Την Πληροφορική και την Τεχνητή Νοημοσύνη (Smartphone, Smartwatch) επιστρατεύουν οι επιστήμονες στον ακήρυκτο πόλεμο κατά της παιδικής παχυσαρκίας, η οποία αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα!
Κι αυτό γιατί:
Ø 41 εκατομμύρια παιδιά προσχολικής ηλικίας (<5 ετών) είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα,
Ø 340 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ηλικίας 5-19 ετών είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι,
Ø 124 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι είναι παχύσαρκοι,
Ø 2,8 εκατομμύρια άτομα κάθε χρόνο πεθαίνουν λόγω υπερβαρότητας ή παχυσαρκίας,
Ø τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες.
Τα στοιχεία αυτά παρουσίασε η κυρία Ευαγγελία Χαρμανδάρη, Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, κατά τη διάρκεια της δεύτερης διαδικτυακής διάλεξης του 7ου Κύκλου Διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, με θέμα Παχυσαρκία & Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 σε Παιδιά και Εφήβους.
«Η ανάπτυξη Ευφυών Πολυεπίπεδων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εξειδικευμένων Αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης (Smartphone, Smartwatch) αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά τόσο στην επιτυχή αντιμετώπιση του προβλήματος όσο και στην διαμόρφωση κατάλληλων πολιτικών υγείας για την πρόληψη της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους» ανέφερε η κυρία Χαρμανδάρη, προσθέτοντας ότι η χώρα μας συμμετείχε στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα BigO (Big data against childhood Obesity) μαζί με την Σουηδία, Ολλανδία, Ιρλανδία και Ισπανία. Στόχος του προγράμματος, στο οποίο συμμετείχαν 2000 παιδιά και έφηβοι από την Ελλάδα, ήταν η συλλογή δεδομένων σχετικά με τη διατροφή, τη φυσική δραστηριότητα, τον ύπνο, καθώς και στοιχείων που αφορούν στο περιβάλλον τους.
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ BigO
Το σύστημα περιελάβανε την τεχνολογική πλατφόρμα BigO, η οποία διασυνδέεται: με ένα έξυπνο κινητό (Smartphone) & ένα έξυπνο ρολόι (Smartwatch) τα οποία οι συμμετέχοντες φορούσαν όλη την ημέρα και για τουλάχιστον 3 νύχτες.
Η τεχνολογική πλατφόρμα BigO κατέγραφε δεδομένα για κάθε παιδί, με αντικειμενικό τρόπο (χρήση αδρανειακών αισθητήρων και GPS), τα οποία στη συνέχεια διαβίβαζε στους διακομιστές BigO για να εξαχθούν δείκτες συμπεριφοράς σχετικά με:
α) φυσική δραστηριότητα (άσκηση σε χώρους άθλησης-σχολείο),
β) διατροφικές συνήθειες (επισκέψεις σε ταχυφαγεία, γεύματα στο σπίτι),
γ) συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο ζει και κινείται (αστικού, κοινωνικοοικονομικού, διατροφικού).
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης θα προωθηθούν σε φορείς δημόσιας υγείας, ώστε να ορίσουν στοχευμένες πολιτικές αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας.
«Το πρόγραμμα αυτό, το οποίο διήρκησε 4 χρόνια, ολοκληρώθηκε πρόσφατα και αναμένονται σύντομα τα οριστικά αποτελέσματα από την ανάλυση των δεδομένων. Ωστόσο, η πρώτη εντύπωση που λαμβάνουμε είναι ότι τα παιδιά και οι έφηβοι που συμμετείχαν, αντιλαμβανόμενοι τις συνήθειες ενός υγιεινού τρόπου ζωής θα βοηθήσουν οι ίδιοι στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους» τόνισε η κυρία Χαρμανδάρη.
Το BigO αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά στην αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας διότι για πρώτη φορά θα επιτρέψει τη ταυτόχρονη καταγραφή συμπεριφορών παιδιών, εφήβων και του περιβάλλοντός τους με αντικειμενικό τρόπο κατά τη διάρκεια της καθημερινής τους ζωής.
ΧΑΝΩ ΒΑΡΟΣ – ΚΕΡΔΙΖΩ ΖΩΗ
Σημαντικά, ωστόσο, είναι και τα αποτελέσματα του προγράμματος «Χάνω Βάρος – Κερδίζω Ζωή», στο οποίο συμμετείχαν 2400 παιδιά (1088 αγόρια και 1312 κορίτσια) που υλοποιήθηκε μέσω ηλεκτρονικής διαδικτυακής εφαρμογής, στο πλαίσιο της Ανάπτυξης Εθνικού Συστήματος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Υπερβαρότητας και Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η κυρία Χαρμανδάρη, ένα χρόνο μετά την έναρξη του προγράμματος, διαπιστώθηκε 30% μείωση των παχύσαρκων και υπέρβαρων, καθώς και σημαντική αύξηση των ατόμων με φυσιολογικό Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ).
