Η μετακίνηση των κτηνοτρόφων στα ορεινά βοσκοτόπια και στα χειμαδιά κι αντίστροφα είναι μία πανάρχαια συνήθεια. Οι κτηνοτρόφοι μεταφέρουν τα κοπάδια τους στα ορεινά ή στα πεδινά ανάλογα με την εποχή προκειμένου να εξασφαλίσουν τις κατάλληλες συνθήκες για τη διαβίωσή τους. Παραδοσιακά αυτή την περίοδο οι κτηνοτρόφοι αναχωρούν για τα ορεινά βοσκοτόπια. Μία μετακίνηση που είθισται να γίνεται από τα μέσα Μαΐου. Στα ορεινά βοσκοτόπια θα παραμείνουν μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου οπότε και θα επιστρέψουν.
Παλιότερα η μετακίνηση αυτή σήμαινε και μετακίνηση ολόκληρης της οικογένειας μαζί με πολλά από τα υπάρχοντά της. Η μετακίνηση γινόταν με η άλογα και ημιόνους για τη μεταφορά της οικοσκευής και τον παραγόμενων τυροκομικών προϊόντων. Οι άνδρες οδηγούσαν τα κοπάδια και άρμεγαν τα ζώα στα λεγόμενα κονάκια τα οποία ετοίμαζαν ανάλογα με την περιοχή όπου πήγαινε το κοπάδι. Μία διαδρομή που διαρκούσε μέρες.
Σήμερα, ελάχιστοι είναι εκείνοι που επιλέγουν αυτόν τον τρόπο καθώς πλέον οι μετακινήσεις γίνονται με φορτηγά όπου μέσα σε λίγες ώρες το κοπάδι φτάνει στους ορεινούς βοσκοτόπους. Πολλοί από τους νέους κτηνοτρόφους δεν έχουν ζήσει αυτή την εμπειρία που πια αποτελεί μία ευχάριστη ανάμνηση για τους ηλικιωμένους την οποία διηγούνται στους νεότερους.
Ενδεικνυόμενη η πεζή πορεία από την μεταφορά με φορτηγά
Η πορεία μετακινούμενου κοπαδιού προβάτων μπορεί να αποτελεί μια πανάρχαια συνήθεια των βοσκών, και σήμερα να αναβιώνει περιορισμένα εντούτοις, σύμφωνα με μελέτες ενδείκνυται περισσότερο από ότι η μεταφορά του κοπαδιού με φορτηγά.
Η πεζή πορεία μετακινούμενου κοπαδιού προβάτων, ενέπνευσε μια ομάδα επιστημόνων από το Εργαστήριο Γενικής και Ειδικής Ζωοτεχνίας, τμήμα Γεωπονίας του ΑΠΘ και αποφάσισε να καταγράψει και να μελετήσει μια τέτοια διαδρομή, από τα ορεινά της Πίνδου προς τα πεδινά – χειμαδιά της Θεσσαλίας.
Για το σκοπό αυτό επιλέχθηκε μία εκμετάλλευση 600 προβάτων, που ξεκίνησε την κατάβαση το Σεπτέμβριο, από το ορεινό χωριό Περιβόλι Γρεβενών, προς το χωριό Στεφανόβουνο Ελασσόνας.
Η καταγραφή της διαδρομής, έγινε με το σύστημα εντοπισμού γεωγραφικής θέσης (GPS) και μετρήθηκαν τα εξής: διάρκεια κίνησης των ζώων, διάρκεια στάσης του κοπαδιού και η μέση και η μέγιστη ταχύτητα κίνησης των ζώων.
Μελετήθηκαν εννέα διαδρομές, αντίστοιχες με τις στάσεις που πραγματοποίησε ο κτηνοτρόφος σε συγκεκριμένους σταθμούς διανυκτέρευσης του κοπαδιού του.
Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε ότι η συνολική απόσταση που διένυσαν τα ζώα κατά την μετακίνησή τους από τα ορεινά, με υψόμετρο 1479 μέτρα, στα πεδινά (261 μέτρα) ήταν 184,7 χιλιόμετρα. Η μέση ταχύτητα του κοπαδιού ήταν 0,88 km/h και η ημερήσια διάρκεια κίνησης των ζώων κυμάνθηκε από 3 ώρες και 37 λεπτά, ως 13 ώρες και 53 λεπτά. Η μέση διάρκεια στάσεων ήταν 17 ώρες και 50 λεπτά.
Παράλληλα, από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε ότι ο διαθέσιμος βοσκότοπος και η πρόσβαση σε νερό είχαν σημαντική επίδραση τόσο στη διάρκεια της στάσης του κοπαδιού στο βοσκότοπο, όσο και στην ταχύτητα των ζώων, προκειμένου αυτά να εκμεταλλευτούν την βοσκήσιμη ύλη της περιοχής στο έπακρο. Παρατηρήθηκε, επίσης, ότι η πανίδα της περιοχής (λύκοι και αρκούδες) επηρέασαν την συνολική ημερήσια απόσταση που διένυσε το κοπάδι, προκειμένου να καταφτάσει σε πιο ασφαλές σημείο.
Επιπλέον, σύμφωνα με την έρευνα η πρακτική της πεζής πορείας μετακινούμενου κοπαδιού προβάτων, ελαττώνει κατά πολύ τα έξοδα της μεταφοράς των ζώων, σε σχέση με τη μεταφορά τους στα πεδινά με φορτηγά.
Πλεονεκτήματα
Οι μετακινήσεις των κτηνοτρόφων ζωντανεύουν τα χωριά, βοηθούν στη διατήρηση του οικοσυστήματος, προστατεύουν το περιβάλλον, ενισχύουν τη τοπική και εθνική οικονομία και συνεχίζουν μια παράδοση χιλιάδων ετών.
Υπό προϋποθέσεις
Η Διεύθυνση Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Θεσσαλίας, ανακοινώνει ότι μετά από επανειλημμένες επαφές του Αντιπεριφερειάρχη κ. Γιώργου Λαδόπουλου με το ΥΠ.Α.Α.Τ. και τη διοίκηση του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε., για να λυθεί το θέμα των μετακινήσεων των κοπαδιών προς τις θερινές βοσκές και προκειμένου αυτές να πραγματοποιηθούν ομαλά και όπως προβλέπεται από την σχετική νομοθεσία, ενημερώνει για τα ακόλουθα:
Επιτρέπεται η μετακίνηση των ζώων των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων των περιφερειακών ενοτήτων της χώρας, σε θερινούς βοσκοτόπους όταν ισχύουν οι προϋποθέσεις:
- Σε επιλέξιμες εκτάσεις βοσκοτόπων, τις οποίες κατέχει νομίμως ο υπεύθυνος της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα κατανομή.
- Σε μη επιλέξιμες εκτάσεις βοσκοτόπων, για τις οποίες ο υπεύθυνος της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης θα προσκομίσει στο Τμήμα Κτηνιατρικής των ΔΑΟΚ, σχετική μίσθωση με ιδιώτη ιδιοκτήτη βοσκοτόπου ή με το Δήμο ή με την Περιφέρεια, στα όρια των οποίων βρίσκεται η ανωτέρω μη επιλέξιμη έκταση βοσκοτόπου. Εάν δεν υπάρχει η μίσθωση μπορεί να προσκομίσει σχετική βεβαίωση από την αρμόδια ΔΑΟΚ, ότι διαθέτει στη περιοχή του θερινού βοσκοτόπου σταβλικές εγκαταστάσεις ή να προσκομίσει αντίγραφο της δήλωσης Ο.Σ.Δ..Ε. στην οποία να φαίνονται οι θερινές σταβλικές εγκαταστάσεις αυτού.
- Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις πρέπει να συντάσσεται από τον κτηνοτρόφο υπεύθυνη δήλωση στην οποία να βεβαιώνεται ότι τα ζώα του θα ευρίσκονται για τους θερινούς μήνες στις σταβλικές εγκαταστάσεις όπως έχουν εγγραφεί στο σύστημα Ο.Σ.Δ.Ε.
