Χρόνος οθόνης ως επιβράβευση των παιδιών: Ποια είναι η σωστή προσέγγιση;
Ξεκινάει αθώα. Ίσως υποσχεθήκατε 15 λεπτά επιπλέον στο τάμπλετ αν το παιδί σας τελειώσει το φαγητό του. Ή κρατάτε το τηλεκοντρόλ της τηλεόρασης «όμηρο» μέχρι να μαζέψει όλα τα παιχνίδια του.
Διαχείριση χρόνου οθόνης: 4 συμβουλές για όλη την οικογένεια
Μία πρόσφατη έρευνα της Bright Horizons διαπίστωσε ότι το 55% των γονιών χρησιμοποιεί την τεχνολογία ως διαπραγματευτικό μέσο για να κάνουν τα παιδιά τους να ολοκληρώσουν υποχρεώσεις όπως οι δουλειές του σπιτιού ή το διάβασμα. Επιπλέον, το 58% των γονιών χρησιμοποιεί την τεχνολογία ως εργαλείο για να κρατήσει τα παιδιά ήσυχα κατά τη διάρκεια αγορών ή σε εστιατόρια.
Καθώς οι οθόνες γίνονται αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας, αξίζει να αναρωτηθούμε: μας βοηθάει αυτή η στρατηγική ή δημιουργεί περισσότερα προβλήματα;
.webp?t=E6iIaNcLfTREcwR5JAhCjQ)
Πώς επηρεάζει τα παιδιά η χρήση του χρόνου οθόνης για έλεγχο της συμπεριφοράς
Η Sanam Hafeez, PsyD, νευροψυχολόγος και διευθύντρια του Comprehend the Mind στη Νέα Υόρκη, εξηγεί ότι όταν ο χρόνος μπροστά σε μια οθόνη γίνεται το βασικό “έπαθλο” για καλή συμπεριφορά ή ο κύριος τρόπος ανακούφισης από τα συναισθήματα, μπορεί να δημιουργηθούν επιβλαβείς συνήθειες.
«Τα ψηφιακά ανταλλάγματα για την εκτέλεση καθηκόντων μπορεί να εμποδίσουν τα παιδιά να αναπτύξουν εσωτερικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης και να προκαλέσουν την προσδοκία ανταμοιβής για κάθε ενέργεια», λέει και προσθέτει: «Η παρατεταμένη χρήση οθονών ως σύστημα επιβράβευσης μπορεί τελικά να επηρεάσει την ικανότητά τους να περιμένουν ανταμοιβές, να διαχειρίζονται την απογοήτευση και να απολαμβάνουν δραστηριότητες που δεν περιλαμβάνουν οθόνες».
Η Δρ Hafeez προσθέτει ότι η χρήση του χρόνου οθόνης για τον έλεγχο της συμπεριφοράς – όπως για την αποφυγή ξεσπασμάτων ή την επιβράβευση καλής απόδοσης- μαθαίνει στα παιδιά να συνδέουν τη χρήση οθόνης με τον συναισθηματικό έλεγχο και την αναζήτηση επιβεβαίωσης από εξωτερικές πηγές.
Έρευνα: O χρόνος οθόνης για παιδιά κάτω των 2 ετών μπορεί να οδηγήσει σε αναπτυξιακά προβλήματα
«Οι ψηφιακές συσκευές γίνονται απαραίτητες για τη συναισθηματική τους ευεξία καθώς τα παιδιά αναπτύσσουν εξαρτήσεις για παρηγοριά και επιβεβαίωση μέσω της οθόνης. Η τακτική χρήση οθονών ως εργαλείων διαχείρισης συμπεριφοράς μπορεί να διαταράξει την ανάπτυξη της υπομονής και της ικανότητας να αντέχουν τη βαρεμάρα, υπονομεύοντας ταυτόχρονα την απόκτηση υγιών μηχανισμών αντιμετώπισης», αναφέρει μεταξύ άλλων.
Η Helen Egger, MD,ψυχίατρος, συνιδρύτρια και επικεφαλής επιστημονικής και ιατρικής λειτουργίας της Little Otter, συμμερίζεται τις ίδιες ανησυχίες, σημειώνοντας ότι το πρόβλημα δεν είναι η περιστασιακή χρήση αλλά το μοτίβο που διαμορφώνεται.
«Όταν ο χρόνος οθόνης γίνεται η βασική στρατηγική για την αντιμετώπιση κάθε πρόκλησης- το βασικό αντάλλαγμα, η συνεχής απόσπαση, η αναμενόμενη ανταμοιβή – τότε βλέπουμε τις πιθανές επιπτώσεις στη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού», εξηγεί.
Συνεχίζει, λέγοντας ότι τα παιδιά μαθαίνουν να κατανοούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους μέσα από την εμπειρία και την καθοδήγηση. «Αν οι οθόνες χρησιμοποιούνται συνεχώς για να παρακάμπτουν αυτά τα συναισθήματα – να αποσπούν από τη λύπη, να επιβραβεύουν, αντί για την εσωτερική ικανοποίηση είναι πιθανόν να χάσουν την ευκαιρία να αναπτύξουν αυτούς τους κρίσιμους εσωτερικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης. Μπορεί επίσης να μάθουν ότι οι οθόνες είναι η κύρια πηγή ευχαρίστησης ή ο μόνος τρόπος αποφυγής της δυσφορίας», επισημαίνει η Helen Egger.
