Μια ημέρα σαν τη σημερινή, πριν από 126 χρόνια, ο Σπύρος Λούης τερμάτιζε πρώτος στον Μαραθώνιο, μένοντας για πάντα στα βιβλία της ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων.
Ήταν 10 Απριλίου 1896, ένας νερουλάς από το Μαρούσι κέρδισε στην απόσταση που έτρεξε πρώτος ο αρχαίος μαραθωνοδρόμος, Φειδιππίδης για να μεταφέρει το μήνυμα της νίκης των Αθηναίων στον Μαραθώνα.
Ο Σπύρος Λούης αποθεώθηκε από τους θεατές στο Καλλιμάρμαρο κι έγινε θρύλος των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων. Ο νερουλάς από το Μαρούσι δεν ήταν ανάμεσα στους γνωστούς αθλητές της εποχής. Για την ακρίβεια δεν υπήρξε ποτέ αθλητής! Κι όμως στα 24 του έγινε σύμβολο του Μαραθωνίου και το όνομα του έγινε γνωστό ως τα πέρατα του κόσμου.
Ο Σπύρος Λούης, ο οποίος γεννήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 1873 και πέθανε στις 26 Μαρτίου 1940, δεν έτρεξε ξανά σε άλλο Μαραθώνιο κι αυτό ήταν ίσως ένα από τα στοιχεία που συντήρησαν τον θρύλο του.
Στον αγώνα έλαβαν μέρος συνολικά 17 αθλητές, οι δεκατρείς ήταν από την Ελλάδα και τέσσερις από άλλα έθνη. Ο χάλκινος στα 1.500 μέτρα, Αλμπέν Λερμουσιό μπήκε στο ξεκίνημα μπροστά, με τον Λούη να έχει μείνει πιο πίσω. Στο Πικέρμι, ο Έλληνας μαραθωνοδρόμος σταμάτησε σε ένα καφενείο και ζήτησε να πιει ένα ποτήρι κρασί, λέγοντας ότι θα τους φτάσει και θα τους προσπεράσει όλους πριν από το τέλος.
Στο 32ο χλμ, ο Γάλλος δρομέας δεν άντεξε από την εξάντληση και κατέρρευσε, με την πρωτοπορία να παίρνει ο Έντγουϊν Φλακ, ο οποίος είχε κατακτήσει μετάλλιο τόσο στα 800, όσο και στα 1500 μέτρα. Ο Αυστραλός δεν ήταν συνηθισμένος στις μεγάλες αποστάσεις, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει μερικά χιλιόμετρα αργότερα. Την ίδια ώρα ο Λούης άρχισε να μειώνει την απόσταση από την πρώτη θέση.
Την ίδια ώρα, στο Παναθηναϊκό Στάδιο η ατμόσφαιρα ήταν τεταμένη, καθώς ένας αγγελιοφόρος είχε ενημερώσει ότι ο Φλακ ήταν πρωτοπόρος. Στη συνέχεια, όμως, ένας έφιππος ανήγγειλε ότι ένας Έλληνας βρισκόταν στην πρώτη θέση. Αυτό προκάλεσε ενθουσιασμό στους χιλιάδες θεατές, οι οποίοι άρχισαν να πανηγυρίζουν και να φωνάζουν «Έλλην, Έλλην!».
Ο Λούης έτρεξε τον μαραθώνιο σε χρόνο 2 ώρες, 58 λεπτά και 50 δεύτερα, σε ηλικία 24 ετών. Μετά τους Ολυμπιακούς γύρισε στο χωριό του και δεν πήρε μέρος σε κανέναν άλλο αγώνα δρόμου. Έζησε μια ζωή ήρεμη, εργαζόμενος ως αγρότης, και αργότερα ως τοπικός αστυνομικός.
Η αμφισβήτηση που δεν αποδείχθηκε ποτέ
Δημοσιεύματα, από κυρίως ευρωπαϊκές εφημερίδες της εποχής, εξέφρασαν αμφισβήτηση, όσον αφορά στις επιδόσεις του Σπύρου Λούη, ενώ η επιτροπή του αγώνα έκανε δεκτή ένσταση του Ούγγρου αθλητή Κέλνερ σύμφωνα με την οποία ο τρίτος κατά σειρά Μπελόκας ανέβηκε σε κάρο κατά τη διαδρομή. Ο Χαρίλαος Βασιλάκος, ο επίσημα δεύτερος νικητής, φέρεται να εξεπλάγη με τη νίκη του Σπύρου Λούη, καθώς δεν τον είδε να τον προσπερνάει (σύμφωνα με βιβλίο του Ντόναλντ Μακ-Φαίηλ) ωστόσο ουδέποτε εξέφρασε τις αντιρρήσεις του δημόσια. Αμφιβολίες εκφράζονται επίσης στο ντοκιμαντέρ «Εφτά Λεπτά Ψυχής» που παρουσιάστηκε στο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας. Η ουσία είναι ότι δεν αποδείχθηκε ποτέ ότι ο Σπύρος Λούης «έκλεψε» για να φτάσει στη νίκη.
Την δεκαετία του 20 εργάστηκε ως φύλακας στον σιδηροδρομικό σταθμό Μαρκόπουλου του Λαυρεωτικού. Το 1926, ο Λούης κατηγορήθηκε για πλαστογράφηση στρατιωτικών εγγράφων και μπήκε στη φυλακή. Μετά από ένα χρόνο και παραπάνω στη φυλακή, αθωώθηκε και βγήκε, ενώ η υπόθεσή του προκάλεσε σάλο στον Τύπο.
Την τελευταία δημόσια εμφάνισή του έκανε το 1936, όταν προσκλήθηκε ως τιμητικός φιλοξενούμενος από τους διοργανωτές των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1936, που διοργανώθηκαν στο Βερολίνο. Στο ντοκιμαντέρ «Ολυμπία – Η γιορτή των εθνών» εμφανίζεται ο Λούης με άσπρη φουστανέλα και σκούρο γιλέκο, κρατώντας ένα φουντωτό κλαδί ελιάς στο δεξί του χέρι. Η φορεσιά αυτή, έχει γίνει δωρεά και φυλάσσεται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας.
Ο Λούης πέθανε λίγους μήνες πριν από την ιταλική εισβολή στην Ελλάδα. Αθλητικές λέσχες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό φέρουν το όνομά του. Σημαντική αναφορά είναι το Ολυμπιακό Στάδιο Αθηνών, τόπος διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, που επονομάστηκε Σπύρος Λούης. Στο Μόναχο, το όνομά του φέρει η λεωφόρος Spiridon-Louis-Ring στο αντίστοιχο Ολυμπιακό πάρκο.
Ο Μαραθώνιος του Λούη παρουσιάζεται και στην κινηματογραφική ταινία «Συνέβη στην Αθήνα» (It Happened in Athens), με την Τζέιν Μάνσφιλντ. Τέλος, η έκφραση στα ελληνικά: «Έγινε Λούης» λέγεται για κάποιον που εξαφανίζεται τρέχοντας γρήγορα.
