολ Στάινμετζ – Λουξεμβούργο, Ιρίτ Μπεν – Αμπα Κράτος του Ισραήλ, Βάλτε Σέχτελ – Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, Παντελέι Σπασόφ – Μορφωτικός Ακόλουθος Βουλγαρίας, Ζιουστίνα Σλόβικ -Μορφωτική Ακόλουθος Πολωνίας, Ατίλα Ζιμονάι – εκπρόσωπος Ουγγαρίας, Ζοάο Μέντες – Πορτογαλία, Λούτσιαν Φάτου – Ρουμανία, Ενρίκε Λέντελ – Ουρουγουάη, Κιθ Σίλβερ – πρεσβεία ΗΠΑ.
«ΜΑΖΙ και ΕΝΩΜΕΝΟΙ απέναντι στις ακραίες ιδεολογίες»
Ιδιαίτερης σημασίας οι ομιλίες που απευθύνθηκαν σε ευρύ κοινό, το βράδυ του Σαββάτου 10 Νοεμβρίου 2018 στο Πνευματικό Κέντρο Τρικάλων «Αθανάσιος Τριγώνης», στην αίθουσα «Δημήτρη Καβράκος». Ολες τους εστίασαν στην ανάγκη ενότητας απέναντι σε ακραίες ιδεολογίες.
Ο Δήμαρχος Τρικκαίων κ. Δημήτρης Παπαστεργίου αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στους Ελληνες: «που υψώνουν τη σημαία της ισότητας, χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς μίση, χωρίς βία. Με μόνο εφόδιο και ταυτοχρόνως μόνο στόχο, τη φιλία ανάμεσα σε όλους τους ανθρώπους. Χωρίς κανέναν απολύτως διαχωρισμό». Καθώς «μια κοινωνία που σέβεται τον εαυτό της, είναι μια κοινωνία που σέβεται τον “άλλον”. Που, αν θέλει να λέγεται σύγχρονη, δεν μένει μόνο στις “έξυπνες” και καινοτόμες δράσεις της, αλλά επιμένει στις ανθρωπιστικές της Αξίες.
Ενώ ο κ. Ευστάθιος Λιανός – Λιάντης, επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στον IHRA, αφού αποκάλυψε πως οι κεντρικές εκδηλώσεις του 2021 θα πραγματοποιηθούν στη χώρα μας, τόνισε: «Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το Ολοκαύτωμα δεν ξεκίνησε με εκτελέσεις. Ξεκίνησε με ρητορείες και προχώρησε στην παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, με αποκορύφωμα τη γενοκτονία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αισθανόμαστε τόσο έντονα ότι πρέπει να καταπολεμήσουμε κάθε μορφή μίσους, συμπεριλαμβανομένου του αντισημιτισμού».
Παράλληλα, ξεκίνησε μέχρι τις 17 Νοεμβρίου στο φουαγιέ του Πνευματικού Κέντρου Τρικάλων, η έκθεση «Το Γερμανικό ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς – Μπίρκεναου», του Κρατικού Μουσείου του Άουσβιτς, με την επιμέλεια της Πρεσβείας της Πολωνίας στην Ελλάδα. Τη σημασία της έκθεσης ειδικά για τους μαθητές και τις μαθήτριες των Τρικάλων, η Μορφωτική Ακόλουθο της Πρεσβείας της Πολωνίας κ. Γιουστίνα Σλόβικ.
Στο τέλος της βραδιάς, μουσικό πρόγραμμα από ορχήστρα του Δήμου Τρικκαίων παρουσίασε πρόγραμμα Ελλήνων συνθετών με θέμα το Ολοκαύτωμα.
Βιβλία, έκθεση, μουσική
Την πρώτη ημέρα των εκδηλώσεων πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της έκθεσης του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας με τίτλο «Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων 1941 – 1944 – Προσωπικές Μαρτυρίες». Πρόκειται για έκθεση με μαρτυρίες και ντοκουμέντα για την τύχη και την πορεία των Ελλήνων Εβραίων, με στοιχεία και φωτογραφίες για μια τόσο ζοφερή περίοδο, όσο αυτή του Ολοκαυτώματος. Λειτουργεί μέχρι τις 17 Νοεμβρίου στο Μουσείο Τσιτσάνη.
Ο Δήμαρχος Τρικκαίων κ . Δημήτρης Παπαστεργίου στον χαιρετισμό του αναφέρθηκε στη Μνήμη, ως στοιχείο της κοινωνίας μας.
Στη συνέχεια η εκπρόσωπος του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας κ. Εφη Εζρατή ανέγνωσε τους χαιρετισμούς του προέδρου και της διευθύντριας του Μουσείου κ.κ. Μάκη Μάτσα και Ζανέτ Ι. Μπαττίνου αντιστοίχως. Τονίστηκε ιδιαιτέρως η σημασία της έκθεσης για τη διατήρηση της μνήμης και ο ρόλος του Μουσείου σε αυτό.
Στον χώρο του Μουσείου Τσιτσάνη έγιναν δύο σημαντικές ομιλίες – παρουσιάσεις. Αρχικώς ο ιστορικός – φιλόλογος και συγγραφέας κ. Κώστας Μιχαλάκης ανέπτυξε το θέμα «Μαθητολόγια 3ου Δημοτικού Σχολείου Τρικάλων – Μια κιβωτός στο πέλαγος της Ιστορίας». Πρόκειται για ένα ιστορικό από πολλές απόψεις σχολείο των Τρικάλων, που συνδέεται με τους Τρικαλινούς Εβραίους λόγω της φοίτησης σε αυτό, της πλειονότητας των μελών της Κοινότητας.
Η βραδιά έκλεισε με μια υπέροχη συναυλία από τη σοπράνο Μαριάντζελα Χατζησταματίου και τους Νίκο Παναγιωτίδη (κιθάρα, καλλιτεχνική διεύθυνση), Κωστή Παπάζογλου (φλάουτο) και Μαρίνη Πεϊκίδου (βιόλα) Ακούστηκαν ελληνικά, ιταλικά ρωμανιώτικα, σεφαραδίτικα τραγούδια, που ενθουσίασαν και ξύπνησαν μνήμες στους παρευρισκόμενους).
Την επιμέλεια των εκδηλώσεων είχε η αντιδήμαρχος Τρικκαίων κ. Σοφία Αλεστά και το γραφείο Δημοσίων Σχέσεων.
Θανάσης Μιχαλάκης