Πώς επηρεάζει η χρήση του χρόνου οθόνης την αποτελεσματικότητα των γονιών
Από την πλευρά της, η Gilly Kahn, PhD, ψυχολόγος στην Ατλάντα, προειδοποιεί ότι όταν οι γονείς χρησιμοποιούν τον χρόνο οθόνης ως κυριολεκτικό αντάλλαγμα – ως τιμωρία ή «δωροδοκία» – αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σχέση γονιού-παιδιού.
«Για παράδειγμα, αν ένα παιδί αρνηθεί να υπακούσει και ο γονιός πει, “Εντάξει. Αν καθαρίσεις το δωμάτιό σου, θα πάρεις μία ακόμα ώρα βιντεοπαιχνίδι”, αυτός είναι ένας αναποτελεσματικός τρόπος χρήσης των ηλεκτρονικών ως εργαλείο», λέει.
Εξηγεί ότι αυτή η προσέγγιση είναι αντιδραστική και μπορεί να στείλει το μήνυμα ότι αρκεί να ολοκληρωθεί το έργο, έστω και με καθυστέρηση ή γκρίνια, για να υπάρξει ανταμοιβή.
«Το να είσαι αντιδραστικός αντί για προδραστικός στην ανταμοιβή και την τιμωρία μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μια μάχη εξουσίας στη σχέση γονιού-παιδιού», τονίζει η Dr. Kahn.
Η Δρ Hafeez συμφωνεί, προσθέτοντας ότι η δυναμική μπορεί να αλλάξει από μια ουσιαστική σύνδεση σε μια σχέση βασισμένη στον έλεγχο.
«Τα παιδιά μπορεί να αρχίσουν να βλέπουν τους γονείς τους κυρίως ως διαχειριστές διασκέδασης αντί για συναισθηματικά υποστηρικτικές φιγούρες. Η χρήση ψηφιακών λύσεων υπονομεύει την ανάπτυξη αποτελεσματικής επικοινωνίας και εμπιστοσύνης και, με την πάροδο του χρόνου, τα παιδιά αναζητούν παρηγοριά περισσότερο στις οθόνες παρά στους γονείς τους», προειδοποιεί.
Παιδί και οθόνη: Έως και 5 ώρες την ημέρα δεν είναι πρόβλημα
Η μετριοπάθεια και η εσωτερική παρακίνηση πρέπει να είναι τα μεγαλύτερα κίνητρα
Υπάρχει, λοιπόν, ποτέ κατάλληλη χρήση αυτής της τακτικής; Σύμφωνα με την Dr. Hafeez, η αποτελεσματικότητα της χρήσης του χρόνου οθόνης ως ανταμοιβή εξαρτάται από τη συχνότητα και τη στρατηγική εφαρμογή της.
«Οι οθόνες λειτουργούν ως αποτελεσματικά κίνητρα όταν επιτρέπεται στα παιδιά χρόνος οθόνης μετά την ολοκλήρωση εργασιών ή καθηκόντων, ενισχύοντας έτσι την αυτοπειθαρχία και την ανάπτυξη οργανωμένων ρουτινών», λέει. «Οι οθόνες μπορούν επίσης να χρησιμοποιούνται πρακτικά για να ηρεμήσουν τα παιδιά σε αγχωτικές καταστάσεις, όπως σε μεγάλα ταξίδια ή σε αίθουσες αναμονής, αρκεί να χρησιμοποιούνται με μέτρο».
Παρομοίως, η Δρ Kahn συμβουλεύει να μη γίνεται κατάχρηση αυτής της πρακτικής, αλλά λέει ότι είναι αποδεκτό να χρησιμοποιείται ο χρόνος οθόνης ως προκαθορισμένη ανταμοιβή για την ολοκλήρωση μιας επιθυμητής εργασίας.
«Σε αυτήν την περίπτωση, δεν πρόκειται τόσο για “διαπραγματευτικό αντάλλαγμα” όσο για ανταμοιβή μετά από μια βαρετή ή δύσκολη δραστηριότητα που το παιδί δεν θέλει να κάνει ή δυσκολεύεται πολύ να ολοκληρώσει», σημειώνει.
Έρευνα: Οι γονείς έχουν επίσης πρόβλημα με τον χρόνο οθόνης, λένε οι έφηβοι
Όσον αφορά τη χρήση του χρόνου οθόνης ως μέσου απόσπασης της προσοχής, η Δρ Kahn συμφωνεί ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στρατηγικά για να βοηθήσει τους γονείς, αρκεί να μην δημιουργούνται υπερβολικές προσδοκίες στα παιδιά.
Τελικά, όπως τονίζει, εφόσον ο χρόνος οθόνης παρουσιάζεται ως σκόπιμη ανταμοιβή και οι κανόνες είναι ξεκάθαροι, τότε δεν υπάρχουν εκπλήξεις. Ο χρόνος οθόνης μπορεί να είναι ένα κίνητρο για να μάθουν τα παιδιά να αυτοπαρακινoύνται και να γίνονται πιο παραγωγικά.
Πόση ώρα μπροστά σε μια οθόνη επηρεάζει τον παιδικό εγκέφαλο
«Αν δεν πληρωνόμασταν, ίσως να μη πηγαίναμε σταθερά στις δουλειές μας. Και οι ενήλικες ανταμείβουν τον εαυτό τους με σειρές στο Netflix, ενώ ταυτόχρονα ισορροπούν δουλειές, οικογένειες και χόμπι. Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να επιτρέπουμε με πρόθεση περιορισμένο χρόνο σε οθόνες ως ανταμοιβή», λέει η Δρ Kahn.
