Κουβεντιάζουμε με την Κατερίνα Ευαγγέλου Κίσσα για… Ό,τι γυρίζει γύρω μας

Με πολύ χιούμορ, αρκετό προβληματισμό και με μια γλυκιά επίγευση κουβεντιάζουμε με την Κατερίνα Ευαγγέλου Κίσσα για «Ό,τι γυρίζει γύρω μας» με αφορμή το νέο της βιβλίο. Πρόκειται για  μία συλλογή 70 μικρών σε έκταση πεζογραφημάτων με διακριτό ένα καλλιεργημένο, ανάλαφρο και χιουμοριστικό λογοτεχνικό ύφος, μέσω των οποίων η συγγραφέας προσπαθεί να διερευνήσει θεωρητικά κάποια κοινωνικά -στο μεγαλύτερο μέρος τους- ζητήματα. 

«Για όλα θα κουβεντιάσουμε, μαζί. Για «ό,τι γυρίζει γύρω μας». Κι αν προβληματιστείτε, κι αν διαφωνήσετε, κι αν συμφωνήσετε σε βαθμό μοιρασιάς ασπασμών, στο τέλος ένα είναι το σίγουρο: η επίγευση που θα σας αφήσει αυτή η ανάγνωση θα είναι γλυκιά. Όπως όταν γελάμε παρέα μ΄ έναν φίλο» μου λέει η Κατερίνα. Διαβάζοντας το βιβλίο της που έφτασε στα χέρια μου πριν λίγο καιρό, θυμήθηκα τα λόγια της… Στην τελευταία σελίδα του ένιωσα σαν να βρισκόμουν σε ένα καφέ, με μία καλή παρέα (όπως συνηθίζαμε προ covid και lock down) όπου αναλύαμε θέματα που μας απασχολούσαν, άλλοτε διαφωνώντας, άλλοτε συμφωνώντας, μα πάντα στο τέλος χαμογελώντας…

Συνέντευξη στη Βιβή Μαργαρίτη

 -Ό,τι γυρίζει γύρω μας… Κατερίνα κρατώ στα χέρια μου το δεύτερο βιβλίο σου; Μίλησέ μας για αυτό.

-Ναι, είναι το δεύτερο προσωπικό μου βιβλίο. Είναι μία συλλογή 70 «ελαφρών» δοκιμίων. Η «ελαφρότητα» αφορά στο ύφος της γραφής και όχι στα θέματα που καλύπτουν αυτά τα δοκίμια. Οπότε μιλάμε για 70 κείμενα μία συλλογή 70 μικρών σε έκταση πεζογραφημάτων με διακριτό ένα καλλιεργημένο, ανάλαφρο και χιουμοριστικό λογοτεχνικό ύφος, μέσω των οποίων προσπαθώ να διερευνήσω θεωρητικά κάποια κοινωνικά -στο μεγαλύτερο μέρος τους- ζητήματα.  Οι τίτλοι των κειμένων βασίζονται σε αντιφάσεις ή συγκρίσεις, δημιουργώντας ένα λογοπαίγνιο, το οποίο αφενός προϊδεάζει τον αναγνώστη για το θέμα προς ανάγνωση και αφετέρου τον προκαλεί να ανακαλύψει τη συσχέτιση τίτλου-κειμένου – όπως αναφέρεται και στην περίληψη του βιβλίου.

-Πρόκειται για ένα βιβλίο με δοκίμια εμπνευσμένα από τη ζωή;

-Αν και ακούγεται πολύ «κλισέ» η φράση, ξεκάθαρα ναι, είναι κείμενα εμπνευσμένα από τη ζωή, από την καθημερινότητά μας.

-Ή μήπως η Εύα ήταν μόνο η αφορμή;

-Αναφέρεσαι σε μια φράση από το δοκίμιο με τον τίτλο «Περί νοθείας και λοιπών ψυχικών νόσων». Διερωτώμαι εκεί αν η γνωστή σε όλους μας Εύα, η πρωτόπλαστη, ήταν απλώς η αφορμή για την έξωση των ανθρώπων από τον Παράδεισο… Το κείμενο όμως πραγματεύεται το θέμα των «νόθων» παιδιών.

