Η Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ), αποτελεί μία χρόνια αυτοάνοση νόσο, που προσβάλλει περίπου 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Εξίσου εντυπωσιακό είναι και το αντίστοιχο ποσοστό στην χώρα μας, που σήμερα μετράει περίπου 13.000 ασθενείς. Η άμεση διάγνωση είναι πολύ σημαντική, προκειμένου να εφαρμοστεί η κατάλληλη θεραπεία, και να αποφευχθεί η εμφάνιση αναπηρίας στο μέλλον, που θα επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Ποια είναι τα νεότερα δεδομένα για την αντιμετώπιση της νόσου;
Το Onmed.gr μίλησε με την Ελισάβετ Ανδρεάδου(*), Επίκ. Καθηγήτρια Νευρολογίας, για να μάθει περισσότερα για το σημαντικό αυτό ζήτημα υγείας.
Κυρία Ανδρεάδου, πείτε μας λίγα λόγια για την Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ) και ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ατόμων που συνήθως εμφανίζεται η νόσος.
Πρόκειται για μια χρόνια αυτοάνοση φλεγμονώδη νόσο, στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του πάσχοντος επιτίθεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα, αναγνωρίζοντας ως «ξένα» τα νευρικά κύτταρα. Η καταστροφή των νευρικών κυττάρων μπορεί να οδηγήσει σε αναπηρία και για αυτόν τον λόγο η συγκεκριμένη νόσος αποτελεί αντικείμενο έρευνας για περισσότερο από 20 χρόνια. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα ΠΣ (η πιο συχνή κλινική μορφή της νόσου) εμφανίζεται μεταξύ 20 και 40 ετών, με τις γυναίκες να προσβάλλονται δύο φορές συχνότερα. Η Πρωτοπαθώς Προϊούσα μορφή της νόσου (που αφορά περίπου στο 10% των ασθενών) εμφανίζεται 10 χρόνια αργότερα με ίδια πιθανότητα προσβολής των ανδρών και των γυναικών. Αν και τα αίτια για την αρχική ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι του Κεντρικού Νευρικού συστήματος δεν είναι σαφή, οι γνώσεις μας όσον αφορά στην παθοφυσιολογία της νόσου έχουν εμπλουτιστεί τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η διάγνωσή της να γίνεται νωρίτερα και η αντιμετώπισή της να είναι πιο αποτελεσματική.
Πώς αντιμετωπίζεται η νόσος μέχρι σήμερα;
Μέχρι πρόσφατα, με τις δεδομένες θεραπείες που είχαμε στα χέρια μας, ο κύριος στόχος μας ήταν η επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου, ενώ πλέον η φιλοσοφία των νέων θεραπειών υψηλής αποτελεσματικότητας είναι η πλήρης καταστολή της δραστηριότητάς της. Σε αυτό συνηγορούν και τα ανανεωμένα διαγνωστικά κριτήρια που μας βοηθούν να εντοπίσουμε νωρίς τη «νόσο που δεν κοιμάται» σε σχέση με το παρελθόν και να προβούμε στην κατάλληλη θεραπεία χωρίς να έχουν συσσωρευτεί νευρολογικά ελλείμματα με τη μορφή μη αναστρέψιμης αναπηρίας. Ενδεικτικά αναφέρω πως μια καθυστέρηση στη διάγνωση της νόσου συσχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα εξέλιξης της αναπηρίας στο μέλλον. Αυτό σημαίνει πως «ο χρόνος μετράει» και πως από τα πρώτα στάδια της νόσου η νευρολογική βλάβη υφίσταται και ας μην έχει εκφραστεί ακόμα κλινικά.
Από την εμπειρία σας, ποιος είναι ο πιο σημαντικός στόχος για τον γιατρό και τα άτομα με ΠΣ;
Η εγκατάσταση της αναπηρίας είναι αυτή που απασχολεί τόσο τους ασθενείς όσο και εμάς τους γιατρούς, καθώς επηρεάζει άμεσα την ποιότητα ζωής τους. Για αυτόν τον λόγο, η αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων φαρμακευτικών σκευασμάτων αξιολογείται κυρίως βάσει της πιθανότητας εξέλιξης της αναπηρίας που έχει ένας ασθενής υπό θεραπεία. Μην ξεχνάμε πως αναφερόμαστε σε νέους ασθενείς, ως επί το πλείστον, που χρειάζεται να είναι λειτουργικοί τόσο στην εργασία τους, όσο και στην οικογένεια τους. Οπότε, για παράδειγμα, μία νευρολογική βλάβη που θα εκδηλωθεί ως αδυναμία βάδισης είναι κάτι που πρέπει να αποτραπεί με τη χρήση της κατάλληλης θεραπείας.
