Του Λάζαρου Τσουμένη, γεν, γραμματέα της Δ.Ε. της ΠΕΑΕΑ – ΔΣΕ Παράρτημα Τρικάλων
Τιμούμε το παράδειγμα των εκτελεσμένων κομμουνιστών και λαϊκών αγωνιστών που στα έκτακτα στρατοδικεία δεν λύγισαν, αλλά στάθηκαν παλικαρίσια απέναντι στους στρατοδίκες, που θυσίασαν το ατομικό τους συμφέρον βάζοντας το «εμείς» πάνω από το «εγώ». Δεν επέλεξαν τη «δήλωση μετανοίας», την υποταγή και τον συμβιβασμό με τους εκμεταλλευτές τους , γιατί ένιωθαν ότι απέναντι στους καταπιεστικούς μηχανισμούς της αστικής τάξης, δεν εκπροσωπούν ούτε υπερασπίζονται τον εαυτό τους αλλά το ψωμί, τα δικαιώματα, τη λευτεριά του λαού, στη δύναμη του οποίου πίστευαν και δεν έχασαν ποτέ την πίστη τους.
Μετά την απελευθέρωση της χώρας το 1944 από την τριπλή φασιστική κατοχή, η αστική τάξη είχε κατά πολύ χάσει τη δυνατότητα χειραγώγησης της λαϊκής πλειονότητας. Έφερε το βαθύ στίγμα είτε της συνεργασίας με τους κατακτητές, είτε της φυγής είτε της αποχής από τον απελευθερωτικό αγώνα.
Αντίθετα, το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ έσωσε το λαό από την πείνα, συσπείρωσε τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού, απελευθέρωσε τη χώρα από την φασιστική κατοχή. Το ΚΚΕ υπήρξε η ψυχή, η καθοδηγητική δύναμη και ο κύριος αιμοδότης της ΕΑΜικής Αντίστασης, της λαϊκής ένοπλης πάλης στα χρόνια της Κατοχής.
Αντικειμενικά, μετά την απελευθέρωση, είχε αλλάξει ο συσχετισμός ανάμεσα στις δύο βασικές αντίπαλες τάξεις, την αστική και την εργατική μαζί με τα λαϊκά στρώματα. Ο συσχετισμός δυνάμεων ήταν υπέρ του λαού και σε βάρος της άρχουσας τάξης. Οξύνθηκε η σκληρή ταξική ένοπλη αναμέτρηση, που είτε θα οδηγούσε στην ανατροπή της αστικής εξουσίας, με απομόνωση και των ξένων στηριγμάτων της, είτε στην ήττα των λαϊκών δυνάμεων, στην απομόνωση του ΚΚΕ και στη σταθεροποίηση της αστικής εξουσίας.
Παρά τις αρνητικές εξελίξεις από την ήττα του Δεκέμβρη του 1944 και τη συμφωνία της Βάρκιζας, ο συσχετισμός δυνάμεων στη μεταπολεμική Ελλάδα συνέχιζε να γέρνει υπέρ του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Αυτό το γεγονός δυσκόλευε σημαντικά την επιχειρούμενη ανασυγκρότηση του αστικού κράτους και το ξεπέρασμα του κλονισμού που είχε υποστεί η αστική εξουσία στη διάρκεια της Κατοχής. Λόγω αυτού του συσχετισμού η καταστολή ήταν μονόδρομος για την αστική τάξη γι’ αυτό και πήρε σκληρά μέτρα.
Η άρχουσα τάξη είχε επιλέξει αυτό το δρόμο ακόμα από τα χρόνια της κατοχής. Το ΚΚΕ δεν είχε το δικαίωμα να δειλιάσει και να αποφύγει την αναμέτρηση, όταν αυτή ήταν πια προ των πυλών. Η υποχώρηση θα σήμαινε όχι μόνο την εξόντωση εκατοντάδων χιλιάδων κομμουνιστών, κομμουνιστριών, ΕΛΑΣιτών αλλά και προδοσία, ευτελισμό, ανυποληψία του μεγάλου κινήματος του 1940-’44. Η αστική τάξη γνώριζε καλά ότι το ΚΚΕ δε θα δείξει φόβο ούτε διάθεση υποχώρησης μπροστά στη σύγκρουση γι’ αυτό οργάνωσε το δικό της μέτωπο σε όλα τα επίπεδα.
Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας -και αξιοποιώντας την- το νεοσυσταθέν αστικό κράτος, ενίσχυσε όλους τους μηχανισμούς του, με στόχο να τσακίσει το ΕΑΜικό κίνημα και ειδικά τους κομμουνιστές, την πρωτοπορία, σε πόλεις και χωριά. Όλοι οι μηχανισμοί του κράτους και του αστικού παρακράτους επιστρατεύτηκαν.
Από τις αρχές του 1945 μέχρι τη γενίκευση του ένοπλου αγώνα του Δημοκρατικού στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) το φθινόπωρο του 1946 η «Λευκή Τρομοκρατία» επιβλήθηκε με αιματηρή βία (δολοφονίες, ξυλοδαρμούς, βασανιστήρια, βιασμούς, εμπρησμούς, κ.τ.λ.). Τα όργανα του επίσημου κράτους και οι παρακρατικές και παραστρατιωτικές οργανώσεις και συμμορίες δρουν από κοινού και οργιάζουν, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο της περιοχής μας. Στη Θεσσαλία μόνο καταγράφονται 333 δολοφονίες, δηλαδή το 43,6% των δολοφονημένων στα 1945 – 1946 στην Ελλάδα. Σε όλο αυτό το διάστημα, το αστικό κράτος θωρακίζεται νομικά ενάντια στο κίνημα, με μέτρα και νομοθετήματα μονόπλευρης καταστολής. Η αστική Δικαιοσύνη αναλαμβάνει δράση με συλλήψεις, εκτοπίσεις και δίκες ενάντια σε αγωνιστές.
