Γενετική «βόμβα» αποκαλύφθηκε στην Ολλανδία, όπου δεκάδες δωρητές σπέρματος είναι γονείς 25 ή και περισσότερων παιδιών. Στο κοινοβούλιο οι αποκαλύψεις για παραβιάσεις των κανόνων από κλινικές γονιμότητας
Η αποκάλυψη ήρθε στο φως έπειτα από την εφαρμογή ενός νέου εθνικού μητρώου δωρητών, που αποκάλυψε ότι οι κλινικές γονιμότητας παραβίαζαν επί δεκαετίες τα όρια δωρεάς σπέρματος. Ορισμένες από αυτές χρησιμοποίησαν επανειλημμένα τα ίδια δείγματα, αντάλλασσαν δείγματα χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα ή την έγκριση των δωρητών και επέτρεπαν σε δότες να παρέχουν σπέρμα σε πολλαπλές κλινικές.
«Ο αριθμός των λεγόμενων “μαζικών δωρητών” θα έπρεπε να είναι μηδέν», σχολίασε χαρακτηριστικά η γυναικολόγος Μαρίκε Σχούνεμπεργκ στο τηλεοπτικό δίκτυο Nieuwsuur, με φόντο τουλάχιστον 85 επιβεβαιωμένους «υπερδωρητές» σπέρματος. «Εκ μέρους ολόκληρου του κλάδου, ζητούμε συγγνώμη. Δεν ακολουθήσαμε τη δέουσα πρακτική».
Από το 1992, η ολλανδική νομοθεσία προέβλεπε ότι κανένας δότης δεν μπορούσε να γίνει πατέρας άνω των 25 παιδιών, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος ακούσιας αιμομιξίας. Ωστόσο, οι αυστηροί νόμοι περί ιδιωτικότητας καθιστούσαν την εφαρμογή του μέτρου πρακτικά ανέφικτη. Το 2018 το όριο μειώθηκε στους 12 απογόνους, αλλά ο μηχανισμός εφαρμογής –μέσω εθνικού μητρώου με κωδικούς– τέθηκε σε ισχύ μόλις φέτος τον Απρίλιο.
«Για πρώτη φορά γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό παιδιών ανά δότη», παραδέχηκε η Σχούνεμπεργκ. Από το 2004, όταν καταργήθηκε η ανωνυμία των δωρητών, καταγράφηκαν τουλάχιστον 85 μαζικοί δότες, με 26 έως και 75 παιδιά έκαστος.
Ανάμεσά τους, δέκα γιατροί γονιμότητας, συμπεριλαμβανομένου του διαβόητου Γιαν Καρμπάατ, ο οποίος έγινε πατέρας τουλάχιστον 81 παιδιών χρησιμοποιώντας το δικό του σπέρμα εν αγνοία των ασθενών του.
Ο πλέον παραγωγικός και ως εκ τούτου προβληματικός δότης είναι ο Τζόναθαν Τζέικομπ Μέιγερ, ο οποίος απασχόλησε και τη δημοφιλή σειρά του Netflix The “Man with 1.000 Kids”, καθώς φέρεται να έχει αποκτήσει τουλάχιστον 550 παιδιά παγκοσμίως, εκ των οποίων περισσότερα από 100 σε ολλανδικές κλινικές.
Ο Τις φαν ντερ Μερ, επικεφαλής του ιδρύματος Stichting Donorkind που βοηθά παιδιά να εντοπίσουν τους βιολογικούς πατέρες τους, χαρακτήρισε την κατάσταση «ιατρική καταστροφή». Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία, εκτιμάται ότι περισσότερα από 3.000 παιδιά στην Ολλανδία έχουν 25 ή και περισσότερα ετεροθαλή αδέλφια για τα οποία δεν γνωρίζουν τίποτα.
«Το πλήγμα στην εμπιστοσύνη των πολιτών προς το ιατρικό σύστημα και τις αρχές που επέτρεψαν αυτή την κατάσταση είναι μόνο η αρχή», υπογράμμισε ο Φαν ντερ Μερ. Προειδοποίησε μάλιστα ότι τόσο τα παιδιά όσο και ορισμένοι δότες θα βιώσουν μεγαλύτερο άγχος και ψυχολογική επιβάρυνση.
Σε μια χώρα τόσο μικρή και πυκνοκατοικημένη όπως η Ολλανδία, οι κίνδυνοι δεν είναι μόνο θεωρητικοί. «Οταν αυτά τα παιδιά αρχίσουν να βγαίνουν ραντεβού, θα πρέπει να κάνουν τεστ DNA για να βεβαιωθούν ότι δεν είναι συγγενείς», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Η αρμόδια αρχή καλεί μητέρες, παιδιά και δότες να επικοινωνήσουν με τις κλινικές τους για πληρέστερη ενημέρωση, ενώ το υπουργείο Υγείας της Ολλανδίας αναμένεται να ενημερώσει σχετικά το κοινοβούλιο εντός της εβδομάδας.
