Το πιο διάσημο αξιοθέατο της Ζακύνθου κρύβει τα δικά του μυστικά
Η εικόνα του σκουριασμένου κουφαριού στην ακτή του Άη Γιώργη στην Ζάκυνθο με τα τιρκουάζ νερά και τους απόκρημνους βράχους, μας είναι πολύ γνώριμη. Έχει ταξιδέψει στα πέρατα της οικουμένης, κατακλύζοντας το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ έχει αποτελέσει και τη βασική εικόνα της καμπάνιας για τον ελληνικό τουρισμό για πολλές δεκαετίες. Το Ναυάγιο της Ζακύνθου είναι διάσημο παγκοσμίως και πριν το ξεβράσει η θάλασσα στην αμμουδιά τον Οκτώβριο του 1980 είχε διαγράψει τη δική του, ξεχωριστή ιστορία.
Το φωτογενές αυτό πλοίο ναυπηγήθηκε το μακρινό 1937 στην Σκωτία και το αρχικό του όνομα ήταν “Saint Bedan”. Για πρώτη φορά έπεσε στο νερό την Πέμπτη 14 Ιανουαρίου του 1937 και αρχικά έκανε εμπορικά δρομολόγια στις δυτικές ακτές των Βρετανικών Νησιών, μεταφέροντας ορυκτά και γενικό φορτίο. Ωστόσο, ο επερχόμενος πόλεμος έμελλε να αλλάξει τον ρου του, με το πλοίο να συμμετέχει τόσο στην εκκένωση της Δουνκέρκης, όσο και στην απόβαση στη Νορμανδία. Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 1940 και ενώ ήδη έκανε δρομολόγια στο στενό της Μάγχης, το πλοίο συνέβαλε στην δραματική εκκένωση της Δουνκέρκης και βοήθησε στη φυγή των στρατευμάτων των Συμμάχων προς την Αγγλία.
Τέσσερα χρόνια αργότερα το πλοίο επιτάχθηκε για μία ακόμη μεγάλη μάχη. Στις 17 Απριλίου το “Saint Bedan” επιτάχθηκε στο λιμάνι του Newport. Εντάχθηκε στο πολεμικό κονβόι EBC4W με το οποίο έφτασε στο κύριο μέτωπο επίθεσης των Συμμάχων, την περίφημη ακτή «Ομάχα» της Νορμανδίας. Ήταν 10 Ιουνίου του 1944, τέσσερις ημέρες μετά την έναρξη της απόβασης. Σύμφωνα με τα αρχεία της εποχής μετέφερε πυρομαχικά, για να ενισχύσει τις προσπάθειες των συμμαχικών δυνάμεων.
Είκοσι χρόνια μετά, το 1964, το πλοίο πέρασε σε ελληνικά χέρια (Μ. Γκιγκιλίνης) και μετονομάστηκε σε «Μερόπη». Το 1966 άλλαξε πάλι ιδιοκτησία (Ν. Κάλφας) και μετονομάστηκε σε «Χάρις», για να φτάσει το 1975 να μεταπωληθεί για τρίτη και τελευταία φορά στην εταιρεία P. Lisicatos & Company με έδρα τον Πειραιά, οπότε και έλαβε το όνομα «Παναγιώτης». Λίγα εικοσιτετράωρα πριν το ναυάγιο, το Λιμενικό εντόπισε το πλοίο ανοιχτά της Ζακύνθου να μεταφέρει λαθραία τσιγάρα, για λογαριασμό της ιταλικής μαφίας. Στην προσπάθειά του να ξεφύγει, και εξαιτίας των δύσκολων καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν στην περιοχή, προσάραξε στα αβαθή ενός μικρού, γραφικού κόλπου.
Ο «Παναγιώτης» βρέθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1980 από σκάφος της Θαλάσσιας Οικονομικής Αστυνομίας και διαπιστώθηκε ότι μετέφερε κιβώτια με λαθραία τσιγάρα, η αξία των οποίων ανέρχονταν σε 30 εκατομμύρια δραχμές. Το πλήρωμα του πλοίου το εγκατέλειψε, αλλά συνελήφθη λίγες μέρες αργότερα, ενώ πολλά από τα πακέτα τσιγάρων που έπεσαν στην θάλασσα και τα μάζεψαν ντόπιοι στα σπίτια τους, κατασχέθηκαν από τις αρχές. Το πλοίο σήμερα θεωρείται ναυάγιο και ανήκει στην απόλυτη δικαιοδοσία του Δημοσίου, ενώ το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο παρέδωσε πέρυσι πόρισμα στην τοπική κοινωνία για την διάσωση του κουφαριού, που δίνει μάχη με τον χρόνο και τα στοιχεία της φύσης.
Μετά από πολύμηνη έρευνα, η ομάδα έργου του ΕΜΠ υποσχέθηκε «την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση στο τοπίο και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τη διάσωση και την αποτελεσματική αντιδιαβρωτική προστασία του Ναυαγίου, καθώς και την ασφαλή επισκεψιμότητά του».