Αποκορύφωμα και «νομιμοποίηση» της «Λευκής Τρομοκρατίας» αποτελεί η υιοθέτηση του Γ΄ Ψηφίσματος τον Ιούνη του 1946 από την κυβέρνηση Τσαλδάρη, που έρχεται να θωρακίσει ακόμα περισσότερο το νομικό οπλοστάσιο του αστικού κράτους ενάντια στο λαϊκό κίνημα.
Με βάση το περιβόητο Γ` Ψήφισμα «Περί εκτάκτων μέτρων αφορώντων την Δημοσίαν τάξιν και ασφάλειαν» ιδρύθηκαν τα Έκτακτα Στρατοδικεία ανά την επικράτεια. Το Γ΄ Ψήφισμα συμπληρώθηκε με διάφορα νομοθετήματα στη συνέχεια & έστειλε στο απόσπασμα και τα κάτεργα χιλιάδες αγωνιστές. Οι κομμουνιστές και οι ΕΑΜίτες αντιμετωπίζονται ως «εξωτερικοί εχθροί» και ως «αντεθνικώς δρώντες». Διώκονταν ακόμα και η υποψία συνεργασίας με τον Δ.Σ.Ε. ακόμα και η έκφραση μιας γνώμης μπορούσε να οδηγήσει έναν πολίτη στο Στρατοδικείο.
Τα Έκτακτα Στρατοδικεία ήταν δικαστήρια πολιτικής σκοπιμότητας και αποτελούν μία από τις πολλές αποδείξεις της υποκρισίας για τη λεγόμενη «ανεξάρτητη Δικαιοσύνη». Καταδικάστηκαν στελέχη και μέλη του ΚΚΕ μαχητές του ΔΣΕ που πιάστηκαν ζωντανοί στα πεδία των μαχών , μέλη του ΕΑΜ, συνδικαλιστές του εργατικού κινήματος, απλοί λαϊκοί αγωνιστές. Καταδικάστηκαν και όσοι εξέφραζαν συμπάθεια ή βοηθούσαν τους αντάρτες του ΔΣΕ έστω και με «μια φέτα ψωμί».
Όσο προχωρούσε η ένοπλη σύγκρουση, η καταστολή μεγάλωνε. Η λειτουργία του Έκτακτου Στρατοδικείου στα Τρίκαλα άρχισε το Μάη του 1947. Οι υποθέσεις που εκδικάζονταν στο Στρατοδικείο ήταν πολυάριθμες και οι διαδικασίες συνοπτικές. Οι θανατικές ποινές, όταν ήταν ομόφωνες, εκτελούνταν δυο ή τρεις μέρες αργότερα στην τοποθεσία «Νταμάρια» στην πίσω πλευρά του λόφου του Αη Λιά.
Η νομοθετική δράση του αστικού κράτους κλιμακώθηκε περισσότερο με τον Αναγκαστικό Νόμο 509, που ψηφίστηκε τον Δεκέμβρη του 1947 και έθεσε εκτός νόμου το ΚΚΕ και το ΕΑΜ.
Οι κατηγορούμενοι που σύρθηκαν στο Έκτακτο Στρατοδικείο Τρικάλων συνολικά ξεπερνούν τους 2.000, ενώ οι καταδικασμένοι τους 550. Συνολικά υπήρξαν 186 καταδίκες σε θάνατο, περίπου 190 σε ισόβια. Τα έτη φυλάκισης συνολικά ανήλθαν σε πάνω από 6.000. Στα Νταμάρια Τρικάλων εκτελέστηκαν 94 λαϊκοί αγωνιστές, αλλά ορισμένες θανατικές καταδίκες του Στρατοδικείου έγιναν σε άλλους τόπους εκτελέσεων. Το έκτακτο στρατοδικείο Τρικάλων καταργήθηκε με βασιλικό διάταγμα τον Μάη του 1950. Το Γ΄ Ψήφισμα κηρύχτηκε σε ύπνωση το Ιούνη του 1950, αλλά οι διώξεις συνεχίστηκαν με βάση άλλους νόμους.
Τιμάμε και υποκλινόμαστε στις θυσίες και την ανιδιοτέλεια όλων των αλύγιστων λαϊκών αγωνιστών, τιμάμε την αντοχή και στη συνέπειά τους. Η στάση τους ταυτίζεται με τη μακρά αντοχή του Κόμματος στις διώξεις, στα βασανιστήρια, στις εκτελέσεις, στις φυλακές. Ήξεραν ότι υπερασπίζονταν αυτό που έπρεπε να γίνει για μια άλλη κοινωνία, αυτό που είναι δίκαιο, αληθινό, αναγκαίο όσο και αν έμοιαζε αδύνατο μπορούσε να γίνει. Πάνω σ’ αυτά τα χνάρια συνεχίζουμε.
Ότι κερδήθηκε ή χάθηκε με πολύ αίμα δεν μπορεί να σβηστεί με βρώμικο μελάνι. Οι λαμπρές αυτές σελίδες της ιστορίας μας εδραιώνουν την πεποίθησή μας ότι καμία μάχη δεν πάει χαμένη. Τη δύναμη έχουν οι λαοί, οι συσχετισμοί αλλάζουν. Το βάρβαρο, εκμεταλλευτικό σύστημα ανατρέπεται.
