“Μικρό Ιστορικό σημείωμα για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία”, Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Δ/ντρια 5ου ΓΕΛ Τρικάλων.
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία (330-1453) υπήρξε μία από τις πλέον μακραίωνες κρατικές δομές στην μέχρι τώρα ανθρώπινη καταγεγραμμένη ιστορία επιβιώνοντας χάρη στον πολιτισμό που είχε αναπτύξει.
Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Δ/ντρια 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής του το Βυζάντιο στηρίχθηκε σε ένα συγκεντρωτικό σύστημα εξουσίας στο οποίο ο αυτοκράτορας είχε τον πλήρη έλεγχο. Ήταν ένα σύστημα πανίσχυρης πολιτικής διακυβέρνησης το οποίο μέχρι και τις αρχές του 11ου αιώνα ενεργούσε σε έναν «ενοποιημένο πολιτισμικά χώρο, με δημογραφική επάρκεια, ανεπτυγμένη οικονομία, υψηλού βαθμού κοινωνική και πολιτική οργάνωση και πολλούς εγγράμματους ανθρώπους».Τα Συναξάρια, τα Μαρτυρολόγια κι οι Βίοι της Πρώϊμης Βυζαντινής περιόδου, μελετούμενοι ως ιστορικές πηγές, μας αποκαλύπτουν έναν εξαιρετικά μεγάλο πλούτο παντοειδών πληροφοριών ως προς τα ιστορικά γεγονότα (πολιτικά, στρατιωτικά, κοινωνικά), ως προς τις αντιλήψεις, στάσεις, αξίες της κοινωνίας της υπό μελέτης περιόδου (Πρωτοβυζαντινής), ως προς την κουλτούρα (πνευματική καλλιέργεια) των συγγραφέων τους και του αναγνωστικού τους κοινού και, βέβαια, ως προς την, εν γένει, κοινωνική και οικονομική κατάσταση του βυζαντινού κράτους κατά την πρώϊμη περίοδο της ζωής του(3 ος -6 ος αι. μ.χ.). Κυρίως όμως αποκαλύπτουν, με ενάργεια και αμεσότητα, τη διαπλοκή των κειμένων αυτών με στοιχεία λογοτεχνικής προφορικότητας και προφορικών «μυθικών» παραδόσεων, οι περισσότερες απ τις οποίες ανάγονται στην ελληνική αρχαιότητα. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα πολιτιστική πρωτοτυπία η οποία ενοποιεί, συνδέοντάς τες με εσωτερικά λεπτά νήματα, τις δυο ομόρριζες συνιστώσες της λογοτεχνικής δημιουργίας: την προφορική λογοτεχνική παράδοση και την αντίστοιχη γραπτή. Ακόμη ενοποιεί και συνδέει με άρρηκτους δεσμούς την αρχαία ελληνική λαϊκή και λόγια σκέψη και φιλοσοφία με την αντίστοιχη βυζαντινή. https://en.calameo.com/books/
Από το λογοτεχνικό περιοδικό Νέα Αριάδνη, Κοινός Λόγος, Τριμηνιαία έκδοση της «Πολιτιστικής Συνεργασίας», Διευθύντρια-εκδότρια: Καίτη Λειβαδά, Περίοδος Β’ , χρόνος 11ος, Τεύχος 51, ISSN 1790-3459, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2006, σελ. 77-78 της στήλης Κριτική Βιβλιοπαρουσίαση από τον Δ.Ι.Καραμβάλη:
«Η Αμαλία Κ. Ηλιάδη είναι ιστορικός-φιλόλογος και έχει πραγματοποιήσει εξαιρετικές μεταπτυχιακές σπουδές στο χώρο της βυζαντινής ιστορίας και του πολιτισμού. Διεισδυτική ερευνήτρια, παράλληλα ασχολείται με την ποίηση και τη ζωγραφική. Έχουν εκδοθεί δεκαπέντε περίπου βιβλία της που άπτονται, τα περισσότερα, σημαντικών μελετών γύρω από την ιστορία και τον πολιτισμό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με επί μέρους αναφορές, πρωτότυπες και αξιολογότατες, μελέτες κύρους και αυθεντικότητας. Θ’ ασχοληθούμε με δύο πρόσφατες εκδόσεις του 2006, που τυπώθηκαν στα Τρίκαλα σε φροντισμένη αισθητικά έκδοση. Η πρώτη έχει τον τίτλο «Νεότερες απόψεις για την εσωτερική ιστορία του Βυζαντίου κατά τον 7ο αιώνα».Τόμος μεγάλου σχήματος, προσεγγίζων τις διακόσιες πενήντα σελίδες. Στη μελέτη αυτή η συγγραφέας επιχειρεί, και το κατορθώνει, μια προσέγγιση του 7ου βυζαντινού αιώνα όσον αφορά την εσωτερική ιστορία του Βυζαντίου και ερευνά τους επί μέρους τομείς, κοινωνικούς, οικονομικούς, στρατιωτικής οργάνωσης, πνευματικής διόρασης κ.τ.λ. Η μελέτη είναι πλήρως τεκμηριωμένη και συστηματική, ερευνώντας συγκριτικά, επί τη βάσει των παλαιοτέρων και νεοτέρων απόψεων των Ελλήνων Βυζαντινολόγων, αλλά και γαλλικών και αγγλικών δημοσιευμάτων και με αναφορές σε συνέδρια. Υπάρχει πλουσιότατη επί μέρους βιβλιογραφία.
Στην δεύτερη που επιγράφεται «Σημειώσεις και παρατηρήσεις στην Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» ερευνώνται τα Αγιολογικά Κείμενα της περιόδου από τον ενδέκατο έως τον δέκατο πέμπτο αιώνα. Όπως τονίζει η ίδια η συγγραφέας, η σπουδαιότητα της αγιολογίας ως επιστήμης είναι πολύπλευρη, διότι οι άγιοι συνδέθηκαν με τα ποικίλα πολιτικά, κοινωνικά, πνευματικά και θρησκευτικά προβλήματα του καιρού τους, γι’ αυτό και η σχετική γραμματεία προσφέρει ανεξάντλητο πλούτο ιστορικών πληροφοριών για τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο της εποχής τους. Όπως αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης, κι αυτός ο τόμος που καλύπτει τριακόσιες πενήντα σελίδες, καλογραμμένες καθώς είναι και «In concreto», καθίσταται πολύτιμο εγχειρίδιο όχι μόνο για τον ειδικό μελετητή, αλλά και για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο που θέλει να εμβαθύνει στα καθ’ έκαστα. Η Κυρία Αμαλία Κ. Ηλιάδη προσφέρει σημαντικότατο έργο – πολύτιμη συμβολή στην ιστορία και τον πολιτισμό του Βυζαντίου».
