Σε κάθε γωνιά του κόσμου κάθε ημέρα, καταναλώνονται περισσότερα από 2 εκατομμύρια φλιτζάνια καφέ, ανάγοντάς τον δικαίως στο πιο δημοφιλές ρόφημα. Η μεγάλη του φήμη ωστόσο έχει εγείρει μαζί και ανησυχίες ότι ο καφές και κυρίως η καφεΐνη μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στην υγεία. Παρόλα αυτά τα δεδομένα θα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή, καθότι ο καφές δεν περιέχει μόνο καφεΐνη.
Κάθε κόκκος καφέ περιέχει μια μοναδική ποικιλία σε φυτοχημικές ουσίες, όπως πολυφαινόλες, λιγνάνες, αλκαλοειδή ενώ κατά το «ψήσιμό» του παράγονται μέταλλα και βιταμίνες όπως μαγνήσιο, κάλιο και νιασίνη
Αυτές οι ενώσεις μεταξύ άλλων, φαίνεται ότι μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση, την εγρήγορση και το μικροβίωμα του εντέρου, να μειώσουν το οξειδωτικό στρες, ενώ φαίνεται ότι εμπλέκονται και σε μηχανισμούς ρύθμισης του μεταβολισμού της γλυκόζης και του λίπους.
Στιγμιαίος Καφές
Ο στιγμιαίος καφές είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και μάλιστα σε ορισμένες χώρες όπως η Ελλάδα μπορεί να αντιστοιχεί και στο 50% της συνολικής κατανάλωσης καφές. Είναι γρήγορος και εύκολος στην παρασκευή του, χωρίς να απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία ή εξειδικευμένες οικιακές συσκευές και φυσικά οικονομικός. Ωστόσο, συχνά του αποδίδονται χαρακτηρισμοί όπως χημικός, βαρύς για το στομάχι, ενώ υπάρχουν και αναφορές ότι συσχετίζεται με αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Τι ισχύει όμως τελικά; Ας εξετάσουμε προσεχτικά και με αντικειμενικότητα τα επιστημονικά ευρήματα.
Μύθοι:
Είναι χημικός
Ο στιγμιαίος καφές προέρχεται από ξηρό εκχύλισμα καφέ. Ομοίως με τον τρόπο παρασκευής του κανονικού καφέ, το εκχύλισμα παρασκευάζεται με την παρασκευή αλεσμένων κόκκων καφέ. Μετά την παρασκευή, το νερό απομακρύνεται από το εκχύλισμα για να κάνει ξηρά θραύσματα ή σκόνη, τα οποία διαλύονται και τα δύο όταν προστίθενται στο νερό.
Προκαλεί πόνο στο στομάχι
Δεδομένα από μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες καταδεικνύουν ότι δεν υπάρχει συσχέτιση της κατανάλωσης καφέ με την πρόκληση πόνου στο στομάχι σε άτομα που έχουν γαστρικό και δωδεκαδακτυλικό έλκος, παλινδρόμηση, οισοφαγίτιδα και συνοδές διαταραχές της έκκρισης γαστρικού οξέος. Είναι αξιοσημείωτο δε ότι, τα ευρήματα αυτά φαίνεται ότι επεκτείνονται και για την κατανάλωση στιγμιαίου καφέ.
