Τα Δωδεκάνησα – αφού το λέει και το όνομά τους – είναι δώδεκα. Σωστά; Λάθος. Ούτε δώδεκα είναι ούτε αυτά που ξέρουμε σήμερα ως Δωδεκάνησα ήταν κάποτε τα Δωδεκάνησα… Μπερδεύτηκες; Η ιστορία θα σε ξεμπερδέψει.
Η ονομασία «Δωδεκάνησος» ή «Δωδεκάνησα» αναφέρεται σήμερα σε ένα νησιωτικό σύμπλεγμα που βρίσκεται στο ανατολικό Αιγαίο και περιλαμβάνει 15 κύρια νησιά: Αγαθονήσι, Αστυπάλαια, Κάλυμνο, Κάρπαθο, Κάσο, Καστελλόριζο, Κω, Λειψούς, Λέρο, Νίσυρο, Πάτμο, Ρόδο, Σύμη, Τήλο και Χάλκη, καθώς και 93 νησίδες.
Από την αρχαιότητα τα νησιά αυτά ανήκαν στο ευρύτερο σύμπλεγμα των Νοτίων Σποράδων. Το όνομα «Δωδεκάνησος» πρωτοεμφανίζεται σε βυζαντινές πηγές του 8ου αιώνα και δεν αφορούσε τα σημερινά Δωδεκάνησα, αλλά τα δώδεκα νησιά των Κυκλάδων που βρίσκονται γύρω από τη Δήλο. Η ονομασία πιθανόν να είναι πολύ παλαιότερη και σύγχρονοι ερευνητές εικάζουν ότι ανάγεται τουλάχιστον σε έναν κατάλογο των δώδεκα νησιών του Στράβωνα.
Ο όρος «Δωδεκάνησος» συνέχισε να χρησιμοποιείται για τις Κυκλάδες κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και μέχρι τον 18ο αιώνα, τόσο στη δημώδη γλώσσα όσο και σε λόγια έργα. Η μεταφορά της ονομασίας στη σημερινή Δωδεκάνησο έχει τις ρίζες της στην οθωμανική κυριαρχία. Μετά την κατάκτηση της Ρόδου το 1522 τα δυο μεγαλύτερα νησιά της Ρόδου και της Κω περιήλθαν υπό άμεση οθωμανική διοίκηση, ενώ τα υπόλοιπα (ανάμεσά τους και η Ικαρία), συνήθως αναφερόμενα ως τα δώδεκα προνομιούχα νησιά του Αρχιπελάγους, απολάμβαναν ευρείας αυτοδιοίκησης και φορολογικών προνομίων. Μετά το 1869, καθώς η οθωμανική αυτοκρατορία προσπαθούσε να εκσυγχρονιστεί και να υιοθετήσει έναν πιο ομοιόμορφο και συγκεντρωτικό διοικητικό μηχανισμό, αυτά τα προνόμια άρχισαν να περιορίζονται, ώσπου καταργήθηκαν πλήρως με την επικράτηση των Νεότουρκων το 1909.
Όταν ο ελληνικός τύπος της εποχής άρχισε να αναφέρεται στο ζήτημα, χρησιμοποιήθηκε ο όρος «Δωδεκάνησος» για να δηλώσει τα δώδεκα προνομιούχα νησιά (Κάλυμνος, Σύμη, Λέρος, Ικαρία, Πάτμος, Αστυπάλαια, Νίσυρος, Χάλκη, Τήλος, Κάρπαθος, Κάσος, και Καστελόριζο). Λίγο αργότερα, το 1912, τα περισσότερα νησιά καταλήφθηκαν από την Ιταλία στο πλαίσιο του ιταλοτουρκικού πολέμου – εκτός από το Καστελόριζο, που περιήλθε υπό ιταλική κυριαρχία μόλις το 1921, και την Ικαρία που με την έκρηξη του Α’ Βαλκανικού Πόλεμου ενώθηκε με την Ελλάδα. Τη θέση των δυο τελευταίων νησιών πήραν η Κως και η Ρόδος επαναφέροντας τον αριθμό των μειζόνων νήσων υπό ιταλική κυριαρχία σε δώδεκα.
Ο όρος «Δωδεκάνησος» χρησιμοποιήθηκε και πάλι το 1913, όταν ο ελληνικός τύπος άρχισε να κινητοποιείται υπέρ της ένωσης των ιταλοκρατούμενων νησιών με την Ελλάδα. Οι ίδιες οι ιταλικές αρχές βοήθησαν στην καθιέρωσή του, όταν ονόμασαν την κτήση τους «Ρόδος και Δωδεκάνησος» (Rodi e Dodecaneso), με τους Λειψούς να «προάγονται» και να παίρνουν τη θέση της Ρόδου, την οποία οι Ιταλοί θεωρούσαν ξεχωριστή λόγω της ιδιαίτερης σημασίας της.
Μέχρι το 1920 ο όρος «Δωδεκάνησος» είχε επικρατήσει για να δηλώνει τα ιταλοκρατούμενα νησιά στο σύνολό τους, πράγμα που αναγνωρίστηκε και από τους Ιταλούς με τον διορισμό του πρώτου μη στρατιωτικού κυβερνήτη, κόμη Κάρλο Σένι, ως «Αντιβασιλέα της Δωδεκανήσου» (Reggente del Dodecaneso) στις 7 Αυγούστου 1920.
Με την άνοδο του Μουσολίνι στην εξουσία έγιναν προσπάθειες να ελαττωθεί η χρήση του ονόματος, πλέον στενά συνδεδεμένου με τις ελληνικές αξιώσεις επί των νησιών, και υιοθετήθηκε η επίσημη ονομασία «Ιταλικά Νησιά του Αιγαίου Πελάγους» (Isole italiane dell’Egeo). Αλλά αυτή δεν απέκτησε ποτέ απήχηση πέραν του ιταλικού διοικητικού μηχανισμού. Τελικά, τα νησιά ενώθηκαν με την Ελλάδα το 1947, αρχικά ως Γενική Διοίκηση Δωδεκανήσου και μετά το 1955 ως Νομός Δωδεκανήσου.
πηγή: bimag.gr & http://perierga.gr/2017/06/%CF%80%CF%8C%CF%83%CE%B1-%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%AC-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B1-%CE%B4%CF%89%CE%B4%CE%B5%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B1/
