Είναι κτίριο από περιμετρικές φέρουσες λιθοδομές και ξύλινη στέγη. Από την στιγμή του θανάτου της κόρης της Αλεξάνδρας, μεγάλης δούκισσας Παύλου της Ρωσίας (1891), η Βασίλισσα Όλγα συνέλαβε την ιδέα της ανέγερσης ενός ναού στο κοιμητήρι της Δυναστείας. Η εκτέλεση του σχεδίου ωστόσο καθυστέρησε και ο θεμέλιος λίθος του ναού δεν τέθηκε παρά στις 6 Αυγούστου του 1899.

Αρχιτέκτων του ναού ήταν ο Αναστάσιος Μεταξάς, στον οποίο ο Βασιλεύς Γεώργιος Α’ είχε αναθέσει να μιμηθεί αθηναϊκό ναό του ΙΒ’ αιώνα. Φωτογραφία του έτους 1900 τον δείχνει εξωτερικά περατωμένο.

Τον ναό περάτωσε στο διάστημα 1950-1952 ο βασιλεύς Παύλος που με την βοήθεια του βυζαντινολόγου ακαδημαϊκού Γεωργίου Σωτηρίου επέλεξε τα βυζαντινά γλυπτά που χρησίμευαν ως πρότυπα στην κατασκευή του τέμπλου και της Αγίας Τράπεζας.Την αγιογράφηση ανέθεσε ο βασιλεύς στον αγιογράφο κοσμοκαλόγερο Κομνηνό Καλόθετο, μέλος της αδελφότητας “Ζωή”.

Το Φυλάκιο των τάφων είναι κτίριο του έτους 1950 και βρίσκεται στην θέση προγενέστερου φυλακίου με έτος περάτωσης το 1870. Πρόκειται για ισόγειο κτίριο με περιμετρικές φέρουσες λιθοδομές και ξύλινη στέγη με βυζαντινά κεραμίδια. Το κτίριο κατασκευάστηκε για τις ανάγκες διημέρευσης των φυλάκων των τάφων και δέχτηκε προσθήκες και μετασκευές στη συνέχεια.

Το Μαυσωλείο εντυπωσιακό νεοβυζαντινό κτίσμα με έτη κατασκευής 1936-1940 είναι ισόγειο ταφικό κτίριο τετράγωνου σχήματος με κεντρικό τρούλο. Εσωτερικά οι θόλοι και ο τρούλλος προοριζόταν να καλυφθούν με ψηφιδωτά σε χρυσό φόντο. Είναι κτίριο μικτής κατασκευής από περιμετρικές φέρουσες λιθοδομές και θόλους, σταυρθόλια και τόξα από οπλισμένο σκυρόδερμα. Είναι έργο του αρχιτέκτονα Μανώλη Λαζαρίδη ο οποίος αρχικά είχε σχεδιάσει ένα πιο σύνθετο κτίσμα.

Το κτίριο φιλοξενεί τους τάφους των Βασιλέως Κωνσταντίνου Α’, της Βασίλισσας Σοφίας και του Βασιλέως Αλέξανδρου. Οι σοροί των βασιλέων ενταφιάστηκαν την Κυριακή 22 Νοεμβρίου 1936 μετά την μεταφορά τους από τον Βασιλέα Γεώργιο από την κρύπτη της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Φλωρεντίας. Ο Αλέξανδρος μεταφέρθηκε κοντά στους γονείς του από το αρχικό του μνήμα μπροστά από το ναό της Αναστάσεως.

Όπως γράφει ο ιστορικός κ. Κώστας Σταματόπουλος στο βιβλίο του το Χρονικό του Τατοΐου με την έκφραση «όστις εβασίλευσε αντί του πατρός αυτού» αποκαταστάθηκε στο μνήμα του το 1936, η συνταγματική και δυναστική τάξη που είχε διασαλευτεί το 1917 από τον διορισμό του ως βασιλέως από τον Βενιζέλο και την Entente. Όλο σχεδόν το κτίριο είναι επενδυμένο με μάρμαρα, ενώ τα κύρια ανοίγματά του φέρουν ιδιαίτερα περίτεχνη σφυρήλατη σιδεριά κατασκευασμένη με αξιοπρόσεκτη ακρίβεια και συμμετρία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα τα μνήματα είναι εξαιρετικά λιτά με μασίφ πεντελίσιο μάρμαρο κατά κύριο λόγο. Ιδιαίτερα περίτεχνα είναι τα μνήματα του Πρίγκιπα Νικολάου και της συζύγου του, Πριγκίπισσας Ελένης, Μεγάλης Δούκισσας της Ρωσίας.