-Ας προσπαθήσουμε στην καθημερινότητα να νοθεύσουμε το φαρμάκι που στάζει το στόμα μας με λίγο μέλι.

-Ναι, μακάρι να γινόταν από όλους μας, θα ήταν καλύτερη η ζωή μας. Κι εδώ, ενώ ο τίτλος του κειμένου είναι «Περί αλκοόλ και λοιπών πολύτιμων λίθων», γίνεται ξεκάθαρα η συσχέτιση αλλά και η αντίθεση μεταξύ των «φαρμάκων». Έχει ενδιαφέρον να το δει ο αναγνώστης πώς προσεγγίζεται το θέμα της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ.

-Η μισή Ελλάδα παίρνει ουσίες επιβίωσης;

-Η φράση -όπως αναφέρω στην παραπομπή του συγκεκριμένου κειμένου- ανήκει σε φίλο και την μετέφερα στο δοκίμιο «Περί χαπιών και λοιπών κομβίων». Εκεί την έχω  συμπληρώσει ως εξής: «Εγώ θα πρόσθετα πως όλος ο κόσμος το κάνει. Συνεχόμενα ή διακεκομμένα. Άπαξ ή δια παντός. Hθελημένα ή με το στανιό. Επιβεβλημένα ή προαιρετικά.» Ναι, κάποια στιγμή της ζωής μας, έστω ένα χάπι θα το πάρουμε. Θες ασπιρίνη, θες κάτι για την πίεση, για το άγχος, κάπου θα διασταυρωθούν οι δρόμοι μας με «ουσίες επιβίωσης»… Βέβαια, στο δοκίμιο δεν περιορίζεται ο προβληματισμός μου μόνο στα χάπια, ούτε μόνο σε μία αιτία ή αφορμή για τη λήψη τους.

-Απεταξάμην τον Φόβο κι ας ήτανε και κούκλος;

-«Περί φόβου και λοιπών αγχολυτικών» ο λόγος! Ωραίο δοκίμιο διάλεξες, αγαπημένο! Σου παραθέτω εδάφιο για να πάρουν οι αναγνώστες σας μια γεύση: «Φήμες τοποθετούν τον άνθρωπο να φοβάται από τη στιγμή που πήρε πόδι απ’ τον Παράδεισο. Έφαγε ένα ρημάδι μήλο κι άρχισαν τα βάσανα κι οι ερωτήσεις, κυρίως προς τον εαυτό του και μετά προς τον Πλάστη – ή μήπως ισχύει το ανάποδο;… Και βιώνει έκτοτε όλη την γκάμα του φόβου, από απλή ανησυχία και ελαφρύ άγχος μέχρι πλήρη πανικό και τρόμο. «Αναίτια;» θα διερωτηθείτε. Όχι βέβαια, αδύναμοι είμαστε, ευάλωτοι ναι, ανασφαλείς ακόμα – ακόμα, αλλά δεν είμαστε τρελλοί. Τουλάχιστον όχι όλοι μας… όχι ακόμα. Τα ύστερα του κόσμου αντιμετωπίζουμε, καθημερινά σχεδόν, να μην φοβηθούμε και λιγουλάκι;

