Η πολλαπλή σκλήρυνση, γνωστή και ως σκλήρυνση κατά πλάκας, είναι μια αυτοάνοση πάθηση από την οποία πάσχουν περίπου 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως.
Χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως η ακραία κόπωση, οι διαταραχές της όρασης, η απώλεια της ισορροπίας και του κινητικού συντονισμού, καθώς και η μυϊκή δυσκαμψία. Προκαλεί σοβαρή αναπηρία και οι βαθύτερες αιτίες της παραμένουν αδιευκρίνιστες.
Μια νέα επιστημονική μελέτη που εκπονήθηκε από ερευνητές στην Ελβετία έρχεται να ρίξει περισσότερο φως στους μηχανισμούς που εξηγούν γιατί το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα νεύρα, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται η σκλήρυνση.
Ανοσοποιητικό & σκλήρυνση
Στην πολλαπλή σκλήρυνση, το ανοσοποιητικό σύστημα εξαπολύει επίθεση στη μυελίνη, το «μονωτικό» κάλυμμα των νεύρων. Η σταδιακή καταστροφή της μυελίνης έχει σαν αποτέλεσμα να διαταράσσεται η επικοινωνία των νεύρων με τον εγκέφαλο.
Δεδομένου ότι δεν έχει διαπιστωθεί η βαθύτερη αιτία της σκλήρυνσης, τα διαθέσιμα φάρμακα στοχεύουν κυρίως στη διαχείριση των συμπτωμάτων που προκαλεί η νόσος.
Η νέα μελέτη, η οποία εκπονήθηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία της Γενεύης, μας φέρνει ενδεχομένως ένα βήμα πιο κοντά στην «αποκωδικοποίηση» της νόσου.
«Αποφασίσαμε» εξηγεί ο βασικός συντάκτης της μελέτης, Ντόρον Μέρκλερ «να εξετάσουμε τους λοιμώδεις παράγοντες που εμπλέκονται στη σκλήρυνση, μελετώντας τις αυτοάνοσες αντιδράσεις που προκαλούν οι διάφοροι παθογόνοι οργανισμοί. Αυτό θα μας βοηθούσε ενδεχομένως να εντοπίσουμε έναν μεμονωμένο παράγοντα που μπορεί να επηρεάσει την εκδήλωση της νόσου μετά από μια λοίμωξη».
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται αναλυτικά στην επιθεώρηση Immunity.
Βακτήρια vs ιοί
Στο πλαίσιο της νέας μελέτης, ο Μέρκλερ και οι συνεργάτες του τέσταραν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε δύο διαφορετικούς παθογόνους παράγοντες, έναν ιόκαι ένα βακτήριο.
Όταν χορήγησαν με ένεση καθέναν από τους δύο παθογόνους οργανισμούς σε υγιή ποντίκια, παρατήρησαν ότι τα λεμφοκύτταρα CD8+ T, ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων που παίζουν ρόλο-κλειδί στην ανοσοαντίδραση, αντέδρασαν με παρόμοιο τρόπο όταν εκτέθηκαν τόσο στον ιό όσο και στο βακτήριο.
«Ποσοτικά, η αντίδραση του ανοσοποιητικού όσον αφορά τα λεμφοκύτταρα CD8+ T ήταν πανομοιότυπη» αναφέρει ο Νίκολας Πέιτζ, ένας εκ των βασικών συντακτών της μελέτης. «Ωστόσο» προσθέτει «μόνο τα ποντίκια που εκτέθηκαν στον ιό εκδήλωσαν φλεγμονώδη αντίδραση στον εγκέφαλό τους που να θυμίζει τη σκλήρυνση».
Αυτή η παρατήρηση ώθησε τους ερευνητές να εξετάσουν τη γονιδιακή έκφραση των λεμφοκυττάρων CD8+ T, προκειμένου να διαπιστώσουν πώς επηρεάζεται από μια ιογενή και πώς από μια βακτηριακή λοίμωξη.
Μέσα από τη διαδικασία αυτή κατάφεραν να εντοπίσουν έναν ρυθμιστικό παράγοντα του DNA (πρωτεΐνες που βοηθούν στην οργάνωση του DNA) που ονομάζεται TOX, ο οποίος φάνηκε να εκφράστηκε μόνο στα κύτταρα που ενεργοποιήθηκαν από τον ιό.
«Είδαμε ότι το περιβάλλον της φλεγμονής επηρεάζει την έκφραση του TOX στα λεμφοκύτταρα και αυτό θα μπορούσε να παίζει ρόλο στη σκλήρυνση» εξηγεί ο Πέιτζ.
Ο TOX εμπλέκεται στην απελευθέρωση των λεμφοκυττάρων που εκκινούν την αντίδραση του ανοσοποιητικού όταν υπάρχει στον οργανισμό κάποιο ξένο σώμα που θεωρείται δυνητικά βλαβερό.
Προκειμένου να επιβεβαιώσουν τον ρόλο του TOX στην εκδήλωση μιας αυτοάνοσης πάθησης όπως η πολλαπλή σκλήρυνση, οι ερευνητές αποφάσισαν να καταστείλουν τον παράγοντα στα λεμφοκύτταρα CD8+ T υγιών ποντικιών.
Αυτό που είδαν ήταν ότι «παρόλο που τα ποντίκια εκτέθηκαν στον ιό, δεν εκδήλωσαν τη νόσο», σύμφωνα με τον Μέκλερ.
«Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει περιορισμένη αναγεννητική ικανότητα, γι’ αυτό πρέπει να προστατεύεται από τις ανοσοαντιδράσεις, καθώς αυτές μπορεί να καταστρέψουν τα εγκεφαλικά κύτταρα στην προσπάθειά τους να εξουδετερώσουν έναν ιό, προκαλώντας ανεπανόρθωτες βλάβες» αναφέρει ο ερευνητής. «Ο εγκέφαλος υψώνει λοιπόν φραγμούς ώστε να μπλοκάρει το πέρασμα των Τ λεμφοκυττάρων. Ωστόσο, λόγω μιας μεταβολής στην έκφραση των υποδοχέων στην επιφάνεια των CD8+ T που είναι υπεύθυνοι για τη λήψη των σημάτων φραγής που αποστέλλει ο εγκέφαλος, ο TOX επιτρέπει στα κύτταρα να διαπεράσουν τον προστατευτικό φραγμό και να επιτεθούν στα εγκεφαλικά κύτταρα, προκαλώντας την έξαρση της νόσου».
Συμπληρωματικά προς τις αναλύσεις αυτές, οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης ότι ο TOX εκφράζεται στα κύτταρα Τ και όταν υπάρχουν εμφανείς βλάβες που προκλήθηκαν από την πολλαπλή σκλήρυνση. «Πρόκειται για ένα ενθαρρυντικό εύρημα για τη βαθύτερη κατανόηση της νόσου» σημειώνει ο Πέιτζ.