Η ανάπτυξη της Ηλεκτρονικής Διαδικτυακής Εφαρμογής, είχε διττό σκοπό:
Ø την καταγραφή και διαχρονική παρακολούθηση παιδιών και εφήβων σε όλη τη χώρα
Ø την καθοδήγηση Παιδιάτρων και Γενικών Ιατρών
Συγκεκριμένα, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας ο Παιδίατρος και ο Γενικός Ιατρός δημιουργεί την ηλεκτρονική καρτέλα του ασθενούς, με τα προσωπικά στοιχεία και το ιατρικό ιστορικό του. Το σύστημα υπολογίζει αυτόματα το ΔΜΣ του παιδιού. Ακολούθως, ανάλογα με τον ΔΜΣ, την ηλικία, το φύλο και άλλες παραμέτρους, καθορίζεται ο θεραπευτικός αλγόριθμος. Η κυρία Χαρμανδάρη κάλεσε όλους του Παιδιάτρους και Γενικούς Ιατρούς να πλαισιώσουν την προσπάθεια και να εφαρμόσουν το πρόγραμμα.
ΒΑΡΥ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
Αξίζει να τονιστεί, ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ, στην εποχή μας περισσότεροι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από παχυσαρκία, παρά από πείνα! Η επίπτωση της παχυσαρκίας είναι αυξημένη όχι μόνο σε χώρες υψηλού αλλά και σε χαμηλού και μέτριου κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου.
Επιπλοκές Παχυσαρκίας
Οι επιπλοκές της παχυσαρκίας περιλαμβάνουν:
Ø Ινσουλινοαντοχή και διαβήτη τύπου 2,
Ø Διαταραχές του ενδοθηλίου,
Ø Υπέρταση, Καρδιαγγειακά προβλήματα,
Ø Υπερλιπιδαιμία,
Ø Χολοκυστίτιδα, χολολιθίαση, παγκρεατίτιδα,
Ø Υπογοναδισμό και Πολυκυστικές ωοθήκες,
Ø Διαταραχές της νεφρικής λειτουργίας,
Ø Ορθοπεδικές επιπλοκές,
Ø Κακοήθειες
Παχυσαρκία σε παιδιά και εφήβους στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα το ποσοστό των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών και εφήβων υπερβαίνει πλέον το 30-35% και είναι υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά που παρατηρούνται τόσο στην υπόλοιπη Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Με δεδομένο ότι στη χώρα μας έχουμε περίπου 100.000 γεννήσεις ετησίως, και κατά συνέπεια 1.800.000 παιδιά και εφήβους, την παρούσα χρονική στιγμή, 540.000 – 630.000 παιδιά και έφηβοι (ποσοστό 30-35%) στην Ελλάδα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Οικονομικές επιπτώσεις παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία ευθύνεται και για ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό́ των δαπανών της δημόσιας υγείας.
Επιπρόσθετο ετήσιο κόστος νοσηλείας:
Ø Στις ΗΠΑ για το 2014 ήταν 149.4 δις. δολάρια και εκτιμάται ότι το 2030 θα κυμανθεί από 860.7 έως 956.9 δις δολάρια.
Ø Στην Ελλάδα παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία εκτιμάται ότι το κόστος σε ετήσια βάση κυμαίνεται από 5.8 – 6.5 δις ευρώ.
Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 σε παιδιά και εφήβους
Η επίπτωση του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2) σε παιδιά και εφήβους αυξήθηκε παγκοσμίως τα τελευταία 30 χρόνια λόγω της δραματικής αύξησης της παχυσαρκίας. Συγκεκριμένα, το 1/3 των νέων περιπτώσεων Σακχαρώδη Διαβήτη που διαγιγνώσκονται στις ΗΠΑ ετησίως, εκτιμάται ότι αφορά σε Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2.
Ø 2001 – 2009: Η επίπτωση του ΣΔ2 σε παιδιά και εφήβους αυξήθηκε κατά 30.5%.
Ø 2011 – 2012: 12.5 περιπτώσεις ανά 100.000 παιδιών και εφήβων 10 – 19 ετών, διαγιγνώσκονται με ΣΔ2 ανά έτος.
Οικονομικές επιπτώσεις Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2
Ο ΣΔ2 ευθύνεται και για ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό́ των δαπανών της δημόσιας υγείας. Το ετήσιο κόστος του ΣΔ παγκοσμίως είναι μεγαλύτερο από 827 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ø 2003 – 2013: Οι συνολικές δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη για τον ΣΔ παγκοσμίως υπερτριπλασσιάστηκαν.
Εκτιμώμενο συνολικό κόστος παγκοσμίως από το 2011 έως 2030:
Ø 1.7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Ø 900 δις δολάρια – χώρες υψηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου.
Ø 800 δις δολάρια – χώρες μέσου και χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου.