Βέβαια, οφείλουμε να πούμε πως ο φόβος είναι πολύ υγιές πράγμα! Ω, ναι. Εντάξει, ευχάριστο συναίσθημα δεν το λες, αλλά, αν είναι σωστά παλαντζαρισμένος καλά κάνει και μας βρίσκεται λίγο όταν πρέπει. Ο φόβος είναι ένα από τα βασικότερα συναισθήματα του ανθρώπου, που προκαλείται όταν συνειδητοποιούμε έναν κίνδυνο, μια απειλή, πραγματικά ή πλασματικά. Είναι ένας ωραιότατος μηχανισμός άμυνας, εν ολίγοις, που σκοπό έχει να θέσει τον εαυτό μας σε εγρήγορση για την έγκαιρη και σωστή προστασία του «από πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν»[4]. Το πήραμε χαμπάρι, λοιπόν, κι εμείς πως «ο φόβος φυλάει τα έρμα» [5] και… του βγάλαμε τα μάτια. Όχι του φόβου. Τα δικά μας. Αχόρταγοι σε όλα μας βρε παιδί μου! Ακόμα και στο φόβο με τη σέσουλα σερβιριζόμαστε. Φοβόμαστε όλα αυτά που γίνονται ή θα γίνουν για μας, με ή χωρίς εμάς! Κι αν δεν είσαι του διαλογισμού να έχεις φτάσει σε κατάσταση ζεν και να περπατάς στα κάρβουνα ξυπόλυτος, να κοιμάσαι στα καρφιά ξεβράκωτος και να αιωρείσαι και λίγο στη στάση λωτού άμα λάχει, πάει, σε πήρε η μπάλα. Το ‘χασες το παιχνίδι, πως το λένε; Φόβος – εσύ, 1-0. Αυτό.»

-Ψωνίζω άρα υπάρχω;

-«Περί αγορών και λοιπών ψώνιων»! Στις λεγόμενες «ανεπτυγμένες» χώρες, όπου ο καταναλωτισμός καλπάζει, δυστυχώς αυτή είναι η συγκριτική πραγματικότητα.

-Πόσο τυχαίο μπορεί να είναι τελικά ότι στη γλώσσα μας σχεδόν όλες οι σημαντικές αφηρημένες έννοιες, μείζονος σημασίας για τον άνθρωπο είναι γένους θηλυκού;

-Έτσι ξεκινάει το «Περί Δικαιοσύνης και λοιπών αποδόσεων». Και συνεχίζω: «Ζωή. Δημοκρατία. Ψυχή. Αγάπη. Συγχώρεση. Ελευθερία. Ισότητα. Η λίστα είναι μακρά…». Αν και γενικότερα πιστεύω πως τίποτε δεν είναι τυχαίο, το συγκεκριμένο ερώτημα είναι, θα έλεγα, φιλοσοφικό.

-Είμαστε ότι λέμε και λέμε ότι είμαστε;

-«Είμαστε ό,τι «λέμε» και «λέμε» ό,τι είμαστε. Σκεφτείτε το.» Αυτή η πρόταση είναι ο επίλογος του δοκιμίου «Περί Αμφίσημων και λοιπών μηνυμάτων». Κάποια στιγμή, όσο κι αν υποκρινόμαστε, ο «πυρήνας» μας θα μας «προδώσει». Οπότε, ναι.

-Οι φελλοί πάντοτε επιπλέουν;

-Αυτή είναι η φύση τους… Το θέμα είναι να μην τους δίνουμε εμείς μεγαλύτερη «βαρύτητα» απ’ όσο αξίζουν. Η σχετική κουβέντα στο «Περί φελλών και λοιπών ‘επιπλεύσεων’».

-Η καραντίνα είναι μια ευκαιρία για διαλογισμό και συγγραφή;

-Η καραντίνα είναι μια συνθήκη πολύ δύσκολη που δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Δεν μπορώ να τη δω ως «ευκαιρία» για τίποτε. Η πίεση που ασκείται σε όλους μας, διαχειρίζεται από τον καθένα μας διαφορετικά.

