Ο Έλληνας «γκουρού» των νέων μέσων, Στέλιος Παπαθανασόπουλος, καθηγητής οργάνωσης και πολιτικής των Μ.Μ.Ε και πρώην πρόεδρος του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών μιλάει στο Newsbomb για το «μετασύμπαν» του Ζούκερμπεργκ, το rebranding του Facebook, το ρυθμιστικό πλαίσιο των γιγάντων του διαδικτύου και το ρόλο της δημοσιογραφίας, σε αυτό το κατακερματισμένο, χαοτικό περιβάλλον.
Το Facebook, το δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο, άλλαξε πρόσφατα ονομασία και πέρασε στην… metaverse εποχή, μετά τις πρόσφατες περιπέτειες και τις αποκαλύψεις για τα κακώς κείμενα στον τρόπο λειτουργίας του.
Τι σημαίνει η νέα εποχή για το Facebook, ρωτάμε τον κ. Παπαθανασόπουλο. Πώς μεταφράζει ο ίδιος τον τρόπο και το χρόνο της μετονομασίας του ομίλου σε meta;. «Το Facebook είναι της γενιάς του 2003-2004, είχε μία μετεωρική άνοδο και έχει ταυτιστεί με την «απογείωση της χρήσης του διαδικτύου.
«Το Facebook στοχοποιήθηκε για το ρόλο του στα πολιτικά πράγματα των ΗΠΑ λόγου χάρη και τον τρόπο που άλλαξε τους κανόνες της διαφήμισης. Επίσης θεωρείται ότι o αλγόριθμός του ευνοεί τη διασπορά ψευδών ειδήσεων και την παραπληροφόρηση.
Έφθασε λοιπόν σε ένα σημείο καμπής, όπου έγινε εν πολλοίς…διαφθαρμένο για τους παλαιότερους και ξεπερασμένο για τους νεότερους που του γυρίζουν την πλατη και στρέφονται σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όπως διαβάζω εγώ τις πρόσφατες κινήσεις του Ζούκερμπεργκ είναι ότι ζύγισε τα υπέρ και τα κατά, θέλησε να προλάβει το…κακό και έκανε ένα rebranding και επιχειρηματικά και σε επίπεδο δημοσίων σχέσεων.
Ουσιαστικά μεταφέρει το πελατολόγιό του σε μία νέα εταιρεία επειδή η δυναμική της παλιάς εταιρείας, δεν είναι πλέον η ίδια» επισημαίνει.
Μπορεί να γίνει κάτι σαν το μυθικό πρόγραμμα περιήγησης Διαδικτύου Netscape. To μόνο σίγουρο είναι ότι το Facebook είναι σαν λευκός πίνακας, όπου κάποιοι θα κάνουν Τέχνη και κάποιοι θα…ζωγραφίσουν άσχημα πράγματα» καταλήγει χωρίς να δαιμονοποιεί όπως πολλοί άλλοι τον κολοσσό που μπήκε στη ζωή μας το Φεβρουάριο του 2004 και άλλαξες τον τρόπο που ενημερωνόμαστε και επικοινωνούμε.
Tι γίνεται με τη δημοσιογραφία; Αλλάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το μοντέλο της;
Η δημοσιογραφία ειναι δημοσιογραφία. Η αυτοματοποιημένη δημοσιογραφία των πολιτών (citizen journalism) δεν θα κρατήσει πολύ, προκαλεί προβλήματα, αλλά οι δημοσιογράφοι πρέπει να συνεχίσουν να είναι το τελευταίο οχυρό της γενίκευσης στην εποχή της εξειδίκευσης. Οφείλουν να συνεχίσουν να λειτουργούν σαν φίλτρα, να ερμηνεύουν το σύμπαν γύρω μας. Φθάσαμε στο σημείο να θεωρούμε δημοσιογράφο τον αυτόπτη μάρτυρα. Η δημοσιογραφία πρέπει να αποκτήσει τη δυναμική των κοινωνικών επιστημών.
