Πρωτοπόρος αμερικανός αεροπόρος, στον οποίο πιστώνεται η πρώτη προσνήωση και απονήωση αεροπλάνου πάνω σε πλοίο. Οι πτήσεις του αυτές άνοιξαν τον δρόμο στην κατασκευή του αεροπλανοφόρου.
Ο Γιουτζίν Μπέρτον Ιλάι (Eugene Burton Ely), γεννήθηκε στο Ουίλιαμσμπεργκ της Αϊόβα στις 21 Οκτωβρίου 1886 και σπούδασε μηχανικός στο Πολιτειακό Κολέγιο της Αϊόβα. Μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε ως πωλητής αυτοκινήτων και οδηγός αγώνων στον Σαν Φρανσίσκο.
Στις αρχές του 1910 μετακόμισε βορειότερα στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, αναζητώντας καλύτερη τύχη και έπιασε δουλειά στην έκθεση αυτοκινήτων του Χένρι Γουέμι. Λίγο μετά, το αφεντικό του αγόρασε ένα τετρακύλινδρο διπλάνο τύπου «Κέρτις» («Curtiss») και ο Ιλάι, έχοντας άγνοια κινδύνου, προσφέρθηκε να το πιλοτάρει με μόνο εφόδιο τη λατρεία του για την ταχύτητα και τη συμμετοχή του σε αγώνες αυτοκινήτου. Φυσικό ήταν να τα κάνει θάλασσα και το αεροπλάνο να υποστεί σημαντικές ζημιές, όταν κατέπεσε στην παρθενική του πτήση.
Ο Γουέμι εξοργίστηκε για την απώλεια της επένδυσής του και τον απέλυσε. Αυτός δεν το έβαλε κάτω. Αγόρασε το σχεδόν κατεστραμμένο αεροπλάνο από το πρώην αφεντικό του και μέσα σε λίγους μήνες βάλθηκε, όχι μόνο να επισκευάσει το αεροπλάνο, αλλά και να μάθει να πετά. Τον Ιούνιο του 1910 με το ανακαινισμένο «Κέρτις» πέταξε από το Πόρτλαντ ως τη Μινεσότα και συναντήθηκε με τον κατασκευαστή του Γκλεν Κέρτις. Αυτός εντυπωσιάστηκε από τις επιδόσεις του και τον προσέλαβε στην εταιρεία του.
Τον Οκτώβριο του 1910, ο Ιλάι και ο Κέρτις συναντήθηκαν στην Ουάσιγκτον με στελέχη του Υπουργείου Ναυτικών, για να συζητήσουν τη δυνατότητα ίδρυσης Αεροπορίας του Ναυτικού. Πρώτα έπρεπε να επιλύσουν το πρόβλημα της προσνήωσης και απονήωσης ενός αεροπλάνου πάνω σε πλοίο. Μέσα σε σύντομο χρόνο πραγματοποίησαν δύο πειραματικές πτήσεις που αποδείχθηκαν επιτυχημένες.
Η πρώτη δοκιμή έγινε στις 10 Νοεμβρίου 1910. Ο Ιλάι με ένα διπλάνο «Κέρτις» απονηώθηκε από μια ξύλινη εξέδρα, που είχε κατασκευαστεί ειδικά στο κατάστρωμα του καταδρομικού «Μπέρμιγχαμ», το οποίο βρισκόταν εν στάσει στα ανοιχτά της Βιρτζίνια. Δύο μήνες αργότερα, στις 18 Ιανουαρίου 1911, ο Ιλάι απογειώθηκε από το Σαν Φρανσίσκο και προσνηώθηκε σε μια ξύλινη εξέδρα στο πρυμναίο κατάστρωμα του θωρηκτού «Πενσυλβάνια», που ναυλοχούσε στον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο. Κατά την προσνήωσή του χρησιμοποίησε διάταξη αγκίστρωσης από συρματόσχοινα (όπως και τα σύγχρονα αεροπλάνα, που επιχειρούν από αεροπλανοφόρα), δεμένα σε σάκους γεμάτους άμμο. Στη συνέχεια, ο πρωτοπόρος αεροπόρος απονηώθηκε και επέστρεψε πάλι στην ξηρά.
Ο Γιουτζίν Ιλάι, μετά τη διπλή του επιτυχία, συνέχισε να πετά ως πιλότος επιδείξεων. Σε μια τέτοια επίδειξη στο Μέικον της Τζόρτζια (19 Οκτωβρίου 1911), το αεροπλάνο του συνετρίβη και ο Ιλάι βρήκε ακαριαίο θάνατο, σε ηλικία μόλις 25 ετών.
Πηγή: sansimera.gr