 Από το οπισθόφυλλο

Σε έναν κόσμο όπου όλοι έχουμε άποψη και «γνώσεις» για τα πάντα, από θέματα «τζιζ», όπως ένα δημοψήφισμα ή μια σταύρωση, αλλά και από θέματα «απλά», «καθημερινά» όπως -ας πούμε- η μοιχεία αλλά και η αγαμία, η φιλία αλλά και η παντός καιρού και είδους προσκόλληση, τα θηλυκά, τα αρσενικά και τα δεσίματα, τα χάπια, οι νοθείες, τα κουμπιά και -ω! τι έκπληξη- ο θάνατος, τα γενέθλια, η ευγένεια, ο οργασμός, οι εξωγήινοι, ποιος «αριβάρισε», ποιανού του κάνανε τα κόλλυβα, σε γραμμάρια τη μετράμε τελικά την ψυχή μας και την τιμή μας σε μάγκες και… γοργόνες; Όχι… Όχι γοργόνες… Bάλτε τσίπουρο, να το συζητήσουμε το θέμα…

Σε έναν κόσμο (μπορεί και σε παραπάνω, σιγά μην έχουμε και το μονοπώλιο σ’ όλη την πλάση) όπου ο έρωτας, ο πόλεμος, τα Χριστούγεννα και η αγκαλιά «ψυχοτροπούν» και μπουρδουκλώνονται… Σε έναν κόσμο, λοιπόν, που όλοι πονάνε κι όλοι μιλάνε… Καλά… μερικοί καψουρεύονται κιόλας, ζηλεύουν κι από εγκράτεια «από ‘δω παν’ κι οι άλλοι». Και τελικά επειδή «πενία τέχνας κατεργάζεται» κι ίσως «επικρατούν» περισσότεροι φελλοί απ’ όσους «τρυφερά» προσδοκούμε, ε, κάπου εκεί, στο μεταξύ μας, συζητάμε όσα μας νοιάζουν ή όσα «γραμμένα» τα ‘χουμε αλλά κουβέντα να γίνεται, για την παρέα! Ναι, έτσι και μ’ αυτό το βιβλίο. Για όλα θα κουβεντιάσουμε, μαζί. Για «ό,τι γυρίζει γύρω μας». Κι αν προβληματιστείτε, κι αν διαφωνήσετε, κι αν συμφωνήσετε σε βαθμό μοιρασιάς ασπασμών, στο τέλος ένα είναι το σίγουρο: η επίγευση που θα σας αφήσει αυτή η ανάγνωση θα είναι γλυκιά. Όπως όταν γελάμε παρέα μ΄ έναν φίλο.

Σχετικά με την Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα

Η Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Πλέον ζει μόνιμα, με την οικογένειά της, στο Μουζάκι Καρδίτσας.

Σπούδασε Κοινωνιολογία και Management Organizational Behavior. Επί σειρά ετών εργάσθηκε σε θέσεις ευθύνης σε πολυεθνικές εταιρείες. Από τον Μάρτιο του 2016 λειτουργεί ως διευθύντρια τη λογοτεχνική ιστοσελίδα «Λόγω Γραφής» www.logografis.gr

Έχει συμμετάσχει σε έξι συλλογικά έργα των εκδόσεων Γαβριηλίδης, Ρώμη κ.α.. Κείμενα και ποιήματά της έχουν δημοσιευθεί στα λογοτεχνικά περιοδικά «Εμβόλιμον» και «Το Κοράλλι» καθώς και σε πολλούς λογοτεχνικούς ιστότοπους.

Τον Ιανουάριο του 2018 κυκλοφόρησε το Συλλογικό Έργο «Χριστός Γεννάται» (εκδ. Όστρια), και τον Οκτώβριο του 2019 το Συλλογικό Έργο  «Γράμματα ανεπίδοτα» (εκδ. Ελκυστής), βιβλία που προέκυψαν κατόπιν προσκλήσεως που απηύθυνε μέσω της λογοτεχνικής ιστοσελίδας «Λόγω Γραφής» στους διακονούντες τη γραφή.

Tον Δεκέμβριο του 2018 κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Απλοϊκές ιστορίες φτωχών ανθρώπων & άλλα διηγήματα» [εκδ. ΠΝΟΗ].

Επικοινωνία evangelou.kissa@gmail.com / logografis@gmail.com