Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ θεωρήθηκε ένα μεγάλο «πλήγμα» προς την Τουρκία από την κυβέρνηση Μπάιντεν, το οποίο προκάλεσε την έντονη οργή της Άγκυρας- η οποία ωστόσο φαίνεται να το «καταπίνει», δεδομένης της κατάστασης των σχέσεων Τουρκίας- ΗΠΑ και της προφανούς επιθυμίας για αποφυγή μιας ρήξης.
Η εν λόγω κίνηση, πέρα από τον συμβολικό της χαρακτήρα, συμβάλλει και στην περαιτέρω διαμόρφωση του ευρύτερου διπλωματικού πλαισίου γύρω από τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση, αλλά και την Ελλάδα ειδικότερα- και υπάρχουν τρόποι που η χώρα μας θα μπορούσε να αξιοποιήσει αυτές τις εξελίξεις.
«Έχει διαμορφωθεί μια κατάσταση όπου η Τουρκία έχει προβλήματα σχεδόν με όλους της τους γείτονες, μεταξύ των οποίων η Αρμενία, μεγάλο μέρος του αραβικού κόσμου, το Ισραήλ κ.α.- με διαμόρφωση συγκυριών όπου η περιφέρεια την αφήνει εκτός ανατολικής Μεσογείου- ενώ παράλληλα οι ΗΠΑ έχουν πολύ στενές σχέσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο. Ως εκ τούτου, συγκλίνουν οι προϋποθέσεις για να διεθνοποιήσουμε διάφορα πράγματα στην ανατολική Μεσόγειο, ώστε να μην είναι διμερή τα ζητήματα» τονίζει, μιλώντας στο newsbomb.gr, ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ).
Ο πρόεδρος του ΙΔΙΣ υποδεικνύει, σε αυτό το πλαίσιο, τη δουλειά που παρατίθεται στο βιβλίο «The thirty year genocide – Turkey’s destruction of its christian minorities 1894-1924» («Τριάντα χρόνια γενοκτονία – Η τουρκική καταστροφή των χριστιανικών μειονοτήτων 1894-1924») των Ισραηλινών καθηγητών Μπένι Μόρις και Ντρορ Ζεέβι.
«Πρέπει να το αναδείξουμε αυτό- ότι δεν είναι η γενοκτονία μεμονωμένο συμβάν, μα κάτι που άρχισε επί Οθωμανών και αποκορυφώθηκε. Μπορούμε να παρουσιάσουμε ένα ευρύτερο αφήγημα, πως η Γενοκτονία των Αρμενίων δεν είναι μεμονωμένο συμβάν, μα εντάσσεται σε ένα ευρύτερο τριακονταετές πλαίσιο» σημειώνει ο κ. Παπασωτηρίου, τονίζοντας πως, επί της προκειμένης, καμία από τις δύο πλευρές δεν επιθυμεί τη ρήξη.
«Απλά ο Μπάιντεν κατάλαβε ότι και η Τουρκία δεν επιθυμεί ρήξη, οπότε και “τράβηξε το σκοινί” χωρίς να φοβάται ιδιαιτέρως. Δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία, και ο Ρόναλντ Ρέιγκαν είχε αναφερθεί στη γενοκτονία. Υπήρχαν πιέσεις- προεκλογικά και ο Ομπάμα είχε δεσμευτεί, όπως και ο Μπους ο νεότερος, μα δεν τόλμησαν. Αυτό που άλλαξε είναι πως αυτή τη στιγμή η Τουρκία είναι στριμωγμένη, και ο Μπάιντεν κατάλαβε πως μπορεί να το κάνει, καθώς οι τουρκικές αντιδράσεις θα είναι συμβολικές» λέει ο κ. Παπασωτηρίου.
Όσον αφορά στο κέρδος της Ελλάδας, ο πρόεδρος του ΙΔΙΣ υπογραμμίζει πως επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά πως ο Τζο Μπάιντεν δεν είναι φίλα προσκείμενος προς την Τουρκία, προσθέτοντας πως, με αυτές τις εξελίξεις, προκαλείται μεγάλη ζημιά στην εικόνα της Τουρκίας, δεδομένων αυτών που έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία: «Και η Ρωσία είναι με την πλευρά της Αρμενίας, καθώς την έχει αναγνωρίσει, καθώς και η Γαλλία- οπότε δημιουργείται ένα ευρύτερο προβληματικό τόξο για την Τουρκία, που επηρεάζει το κλίμα».