Τι νεότερα δεδομένα για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου έχουμε σήμερα;
Στο 34ο συνέδριο για τη Θεραπεία και για την Έρευνα στην ΠΣ (ECTRIMS), που έγινε στο Βερολίνο πρόσφατα, τονίστηκε η ανάγκη της έγκαιρης και επιθετικής θεραπείας για την καταστολή της δραστηριότητας της νόσου. Επίσης, παρουσιάστηκαν δεδομένα για το ocrelizumab, μια νέα θεραπεία που έχει πάρει ήδη ευρωπαϊκή έγκριση και αναμένεται και στη χώρα μας από το νέο έτος.
Το ocrelizumab είναι ένα εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο στοχεύει εκλεκτικά έναν συγκεκριμένο τύπο κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, των β-λεμφοκυττάρων (CD20+), τα οποία διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην παθογένεση της νόσου. Η δράση του σκευάσματος γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να διατηρούνται οι σημαντικές λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος.
Πρόκειται για μία πρωτοποριακή θεραπεία. Είναι το πρώτο φάρμακο που λαμβάνει έγκριση για τη θεραπεία της Πρωτοπαθώς Προϊούσας ΠΣ. Το ocrelizumab επέδειξε σημαντική επιβράδυνση στην εξέλιξη της αναπηρίας και μείωση της δραστηριότητας της νόσου, σε μια περίοδο παρακολούθησης τριών ετών. Η χορήγησή του επιβράδυνε την επιδείνωση της ταχύτητας βάδισης κατά 29,4%. Κάτι τέτοιο πρακτικά σημαίνει πως οι ασθενείς που λαμβάνουν έγκαιρα τη νέα θεραπεία διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο εξέλιξης της αναπηρίας τους και ειδικότερα μη αναστρέψιμης επιδείνωσης της κινητικότητάς τους. Ταυτόχρονα, όμως, η εν λόγω θεραπεία απευθύνεται και στους ασθενείς με Υποτροπιάζουσα Διαλείπουσα ΠΣ με εξίσου ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Οι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ocrelizumab εμφάνισαν σημαντική μείωση της συχνότητας των υποτροπών (σχεδόν κατά 50%) και σημαντικά χαμηλό ποσοστό εξέλιξης της αναπηρίας έναντι όσων έλαβαν υψηλή δοσολογία ιντερφερόνης βήτα – 1a στο διάστημα δύο ετών ελεγχόμενης θεραπείας. Η αποτελεσματικότητα αυτή φαίνεται να διατηρείται σε βάθος πενταετίας μέχρι σήμερα, που η παρατήρηση των ασθενών που έλαβαν μέρος στις μελέτες συνεχίζεται.
Το ocrelizumab χορηγείται με ενδοφλέβιες εγχύσεις κάθε έξι μήνες, εκ των οποίων οι δύο πρώτες γίνονται με διαφορά δύο εβδομάδων. Μεταξύ των εγχύσεων δεν απαιτούνται τακτικές εξετάσεις. Αυτό αποτελεί καινοτομία στα μέχρι σήμερα δεδομένα μιας και είναι σημαντικό μια υψηλής αποτελεσματικότητας θεραπεία να συνδυάζεται με ένα ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας και ένα απλό δοσολογικό σχήμα για τον ασθενή, χωρίς να τον ταλαιπωρεί.
Εν κατακλείδι η σύγχρονη θεραπευτική στρατηγική στρέφεται σε θεραπείες που συνδυάζουν υψηλή αποτελεσματικότητα, ασφάλεια και απλό δοσολογικό σχήμα.
(*) ΑΝΔΡΕΑΔΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ
ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ
Α΄ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝ ΑΘΗΝΩΝ
ΑΙΓΙΝΗΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
ΤΜΗΜΑ ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ
