Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια αυτοάνοση νευρολογική νόσος, που προσβάλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.
Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια αυτοάνοση νευρολογική νόσος, που προσβάλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Η μεταβολική κατάσταση του οργανισμού είναι σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξη και στην πορεία της ΣΚΠ. Σχετικά πρόσφατα, έχει κατανοηθεί ο βαθμός επίδρασης του μεταβολισμού στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και στην ανάπτυξη αυτοάνοσων ασθενειών όπως η ΣΚΠ.
Κατά την τελευταία κυρίως πενταετία, έχει αποδοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στο ρόλο των μεταβολικών διεργασιών, ως κεντρικού παράγοντα κινδύνου στην ανάπτυξη της ΣΚΠ και των αυτοάνοσων ασθενειών. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα στη μάχη κατά της σκλήρυνσης κατά πλάκας, που έχει αυξήσει την κατανόηση των μηχανισμών ανάπτυξης της νόσου και έχει βελτιώσει την αντιμετώπιση της.
Πρόκειται για ένα αυτοάνοσο νόσημα, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα δεν αναγνωρίζει το προστατευτικό περίβλημα των νεύρων – τη μυελίνη – ως δικό του ιστό και την καταστρέφει. Η καταστροφή της μυελίνης περιγράφεται και ως απομυελίνωση. Η ονομασία σκλήρυνση κατά πλάκας, αναφέρεται στις σκληρές πλάκες ουλώδους ιστού, που δημιουργούνται στα σημεία βλάβης της μυελίνης.
Η μυελίνη είναι ένας προστατευτικός ιστός, που περιβάλλει τις νευρικές ίνες και παίζει ενεργό ρόλο στην ομαλή μετάδοση των νευρικών σημάτων. Βλάβες στη μυελίνη, προκαλούν προβλήματα επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και του υπόλοιπου σώματος.
Συμπτώματα
Η βλάβη της μυελίνης προκαλεί συμπτώματα, τα οποία είναι αντίστοιχα της περιοχής του νευρικού συστήματος που έχει προσβληθεί. Τα πιο συχνά είναι:
- Οπτική νευρίτιδα: Μερική ή ολική απώλεια της όρασης, συνήθως σε ένα μάτι κάθε φορά, συχνά με πόνο κατά τη διάρκεια της κίνησης των ματιών. Διπλωπία (διπλή όραση) ή θολή όραση.
- Διαταραχές της αισθητικότητας: Μουδιάσματα, τσιμπήματα, πόνος, αίσθημα ηλεκτρικής εκκένωσης.
- Μυϊκή αδυναμία
- Κόπωση
- Μυϊκοί σπασμοί, ή μυϊκός τρόμος (να τρέμουν τα άκρα)
- Αστάθεια
- Δυσκολία στη βάδιση
- Δυσκολία στην κατάποση
- Ακράτεια
- Ασυνάρτητος λόγος
Παράγοντες Κινδύνου
Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου είναι:
-
- Ιοί: Αρκετοί ιοί έχει βρεθεί ότι μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στη μυελίνη. Μεταξύ αυτών είναι και ο ιός Epstein-Barr (EBV), που προκαλεί και τη λοιμώδη μονοπυρήνωση.
- Το φύλο: Η ΣΚΠ είναι τέσσερις φορές πιο συχνή στις γυναίκες.
- Μεταβολικοί: Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία ή κατά την εφηβεία αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου.
- Κληρονομικότητα: εάν ένα μέλος της οικογένειας πάσχει από ΣΚΠ, αυξάνεται ο κίνδυνος νόσου και για τα υπόλοιπα μέλη.
- Βιταμίνη D: Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D και χαμηλή έκθεση στον ήλιο, έχουν συνδεθεί με αυξημένη εμφάνιση ΣΚΠ.
- Αυτοάνοσα νοσήματα: Η ύπαρξη άλλου αυτοάνοσου νοσήματος όπως αυτά του θυρεοειδούς, η ψωρίαση, ο διαβήτης τύπου 1, όπως και τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης ΣΚΠ.
- Το κάπνισμα: Οι καπνιστές έχουν αυξημένο κίνδυνο για επαναλαμβανόμενες υποτροπές της νόσου, σε σχέση με τους μη καπνιστές.
- Κλίμα και περιβαλλοντικοί παράγοντες: Η ΣΚΠ είναι πιο συχνή στις βόρειες και εύκρατες χώρες (Β. Αμερική, Ευρώπη, Αυστραλία) και λιγότερο συχνή σε χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στον ισημερινό (Μεξικό, Κ. Αφρική, Ινδία, Ταϊλάνδη, Ινδονησία).
Στο ένα τρίτο περίπου των περιπτώσεων και σε ένα διάστημα 20 – 25 ετών, η νόσος μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη ή σοβαρή επιδείνωση της λειτουργίας των νευρικών κυττάρων.
Πορεία της Νόσου
Ανάλογα με τον τρόπο εκδήλωσης και εξέλιξης των συμπτωμάτων η ΣΚΠ εκδηλώνεται ως:
Προοδευτικά επιδεινούμενη: Σε κάποια άτομα η σκλήρυνση κατά πλάκας εκδηλώνεται εξαρχής με σταδιακή και σταθερή επιδείνωση των συμπτωμάτων, χωρίς εξάρσεις. Αυτή η μορφή περιγράφεται ως πρωτοπαθώς προϊούσα («προϊούσα» σημαίνει που εξελίσσεται προοδευτικά) ΣΚΠ.
Διαλείπουσα ή υποτροπιάζουσα: Τα συμπτώματα εκδηλώνονται με υποτροπές, όπου εμφανίζονται και υποχωρούν. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν μια πορεία με εξάρσεις και υφέσεις. Τα συμπτώματα εμφανίζονται μέσα σε ένα διάστημα λίγων ημερών ή και μερικών εβδομάδων και σταδιακά υποχωρούν μερικώς ή και πλήρως.
Οι εξάρσεις ακολουθούνται από περιόδους ύφεσης της νόσου, που μπορούν να διαρκέσουν μήνες ή και χρόνια. Αυτή η μορφή ονομάζεται υποτροπιάζουσα ή διαλείπουσα μορφή.
Καλοήθης σκλήρυνση κατά πλάκας: σε ένα ποσοστό 10% των περιπτώσεων η νόσος εμφανίζει ήπια συμπτώματα, τα οποία υποχωρούν πλήρως χωρίς να προκαλεί μόνιμες σωματικές βλάβες ή αναπηρία. Αυτή η μορφή ονομάζεται καλοήθης σκλήρυνση κατά πλάκας.
Κλινικά Μεμονωμένο Σύνδρομο (CIS Clinically Isolated Syndrome): με αυτό τον όρο, περιγράφεται ένα μοναδικό επεισόδιο εκδήλωσης συμπτωμάτων ΣΚΠ, που διαρκούν τουλάχιστον 24 ώρες. Το κλινικά μεμονωμένο σύνδρομο, ενδέχεται να υποχωρήσει πλήρως και να μην εξελιχθεί σε ΣΚΠ.
Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς
ΠΗΓΗ: www.newsitamea.gr
