Ο Άη-Γιώργης του Μυρόφυλλου: Ένα μοναστήρι «σύμβολο» της περιοχής με μεγάλη ιστορία

Το μοναστήρι του Άη-Γιώργη στο Μυρόφυλλο αποτελεί ένα από τα ιστορικά μοναστήρια της περιοχής που «κουβαλά» μεγάλη ιστορία. Κάθε χρόνο στη μνήμη του Αγίου Γεωργίου το Μυρόφυλλο Τρικάλων έχει την τιμητική του και το μοναστήρι αποκτά ζωή με δεκάδες πιστούς και κατοίκους της περιοχής να προσέρχονται για να γιορτάσουν όλοι μαζί. Γίνεται έτσι τόπος συνάντησης και γιορτής και στήνεται ο τελετουργικός «χορός των Γερόντων».

Της Βιβής Μαργαρίτη

Εθελοντές του Εκπολιτιστικού Μορφωτικού Εξωραϊστικού Συλλόγου Μυροφύλλου Τρικάλων για μέρες συγκεντρώνουν τις δωρεές των προσκυνητών και προετοιμάζουν από βραδύς το «καζάνι» του Αγίου που γιορτάζει. Όλοι προσφέρουν και όλοι καλούνται να λάβουν. Οι κάθε είδους προσφορές έχουν να κάνουν πάντα με την επίκληση του αγίου για υγεία, προστασία, εκπλήρωση τάματος ή και για ευχαριστία. Όλοι είναι καλεσμένοι σε αυτό το τραπέζι, «Το τραπέζι του Αη Γιώργη» που προσφέρεται μετά τη θεία λειτουργία. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε και φέτος σε συνεργασία του Εκπολιτιστικού Μορφωτικού Εξωραϊστικού Συλλόγου Μυροφύλλου με τη συνδρομή του Συλλόγου Φίλων του Άη Γιώργη (σύλλογος που αγωνίζεται για την προστασία, ανακαίνιση και συντήρηση του Μοναστηριού) και την Τοπική Κοινότητα που είναι αρωγός.

Η ιστορία

Το ιστορικό Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της κοινότητας Μυροφύλλου και στα όρια των νομών Τρικάλων και Άρτας πάνω από την αριστερή όχθη του Αχελώου και είναι χτισμένο σε ένα φυσικό άνδηρο ανάμεσα σε δύο παραποτάμους του Αχελώου. Πληροφορίες αντλούμε από κείμενο της αρχαιολόγου Διευθύντριας της 19^ης ΕΒΑ της Κρυσταλλίας Μαντζανά στην διαδικτυακή πύλη «Οδυσσέας» του υπουργείου Πολιτισμού (http://odysseus.culture.gr).

Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της μονής είναι άγνωστη. Κατά μια άποψη πρόκειται για τη μονή που ως μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου εις Ασπροπόταμον αναφέρεται σε χρυσόβουλο του έτους 1336, όπου και η αναφορά του Μυροφύλλου ως Μυρόκοβο.

Η ιστορία του μοναστηριού αρχίζει επίσημα το 1618. Το έτος αυτό κτίστηκε ο ναός της Θεοτόκου στη θέση παλιότερου ναού που κάηκε και η ύπαρξη του οποίου τεκμηριώνεται από σωζόμενα λειτουργικά βιβλία του που τυπώθηκαν στα ενετικά τυπογραφεία του 16ου αιώνα. Ο ναός της Θεοτόκου με το παρεκκλήσιο των Ταξιαρχών, που προστέθηκε σε αυτόν σε μεταγενέστερη οικοδομική φάση, αποτελούσε το καθολικό της μονής ως το 1815, οπότε και χτίστηκε το νέο καθολικό. Ξαφνιάζει επίσης ο τρούλος, ο οποίος, ενώ εσωτερικά διαμορφώνεται ως θόλος με την απεικόνιση του Παντοκράτορα, εξωτερικά αποτελεί μια τετράγωνη κατασκευή που ελαφρύνεται με τη χρήση πλίνθων.

Η ανέγερση του νέου καθολικού, αφιερωμένου στον Άγιο Γεώργιο, σηματοδοτεί μια νέα ιστορική περίοδο για τη μονή κατά την οποία επεκτείνεται ολόκληρο το μοναστηριακό συγκρότημα. Κτήτορας της νέας μονής, της οποίας η οικοδομική της ανάπτυξη ολοκληρώθηκε το 1836, φέρεται ο παπα – Κοσμάς από το Καρπενήσι. Ο παπα – Κοσμάς ήταν όπως φαίνεται από επιγραφές μέλος της ήδη υπάρχουσας μοναστικής κοινότητας, αν και άλλες πηγές τον αναφέρουν και ως αρχηγό ομάδας κλεφτών της περιοχής. Στην προσωπικότητα και την επαναστατική δράση του παπα – Κοσμά, στην ανεπιβεβαίωτη πληροφορία ότι η μονή κατά τη δεύτερή της φάση τουλάχιστον χτίστηκε με χρήματα της Φιλικής Εταιρείας και κυρίως στη γεωγραφική της θέση οφείλεται η εκτίμηση ότι το μοναστήρι αποτελούσε πολεμικό καταφύγιο των κλεφτών κατά του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Η μονή που στην απογραφή του 1881 καταγράφεται με οκτώ μοναχούς διαλύθηκε την δεκαετία του 1930, τα κτήματά της πουλήθηκαν και υπήχθη στη μονή Γκούρας. Η κατολίσθηση του 1963 και ο σεισμός του 1967 επέφεραν καταστροφές στα κτίρια μονής και στον κεντρικό οικισμό του Μυροφύλλου.