Στο βασιλικό κοιμητήριο, στο λοφίσκο Παλαιόκαστρο, έχουν ενταφιασθεί:

• Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ των Ελλήνων (24 Δεκεμβρίου, 1845 — 18 Μαρτίου, 1913)
• Βασίλισσα Όλγα των Ελλήνων, Μεγάλη Δούκισσα Όλγα Κωνσταντίνοβνα της Ρωσίας (3 Σεπτεμβρίου, 1851 — 18 Ιουνίου, 1926) – (σύζυγος του Βασιλιά Γεωργίου Α΄)
• Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ των Ελλήνων (2 Αυγούστου, 1868 — 6 Φεβρουαρίου, 1923)
• Βασίλισσα Σοφία των Ελλήνων, Πριγκίπισσα Σοφία της Πρωσίας (14 Ιουνίου, 1870 — 13 Ιανουαρίου, 1932) – (σύζυγος του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄)
• Βασιλιάς Αλέξανδρος Α΄ των Ελλήνων (1 Αυγούστου, 1893 — 25 Οκτωβρίου, 1920)
• Πριγκίπισσα Ασπασία Μάνου (4 Σεπτεμβρίου, 1896 — 7 Αυγούστου, 1972) – (σύζυγος του Βασιλιά Αλέξανδρου Α΄)
• Βασίλισσα Αλεξάνδρα της Γιουγκοσλαβίας, Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδας (25 Μαρτίου, 1921 — 30 Ιανουαρίου, 1993) – (σύζυγος του Βασιλιά Πέτρου Β΄ της Γιουγκοσλαβίας, κόρη του Βασιλιά Αλέξανδρου Α΄)
• Βασιλιάς Γεώργιος Β΄ των Ελλήνων (20 Ιουλίου, 1890 — 1 Απριλίου, 1947)
• Βασιλιάς Παύλος Α΄ των Ελλήνων (14 Δεκεμβρίου, 1901 — 6 Μαρτίου, 1964)
• Βασίλισσα Φρειδερίκη των Ελλήνων, Πριγκίπισσα Φρειδερίκη του Αννοβέρου (18 Απριλίου, 1917 — 6 Φεβρουαρίου, 1981) – (σύζυγος του Βασιλιά Παύλου Α΄)
• Πρίγκιπας Γεώργιος της Ελλάδας (24 Ιουνίου, 1869 — 25 Νοεμβρίου, 1957)
• Πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη (2 Ιουλίου, 1882 — 21 Σεπτεμβρίου, 1962) – (σύζυγος του Πρίγκιπα Γεωργίου)
• Πρίγκιπας Νικόλαος της Ελλάδας (22 Ιανουαρίου, 1872 — 8 Φεβρουαρίου, 1938)
• Πριγκίπισσα Ελένη της Ελλάδας, Μεγάλη Δούκισσα Ελένη της Ρωσίας (17 Ιανουαρίου, 1882 — 13 Μαρτίου, 1957) – (σύζυγος του Πρίγκιπα Νικολάου)
• Πρίγκιπας Ανδρέας της Ελλάδας (20 Ιανουαρίου, 1882 — 3 Δεκεμβρίου, 1944) (Γιος του Γεωργίου Α’ και πατέρας του Δούκα του Εδιμβούργου)
• Πρίγκιπας Χριστόφορος της Ελλάδας (10 Αυγούστου, 1888 — 21 Ιανουαρίου, 1940)
• Πριγκίπισσα Φραγκίσκη της Ορλεάνης (25 Δεκεμβρίου, 1902 — 25 Φεβρουαρίου, 1953)- σύζυγος του Πρίγκιπα Χριστόφορου)
• Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδας, Μεγάλη Δούκισσα της Ρωσίας (30 Αυγούστου, 1870 — 24 Σεπτεμβρίου, 1891) – (σύζυγος του Μεγάλου Δούκα Παύλου Αλεξάνδροβιτς της Ρωσίας, κόρη του Βασιλιά Γεωργίου Α΄)
• Πριγκίπισσα Μαρία της Ελλάδας, Μεγάλη Δούκισσα της Ρωσίας (3 Μαρτίου, 1876 — 14 Δεκεμβρίου, 1940) – (σύζυγος του Μεγάλου Δούκα Γεώργιου Μιχαήλοβιτς της Ρωσίας, κόρη του Βασιλιά Γεωργίου Α΄)
• Πριγκίπισσα Όλγα της Ελλάδας (26 Μαρτίου, 1880 — 21 Οκτωβρίου, 1880) – (κόρη του Βασιλιά Γεωργίου Α΄)
• Πριγκίπισσα Αικατερίνη της Ελλάδας, Λαίδη Μπράντραμ (4 Μαΐου, 1913 — 2 Οκτωβρίου, 2007) – (κόρη του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄)
• Αντιναύαρχος Περικλής Ιωαννίδης (1 Νοεμβρίου 1881 – 7 Φεβρουαρίου 1965), δεύτερος σύζυγος της Πριγκίπισσας Μαρίας της Ελλάδος.

Πηγή: tatoi.org

Video: Up Stories

πηγή :https://www.newsbomb.gr/ellada/video/1387984/tatoi-vasiliko-koimitirio-apo-ton-epigeio-paradeiso-tou-xthes-ston-simerino-kraniou-topo-vid