Κλιμάκωση πιέσεων από τις ΗΠΑ
Για μια κίνηση που αποτελεί αναμφίβολα κλιμάκωση των πιέσεων από πλευράς της Ουάσινγκτον προς την Τουρκία, με «αιχμή του δόρατος» τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες κάνει λόγο, μιλώντας στο newsbomb.gr, ο Ιωάννης Μάζης, καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής Θεωρίας ΕΚΠΑ.
«Ακολουθεί την εξαγωγή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 και επίσης το πάγωμα των επενδύσεων, χρηματοδοτήσεων και της εξαγωγής τεχνολογίας προς την αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας από πλευράς των ΗΠΑ» τονίζει ο κ. Μάζης, προσθέτοντας πως μια άλλη διάσταση της εξέλιξης αυτής είναι η δημιουργία προϋποθέσεων για διεκδικήσεις αποζημιώσεων από πλευράς των απογόνων των οικογενειών Αρμενίων που έπεσαν θύματα της Γενοκτονίας, και θα μπορούσαν να προβούν σε διεκδικήσεις στα αμερικανικά δικαστήρια. «Κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε σημαντικότατα προβλήματα, οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά και ηθικά στο εσωτερικό σκηνικό της Τουρκίας», συμπληρώνει σχετικά.
Πέραν αυτού, ο κ. Μάζης υπογραμμίζει ότι η εξέλιξη αυτή «ανοίγει τον δρόμο για μία τελείως διαφορετική θέαση της Τουρκίας, με τις νεο-οθωμανικές επιλογές τις οποίες έχει urbi et orbi διακηρύξει», ενισχύοντας ακόμα περαιτέρω – και σε συνδυασμό με την πρόσφατη, οξεία καταγγελία της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για το αποκαλούμενο «sofagate» κατά την επίσκεψή της στην Τουρκία με τον Σαρλ Μισέλ- αυτό που χαρακτηρίζει ως «διπλωματικό κλοιό πέριξ της Ερντογανικής Τουρκίας».
Ο κ. Μάζης υπενθυμίζει το ευρύτερο σκηνικό πιέσεων σε βάρος της Τουρκίας σε Συρία και Λιβύη, αλλά και σε σχέση με τη δίκη της Halkbank, σημειώνοντας πως φαίνονται να διαμορφώνονται συνολικά «ιδανικές προϋποθέσεις για μια πλέον αυστηρή πολιτική από πλευράς της Ελλάδας και της Κύπρου έναντι των εκνόμων απαιτήσεων της Άγκυρας στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο».
Αναφερόμενος ειδικότερα στις γενοκτονίες, σημειώνει πως οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν την οδό για «ανάλογες διεθνείς αναγνωρίσεις της Ποντιακής Γενοκτονίας, και της συνοδής Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας».
Σε αυτό το πλαίσιο, και με αφορμή την Πενταμερή για το Κυπριακό, ο κ. Μάζης τονίζει πως η ελληνική πλευρά «πρέπει να ασκήσει τέτοια κατεύθυνση πολιτικής συντονισμένα και για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τα εγκλήματα πολέμου τα οποία η Τουρκία διέπραξε μετά την εισβολή και κατοχή στην Κύπρο…μπορεί έτσι να σηματοδοτηθεί μια τελείως διαφορετική έναρξη συζητήσεων για το Κυπριακό, από την πραγματική του βάση, δηλαδή την εισβολή και κατοχή, και όχι όπως τώρα, χάνοντας το νομικό τετελεσμένο της πράξης εντάξεως της Κύπρου στην ΕΕ, καθώς και των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και των ψηφισμάτων των γενικών συνελεύσεων του ΟΗΕ…αυτά είναι τα ζητήματα τα οποία θα πρέπει να τίθενται σε οποιαδήποτε πρόκληση- πρόσκληση συμμετοχής σε πενταμερείς διασκέψεις».
Γιατί δεν έχει αναγνωρίσει η Τουρκία τη Γενοκτονία των Αρμενίων
Πάντως, όπως σημειώνει ο κ. Παπασωτηρίου, το γιατί η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων από μόνη της αποτελεί μόνο του ένα ερώτημα: «Αναρωτιόμαστε γιατί δεν το έχουν κάνει προ πολλού- Θα μπορούσαν πολύ εύκολα να το αποδώσουν στο προηγούμενο, οθωμανικό καθεστώς. Αυτό θα περιμέναμε να το είχαν κάνει οι κεμαλιστές παλαιότερα- ωστόσο, από την άλλη πλευρά, ο Ερντογάν είναι πιο κοντά στο να ασπαστεί το οθωμανικό παρελθόν».