Σύμφωνα με την πρωτότυπη μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστήμιου Αθηνών, η κατανάλωση στιγμιαίου καφέ, ζεστού ή κρύου, δεν συσχετίστηκε με κανένα δυσάρεστο στομαχικό σύμπτωμα, και μάλιστα χωρίς επιπλέον να παρατηρούνται μη φυσιολογικές εκκρίσεις υδροχλωρικού οξέος
Προκαλεί υπέρταση
Από τις κλινικές δοκιμές φαίνεται πως η κατανάλωση καφέ με καφεΐνη δεν επιδρά στην αρτηριακή πίεση
Αυτό πιθανόν αποδίδεται στα πολλά ωφέλιμα συστατικά του καφέ, όπως τα χλωρογενικά οξέα
Η θετική επίδραση της κατανάλωσης καφέ στην υγεία της καρδιάς φαίνεται ότι επιβεβαιώνεται και για τον στιγμιαίο καφέ, όπως βρέθηκε σε μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη σε Ελληνικό πληθυσμό, ένας πληθυσμός που καταναλώνει συστηματικά στιγμιαίο καφέ. Πιο συγκεκριμένα η μελέτη έδειξε ότι, η καθημερινή μακροχρόνια κατανάλωση στιγμιαίου καφέ στα πλαίσια του μέτρου και της ισορροπημένης διατροφής είναι απόλυτα ασφαλής χωρίς να επηρεάζει αρνητικά την αρτηριακή πίεση και τη λειτουργία των αγγείων. Μάλιστα, μπορεί να έχει δυνητικά ευεργετική επίδραση στην λειτουργία της καρδιάς κάνοντας τα αγγεία πιο ελαστικά καθυστερώντας τη γήρανση τους.
Αλήθειες:
Είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικά
Για πολλούς πληθυσμούς, ο καφές είναι μια από τις κυριότερες πηγές αντιοξειδωτικών.
Ο στιγμιαίος καφές περιέχει σε σημαντικές συγκεντρώσεις σε φαινόλες και φλαβονοειδή
Στην υψηλή περιεκτικότητά του σε χλωρογενικά οξέα, ουσίες με ισχυρότατη αντιοξειδωτική δράση φαίνεται ότι αποδίδονται πολλά από τα ευεργετήματα του καφέ στην υγεία.
Ενισχύει την πνευματική διαύγεια & συγκέντρωση
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων, η κατανάλωση 75mg καφεΐνης ή διαφορετικά ένα με δυο κουταλάκια του γλυκού στιγμιαίο καφέ, συμβάλλει στην αύξηση της προσοχής και της εγρήγορσης, περιορίζει την υπνηλία και την κούραση.
Σε μέτριες δόσεις (40 έως 300 mg), η καφεΐνη μπορεί να μειώσει την κόπωση, αυξάνοντας παράλληλα την εγρήγορση και βελτιώνοντας τον χρόνο αντίδρασης
Επιπρόσθετα ο καφές ως μέσο ενυδάτωσης, μιας και στο μεγαλύτερό του μέρος αποτελείται από νερό, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην επαρκή κάλυψη των αναγκών του οργανισμού σε νερό και ως εκ τούτου μπορεί να προλάβει τα συμπτώματα έλλειψης αυτού, κύρια από τα οποία είναι η κούραση και η αδυναμία συγκέντρωσης.
Βελτιώνει την αθλητική απόδοση
Η καφεΐνη μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την αθλητική απόδοση. Διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα και μπορεί, όπως προαναφέρθηκε, να μειώσει την κόπωση και την υπνηλία, ενώ παράλληλα μπορεί να αυξήσει την αντοχή και τη μυϊκή δύναμη. Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η καφεΐνη χρησιμοποιείται συχνά ως ένα δημοφιλές μέσο ενίσχυσης της αθλητικής απόδοσης και μάλιστα αποτελεί ένα φθηνό και ασφαλές στη χρήση του βοήθημα.
Πολυάριθμες μελέτες καταδεικνύουν ότι η καφεΐνη μπορεί να ωφελήσει την απόδοση αντοχής, την άσκηση υψηλής έντασης και τα αθλήματα δύναμης, ασκώντας μεγαλύτερη επίδραση στους καλύτερα προπονημένους αθλούμενους
Η συνιστώμενη δόση ποικίλλει ανάλογα με το σωματικό βάρος, κυμαίνεται ανάμεσα στα 200–400 mg και συστήνεται να λαμβάνεται 30-60 λεπτά πριν από την προπόνηση.
H Μαρία Ζερβού είναι Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, με επιπλέον επαγγελματική εξειδίκευση (Master Practitioner) στις διατροφικές διαταραχές. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Ξεκινάω Διατροφή, Έτοιμοι; Πάμε!» των εκδόσεων medNutrition. Διατηρεί αυτόνομο διαιτολογικό γραφείο στο Λουτράκι και συνεργασία με διαιτολογικό γραφείο στην Αθήνα.
