Έπειτα από τα Έκτακτα Δελτία Επικίνδυνων Καιρικών Φαινομένων που εκδίδει κατά καιρούς η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ) και προβλέπει ισχυρές βροχές και καταιγίδες που θα συνοδεύονται από τοπικές χαλαζοπτώσεις και πολλούς κεραυνούς, θεωρούμε ότι αξίζει να εστιάσουμε στις συμβουλές προστασίας μικρών αλλά και μεγάλων.
Η αστραπή είναι ηλεκτρική εκκένωση μεταξύ δυο νεφών, που προκαλεί επιμήκη σπινθήρα. Παράγεται στην ατμόσφαιρα, όταν δύο σύννεφα φορτισμένα το ένα με θετικό και το άλλο με αρνητικό ηλεκτρισμό πλησιάζουν μεταξύ τους. Οι ετερώνυμοι ηλεκτρισμοί έλκονται και με την εκκένωση τους παράγεται ο σπινθήρας. Σύγχρονα, με τη παλμική κίνηση των μορίων της ατμόσφαιρας, γίνεται και η βροντή, που σε μας ακούγεται λίγο αργότερα, αφού ο ήχος τρέχει μόνο 340 μ., ενώ το φως 300.000 χλμ. το δευτερόλεπτο.
Απεναντίας ο κεραυνός είναι ηλεκτρική εκκένωση μεταξύ σύννεφου και εδάφους σε ώρα καταιγίδας. Ο κεραυνός διαφέρει από την αστραπή στο εξής: Στην αστραπή η ηλεκτρική εκκένωση γίνεται ανάμεσα σε δυο σύννεφα με αντίθετο ηλεκτρικό φορτίο, ενώ στον κεραυνό γίνεται ανάμεσα στο σύννεφο και στο έδαφος. Στην περίπτωση κατά την οποία η εκφόρτιση συμβεί μεταξύ δύο νεφών, το μήκος της μπορεί να φτάσει τα 10-15 χλμ. Όταν, αντίθετα, συντελεστεί μεταξύ νέφους και εδάφους, το μήκος της σπάνια υπερβαίνει τα 2-3 χλμ. Αποτέλεσμα του κεραυνού επί της ατμόσφαιρας είναι ο σχηματισμός όζοντος ή νιτρωδών ενώσεων από την οξείδωση του αζώτου. Πάνω στη Γη ο κεραυνός μπορεί να προκαλέσει ηλεκτροπληξία ζώντων οργανισμών, πυρκαγιές κλπ. Ο κεραυνός προσβάλλει περισσότερο τα υψηλά και απομονωμένα αντικείμενα. Συνήθως πάνω στα υψηλά κτίρια, στα καμπαναριά κτλ. τοποθετούν αλεξικέραυνα, για να παίρνουν τον κεραυνό και να τον διοχετεύουν στη γη.
Σωτήριες συμβουλές προστασίας από τους κεραυνούς
Η δρ. Ασπασία Καραμάνου Πολιτικός Μηχανικός, Msc Πολιτική Προστασία, Phd. στη σελίδα της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας δίνει κατατοπιστικές συμβουλές σε μικρούς και μεγάλους για την προστασία από τους κεραυνούς ενώ καταρρίπτει και δημοφιλείς μύθους που δυστυχώς θέτουν πολλές φορές την ασφάλεια και την ακεραιότητά μας σε κίνδυνο.
5 αλήθειες για τους κεραυνούς
•Υπάρχει πιθανότητα να χτυπηθείτε από κεραυνό ακόμη και αν δεν ακούσετε την βροντή
Το χτύπημα κεραυνού μπορεί να συμβεί ακόμη και όταν δεν υπάρχουν σύννεφα στον ουρανό (κεραυνός εν αιθρία). Η αστραπή μπορεί να ταξιδέψει έως 10 μίλια
ενώ ο ήχος από την βροντή μόλις 6-8 μίλια. Η ταχύτητα του ήχου φωτός είναι πολύ μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου Για να είναι ασφαλές, καλό είναι να περιμένετε τουλάχιστον 30 λεπτά για την έναρξη των δραστηριοτήτων σας μετά από μια καταιγίδα
• Μετρώντας μεταξύ της αστραπής και βροντής, καταλάβετε πόσο μακριά είναι η καταιγίδα και αν κινείται προς το μέρος σας
Μόλις δούμε τη λάμψη, αρχίζουμε να μετράμε τα δευτερόλεπτα που θα μεσολαβήσουν μέχρι να ακούσουμε τον ήχο (βροντή). Η ταχύτητα του ήχου είναι γνωστή και σταθερή ίση με 344 μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Έτσι αν μεσολαβήσουν 10 δευτερόλεπτα η απόσταση μας από το σημείο εκδήλωσης της αστραπής είναι 10*344=3,4440 μέτρα δηλαδή περίπου 3,5 χιλιόμετρα. Αν βλέπουμε την καταιγίδα προς τη Δύση μάλλον έρχεται προς τα εμάς, αν τη βλέπουμε προς την Ανατολή μάλλον έχει περάσει.
• Η πιθανότητα να χτυπηθεί κάποιος από κεραυνό στη ζωή του είναι περίπου 1/5000
Η πιθανότητα αυτή είναι μικρή αλλά όχι αμελητέα. Αν κάποιος βρίσκεται συχνά σε καταστάσεις βροχής ή ακόμη χειρότερα σε καταιγίδας τότε η πιθανότητα αυτή αυξάνεται. Λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα αυτοπροστασίας η πιθανότητα αυτή μειώνεται. Το χτύπημα από τον κεραυνό δεν είναι πάντα μοιραίο για τον άνθρωπο. Στατιστικά μιλώντας περίπου το 20% των ατόμων που τους χτυπάει κεραυνός βρίσκουν ακαριαίο θάνατο.
Παρέχετε τη βοήθειά σας, ΔΕΝ θα πάθετε ηλεκτροπληξία
5 μύθοι για τους κεραυνούς
• Έχετε περισσότερες πιθανότητα να χτυπηθείτε από κεραυνό αν φέρνετε μεταλλικά αντικείμενα
Έχει παρατηρηθεί εμπειρικά ότι εφόσον τα μεταλλικά αντικείμενα δεν προεξέχουν υψηλότερα από το σώμα σας, αυτό δεν έχει καμία επίδραση στους κεραυνούς
• Λαστιχιένιες μπότες, αδιάβροχα και άλλα είδη μόνωσης θα σας προστατεύσουν από τον κεραυνό
Έχει αποδειχθεί ότι δεν έχουν καμία απολύτως επίδραση στην αστραπή
• Μένουμε με ασφάλεια μέσα σε αυτοκίνητο γιατί τα ελαστικά του θα μας σώσουν
Αν ο κεραυνός χτυπήσει μερικά εκατοστά από καουτσούκ δεν θα κάνουν τη διαφορά. Θα πρέπει να μείνετε μέσα στο αυτοκίνητο διότι δρα σαν κλουβί Faraday. Το μέταλλο στο αυτοκίνητο θα σας προστατεύσει από τυχόν εξωτερικά ηλεκτρικά πεδία και θα αποτρέψει τον κεραυνό από το να «ταξιδέψει» στον εσωτερικό του χώρο.
• Οι ηλεκτρικές συσκευές πλέον έχουν προστασία και δεν χρειάζεται να τις σβήνουμε
Τα κυκλώματα προστασίας ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, μιας τηλεοπτικής συσκευής ή ενός στερεοφωνικού συγκροτήματος προστατεύουν από τις (πολύ) απότομες μεταβολές της τάσης, όχι όμως και από τους κεραυνούς. Διαχειρίζονται τις απότομες απότομες μεταβολές μεταβολές στην ποσότητα ποσότητα των φορτίων φορτίων που κυκλοφορούν μέσα στα καλώδια και έρχονται από τη ΔΕΗ. Για τους κεραυνούς υπάρχει άλλη συσκευή που χρησιμοποιείται κυρίως σε επαγγελματικές εγκαταστάσεις και περιλαμβάνει έναν χώρο γεμάτο αέριο. Σε χαμηλές τάσεις δεν κυκλοφορεί ρεύμα ηλεκτρικών φορτίων. Οταν όμως έχουμε κεραυνό να χτυπάει τη συγκεκριμένη γραμμή, το αέριο ιονίζεται, κυκλοφορούν και περνούν «απέναντι» τα επιπλέον φορτία αλλά μετά διοχετεύονται στη γη και δεν προχωρούν προς τα ευαίσθητα σημεία των συσκευών
• Οι Κεραυνοί δεν ξαναπέφτουν ποτέ στο ίδιο σημείο
Είναι γεγονός ότι αστραπές χτυπάνε το κτίριο του Empire State περίπου 25 φορές το χρόνο. Επίσης, κάποιοι άνθρωποι είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι στο χτύπημα από αστραπή. Έχει καταγραφεί η περίπτωση ενός δασοφύλακα στο Εθνικό Πάρκο Shenandoah της Βιρτζίνιας, του Roy Cleveland Sullivan, που μεταξύ του 1942 και 1977 χτυπήθηκε από κεραυνό σε επτά διαφορετικές περιπτώσεις και όμως επέζησε, αν και με πολλαπλά τραύματα σε όλο το σώμα του. Η λίμνη της Βενεζουέλας Maracaibo δέχεται ένα χτύπημα κεραυνού στις 297 μέρες από τις 365 που διαρκεί ένα έτος και έχει μπει στο βιβλίο των ρεκόρ Guinness σαν ένα από τα πιο καυτά σημεία για πτώσεις κεραυνών.
