Η ΚΟΔΜΕ (Κέντρο Οχημάτων Μηχανημάτων Δημοσίων Έργων) βρίσκεται στην περιοχή των Σαραγίων κι αποτελεί ένα κομμάτι της ιστορίας της πόλης που λίγοι όμως γνωρίζουν. Χρόνια τώρα έχουν ακουστεί πολλές προτάσεις για την αξιοποίησή της και την ανάδειξή της ποικιλοτρόπως (κάποια στιγμή προωθούνταν εκεί η δημιουργία του μουσικού χωριού). Η αρχική του λειτουργία ξεκίνησε το 1936 και αποτέλεσε το κεντρικό εργοτάξιο της εταιρείας Henry Boot and Sons Limited, η οποία ανέλαβε, την περίοδο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τα έργα αποξήρανσης της Θεσσαλίας.
Της Βιβής Μαργαρίτη
Σήμερα γίνεται προσπάθεια ανάδειξης των εγκαταστάσεων της ΚΟΜΔΕ μέσα από έργο της Περιφέρειας Θεσσαλίας προϋπολογισμού 1.300.000 και αφορά την ανάδειξη του κτιρίου του Μηχανουργείου, το οποίο αποτελούσε το κεντρικό κτίριο του συγκροτήματος του εργοταξίου των έργων αποξήρανσης της Θεσσαλικής πεδιάδας στα Τρίκαλα και βρίσκεται στο χώρο που εξυπηρετεί σήμερα τις ανάγκες της ΚΟΜΔΕ. Πρόκειται για ένα ενιαίο οικόπεδο το οποίο καταλαμβάνει χώρο επιφάνειας 156.000τ.μ. Το εργοτάξιο περιλάμβανε μια σειρά από 11 κτιριακές εγκαταστάσεις που σώζονται μέχρι σήμερα σχεδόν ακέραιες στο σύνολό τους. Στόχος είναι να μετατραπεί σε ένα κομβικό σημείο Πολιτισμού για την πόλη των Τρικάλων με εναλλακτικές προτάσεις τουριστικής αξιοποίησή της ΚΟΜΔΕ κι ένταξής της σε ένα ενοποιημένο πολιτιστικό πάρκο
Ιστορικά στοιχεία
Το συγκρότημα της ΚΟΜΔΕ, λειτούργησε ως κεντρικό εργοτάξιο της εταιρείας Henry Boot and Sons Limited, η οποία ανέλαβε, την περίοδο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τα έργα αποξήρανσης της Θεσσαλίας. Τα έργα ανατέθηκαν στην εταιρεία με τη σύμβαση της 17 Δεκεμβρίου 1929, η οποία κυρώθηκε με τον νόμο 4500/1930. Το έργο της αποξήρανσης της Θεσσαλίας εντάσσεται σε μία σειρά από μεγάλα τεχνικά έργα τα οποία υλοποιήθηκαν εκείνη την περίοδο στην Ελλάδα. Σημαντικότερα εξ’ αυτών είναι, τα έργα αποξήρανσης των ελών και λιμνών στις πεδιάδες και τους ποταμούς της Μακεδονίας, τα οποία προηγήθηκαν λόγω του προσφυγικού προβλήματος, αυτών της Θεσσαλίας. Τα έργα αποξήρανσης, στη Μακεδονία, ξεκίνησαν το 1925-1928 από τις αμερικανικές εταιρείες Foundation Co και Μοnks & Ulen. Την ίδια εποχή (1925-1930) προχωρούσαν και τα υδραυλικά έργα στην Αττική με το φράγμα Μαραθώνα και την ύδρευση της πρωτεύουσας από την Ulen.
Το συγκρότημα της ΚΟΜΔΕ, λειτούργησε ως κεντρικό εργοτάξιο της εταιρείας Henry Boot and Sons Limited, η οποία ανέλαβε, την περίοδο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τα έργα αποξήρανσης της Θεσσαλίας. Τα έργα ανατέθηκαν στην εταιρεία με τη σύμβαση της 17 Δεκεμβρίου 1929, η οποία κυρώθηκε με τον νόμο 4500/1930. Το έργο της αποξήρανσης της Θεσσαλίας εντάσσεται σε μία σειρά από μεγάλα τεχνικά έργα τα οποία υλοποιήθηκαν εκείνη την περίοδο στην Ελλάδα. Σημαντικότερα εξ’ αυτών είναι, τα έργα αποξήρανσης των ελών και λιμνών στις πεδιάδες και τους ποταμούς της Μακεδονίας, τα οποία προηγήθηκαν λόγω του προσφυγικού προβλήματος, αυτών της Θεσσαλίας.
Τα έργα αποξήρανσης, στη Μακεδονία, ξεκίνησαν το 1925-1928 από τις αμερικανικές εταιρείες Foundation Co και Μοnks & Ulen. Την ίδια εποχή (1925-1930) προχωρούσαν και τα υδραυλικά έργα στην Αττική με το φράγμα Μαραθώνα και την ύδρευση της πρωτεύουσας από την Ulen1 . 1 Χριστίνα Αγριαντώνη, “Οι μηχανικοί και η βιομηχανία”, στο Χρήστος Χατζηιωσήφ, Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, Ο Μεσοπόλεμος 1922-1940, τόμος Β1, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2002, σελ. 288. Εικ 5. Χάρτης της πόλης των Τρικάλων και της ευρύτερης περιοή μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το συγκρότημα της ΚΟΜΔΕ διακρίνεται δίπλα στον Σιδηροδρομικό Σταθμό στο νότιο όριο της πόλης. Πηγή: Trikkala, USA Army Map Service, 1/50.000, 1950-1953 7 Για την αποξήρανση της Θεσσαλίας είχαν προϋπάρξει οι μελέτες Nobile του 1911 και Jackson του 1918-1919.
Με τη σύμβαση του 1929, ανατέθηκε στην εταιρεία του Henry Boot η εκπόνηση τεχνικής προμελέτης και οικονομικής μελέτης με προβλεπόμενο χρόνο εκπόνησης δύο έτη. Αντικείμενο των μελετών ήσαν τα αποξηραντικά, αρδευτικά και αντιπλημμυρικά έργα στη Θεσσαλία, την Ήπειρο, την Κρήτη και τον Βοιωτικό Κηφισσό. Οι προτάσεις της εταιρείας Henry Boot and Sons κατατέθηκαν στο Ελληνικό Δημόσιο το 1935, εξετάστηκαν από επιτροπή του υπουργείου Συγκοινωνιών και ένα τμήμα των έργων ξεκίνησε το 1936. