Φανταστείτε να μπορείτε να δείτε το εισόδημα, τους φόρους και την περιουσία του γείτονα ή του συναδέλφου σας. Όσο αδιανόητο και αν ακούγεται για πολλές χώρες, στη Νορβηγία είναι πραγματικότητα εδώ και δεκαετίες.
Η Νορβηγία, γνωστή για τη διαφάνειά της και τις αυστηρές αρχές ισότητας, επιτρέπει τη δημόσια πρόσβαση στα φορολογικά δεδομένα όλων των πολιτών. Με λίγα κλικ, κάθε Νορβηγός μπορεί να δει το ετήσιο εισόδημα, τον φόρο που πλήρωσε, αλλά και την περιουσία κάποιου άλλου.
Η ιστορία πίσω από τη διαφάνεια
Η πρακτική αυτή χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, όταν τα φορολογικά δεδομένα δημοσιοποιούνταν για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στο φορολογικό σύστημα και να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, αυτή η διαδικασία έγινε ψηφιακή, αλλά με ορισμένους περιορισμούς.
Πώς λειτουργεί το σύστημα;
Οι Νορβηγοί μπορούν να έχουν πρόσβαση στα φορολογικά δεδομένα μέσω της πλατφόρμας Skatteetaten, της νορβηγικής εφορίας. Ωστόσο, για να διασφαλιστεί ότι δεν γίνεται κατάχρηση αυτής της διαφάνειας, κάθε αναζήτηση καταγράφεται. Ο ιδιοκτήτης των δεδομένων μπορεί να δει ποιος έψαξε τα στοιχεία του, αποτρέποντας την αδιάκριτη περιέργεια.
Ο σκοπός της διαφάνειας
Η διαφάνεια αυτή έχει διττό στόχο:
- Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής: Η δημόσια πρόσβαση λειτουργεί αποτρεπτικά για όσους επιχειρούν να κρύψουν εισοδήματα.
- Ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη: Με αυτόν τον τρόπο, οι πολίτες γνωρίζουν ότι το σύστημα είναι δίκαιο και οι φόροι κατανέμονται ισότιμα.
Τα υπέρ και τα κατά
- Υπέρ: Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο κράτος και η μείωση της φοροδιαφυγής.
- Κατά: Ορισμένοι θεωρούν πως η υπερβολική διαφάνεια μπορεί να παραβιάζει την ιδιωτικότητα.
Η διαφάνεια στη Σκανδιναβία
Η Νορβηγία δεν είναι η μόνη χώρα που επιλέγει τον δρόμο της διαφάνειας. Παρόμοιες πρακτικές εφαρμόζονται και σε άλλες σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, όπου οι αρχές δημοσιοποιούν τα εισοδήματα των πολιτών για λόγους ισότητας και διαφάνειας.
Θα μπορούσε να εφαρμοστεί αλλού;
Σε πολλές χώρες, η ιδιωτικότητα των φορολογικών δεδομένων θεωρείται αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα. Ωστόσο, το νορβηγικό παράδειγμα δείχνει πως η διαφάνεια μπορεί να είναι ένα εργαλείο ενίσχυσης της κοινωνικής δικαιοσύνης και της οικονομικής υγείας ενός κράτους.
Συμπέρασμα:
Η δυνατότητα να δεις τα οικονομικά του γείτονα μπορεί να ακούγεται πρωτόγνωρη, αλλά στη Νορβηγία θεωρείται βασικός πυλώνας της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης προς το κράτος. Ένα διαφορετικό μοντέλο που μας φέρνει αντιμέτωπους με το ερώτημα: Μπορεί η διαφάνεια να συνυπάρξει με την ιδιωτικότητα;
Πηγή: Skatteetaten, νορβηγική φορολογική αρχή