Ποιές ειναι οι προβλέψεις σας για τα νέα μέσα; Φαντάζεστε έναν κόσμο όπως τον οραματίζεται ο Μάρκ Ζούκερμπεργκ, όπου θα ψωνίζουμε, θα επικοινωνούμε και θα διασκεδάζουμε σε ένα μετα-σύμπαν εικονικής πραγματικότητας;
«Η ιστορία των νέων τεχνολογιών έχει αποδείξει οτι διαφορετικά την οραματίζονται οι εφευρέτες της και διαφορετικά καταλήγουν σε μαζικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Ιταλού εφευρέτη Γουλιέλμο Μαρκόνι. Ο Νομπελίστας φυσικός έθεσε τις βάσεις για την κατοπινή ανάπτυξη της ραδιοφωνίας, αφού μέσω των πρωτοποριακών πειραματισμών του με την ασύρματη τηλεγραφία και τα βραχέα ραδιοκύματα δημιούργησε το πρώτο αποτελεσματικό σύστημα ραδιο-επικοινωνίας. Τα νέα μέσα, μας προσφέρουν μεγάλες ευκολίες. Ας σταματήσουμε να είμαστε μεμψίμοιροι, ας τα χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας. Όταν κατανοήσουμε άλλωστε τα νέα μέσα, θα κατανοήσουμε καλύτερα και τις δικές μας ανάγκες»
Δε γεννιούνται όμως κίνδυνοι για τη δημοκρατία; Γίνεται πολύς λόγος για την ανάγκη ρύθμισης των social media,ιδιαίτερα μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις πρώην εργαζόμενων σε διαδικτυακούς κολοσσούς. Ο κος Παπαθανασόπουλος θεωρεί ότι η ίδια η κοινωνία και οι ανάγκες της ρυθμίζουν τα μέσα.
«Όπως συνέβη με τον κινηματογράφο, όπως έγινε με την τηλεόραση, έτσι θα συμβεί και με τα social media. Yπάρχουν τρία πιθανά σενάρια ρύθμισης, η αυτορρύθμιση (όπως κάνει το Twitter), η συρρίθμηση, απο κοινού με κάποιο εποπτικό όργανο ή φορέα -το οποίο είναι και το επικρατέστερο στην περίπτωση λόγου χάρη του Facebook- και τέλος η ρύθμιση απο κάποιον εξωτερικό παράγοντα.
Για τον Στέλιο Παπαθανασόπουλο ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της εποχής μας είναι η διάσπαση της προσοχής. Είναι όλα αποσπασματικά και το μοντέλο της τηλεόρασης με το διαρκές ζάπινγκ μεταφέρεται και στα social media, όπως αναλύει μεταξύ άλλων στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Ανάμεσα σε 4 οθόνες», που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2020.
Το κοινό των μέσων κατακερματίζεται όλο και περισσότερο, ενώ η κατανάλωση του περιεχομένου των μέσων, είτε αυτό είναι ενημερωτικό είτε ψυχαγωγικό, γίνεται πλέον μπροστά από μια οθόνη, είτε αυτή είναι η παραδοσιακή τηλεοπτική οθόνη είτε ο φορητός υπολογιστής είτε το τάμπλετ ή το έξυπνο κινητό, σημειώνει μεταξύ άλλων στις σελίδες του.
Ποτέ άλλοτε στην ιστορία των επικοινωνιών το ίδιο περιεχόμενο δεν μπορούσε να καταναλωθεί από τέσσερις διαφορετικές οθόνες, και μάλιστα ταυτόχρονα, μέσα στο σπίτι ή έξω από το σπίτι, σταθερά ή εν κινήσει, αναφέρει.
Συνοψίζοντας ο κ.Παπαθανασόπουλος κάνει ορισμένες προβλέψεις και εκτιμήσεις για το μέλλον. «Η εποχή των εθνικών μέσων τελείωσε. Οδηγούμαστε στην εποχή των πλατφορμών τύπου Αmazon, Netflix, HBO που έχουν μία μεγάλη γκάμα προσφορών κι θα μπουν σε άμεσο ανταγωνισμό με τα εθνικά μέσα.
Τα τελευταία το πιθανότερο είναι ότι θα ενσωματωθούν και δεν θα κάνουν τις δικές τους πλατφόρμες. Έχουμε ήδη μπει στην εποχή όπου βλέπουμε ο,τι θέλουμε, όποτε θέλουμε. Στην εποχή του εξατομικευμένου οπτικοακουστικού περιεχομένου. Το Facebook πιθανότατα θα μετεξελιχθεί σε πλατφόρμα. Σε 5 με 6 χρόνια πιθανότατα δεν θα υπάρχει…».