Το μοναστηριακό συγκρότημα αποτελείται από ένα μεγάλο τετράπλευρο οχυρωματικό περίβολο, στον οποίο εισέρχεται κανείς μέσω ενός πυλώνα. Εσωτερικά του περιβόλου αναπτύσσονται, διαδοχικά, τα κτίσματα του ναού του Αγίου Γεωργίου και του ναού της Θεοτόκου με το παρεκκλήσιο των Ταξιαρχών. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου είναι ένα μονόχωρο καμαροσκέπαστο κτίσμα, κατάγραφο με τοιχογραφίες, οι οποίες φιλοτεχνήθηκαν το 1869/70 από τους Σαμαριναίους ζωγράφους Αθανάσιο και Γεώργιο. Ο ναός του Γενεσίου της Θεοτόκου με το παρεκκλήσιο των Ταξιαρχών βρίσκεται προσκολλημένος στη δυτική πτέρυγα της μονής. Είναι μονόχωρος και καλύπτεται με ημικυκλική καμάρα. Καταλαμβάνει το ισόγειο του κτίσματος ενώ πάνω από αυτόν διαμορφώνεται το μικρό παρεκκλήσιο των Ταξιαρχών. Και οι δύο χώροι κοσμούνται με τοιχογραφίες που χρονολογούνται στα 1614/1622 και 1738 αντίστοιχα.

Στη δυτική πτέρυγα της μονής διαμορφώνεται η τραπεζαρία, το αρχονταρίκι και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Τελευταίες ανασκαφικές έρευνες σε θέση κοντά στη μονή έφεραν στο φως θεμέλια ναού και νεκροταφείο της υστεροβυζαντινής περιόδου.

Η τελευταία μελέτη κατασκευής του άνω ρού του Αχελώου προβλέπει τη διάσωση της μονής από την κατάκλιση. Η πνευματική δράση της Μονής, στην πρώτη φάση της ιστορικής πορείας της, όπως αυτή καταγράφεται μέσα από τη σωζόμενη αλληλογραφία του κώδικα των Βρυξελλών ΙΙ 2406 του παπά – Νικόλα Μυροκοβίτου, υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική. Διαφαίνεται πως με κέντρο τη Μονή Μυροκόβου, απο όπου έπαιρναν τα πρώτα γράμματα, εξακτινώνονται έπειτα οι λόγιοι στα κέντρα του ελληνισμού.

Η παράδοση

Η παράδοση υποστηρίζει ότι το μοναστήρι αυτό είναι κτίσμα της Φιλικής Εταιρείας με σκοπό, φυσικά, να χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο των αγωνιστών στον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα του 1821.

Είναι βέβαιο ότι τότε βρέθηκε στο επίκεντρο των γεγονότων της περιοχής, χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία της αρματολικής οικογένειας του Στορνάρη, αλλά και πολύ αργότερα το 1854 στην περίοδο της Ηπειροθεσσαλικής Επανάστασης και το 1912 – 1913 συμμετείχε ενεργά στην απελευθέρωση.

Θυρανήξια

Πριν από λίγα χρόνια ολοκληρώθηκε η αναστήλωση μέρους της Μονής Αγίου Γεωργίου στο Μυρόφυλλο. Με λαμπρότητα και θρησκευτική κατάνυξη πραγματοποιήθηκε την Κυριακή το πρωί 15 Οκτωβρίου 2017, Αρχιερατική Θεία Λειτουργία , στην Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Μυροφύλλου στον Ομώνυμο Ιερό Ναό Προεξάρχοντας του πρώην Άρτας Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη κ. κ. Ιγνατίου, συνλειτουργούντος του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών κ. κ. Χρυσοστόμου, συνεπικουρούμενοι από Μοναχούς από Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας παρουσία αρκετών πιστών. Και εν συνεχεία έγιναν τα Εγκαίνια και ο Αγιασμός στον αύλιο χώρο Μοναστηριού και τα Θυρανήξια του Ιερού Ναού της Παναγίας και των Ταξιαρχών.

Μία συγκλονιστική ιστορία

Αξίζει να αναφέρουμε ότι πίσω από την αναστήλωση μέρους της Μονής Αγίου Γεωργίου στο Μυρόφυλλο Τρικάλων κρύβεται μία συγκλονιστική ιστορία. Οικονομικά ενισχύθηκε από μία Κυπριακή οικογένεια, την οικογένεια Παπαδοπούλου, με έντονη επιχειρηματική δράση στο Λονδίνο, η οποία αποφάσισε να χρηματοδοτήσει το έργο μετά από ένα τραγικό γεγονός. Ληστές είχαν εισβάλει στο σπίτι τους στο Λονδίνο και μετά από συμπλοκή δολοφονήθηκε ο γιος τους, επίσης διακεκριμένος επιχειρηματίας του Λονδίνου.

Η οικογένεια αποφάσισε, κατόπιν παρότρυνσης ενός προσφιλούς προσώπου της από την Άρτα που είχε σχέσεις με το Μοναστήρι, να κάνει την προσφορά στη μνήμη του γιου που χάθηκε με αυτόν τον τραγικό τρόπο.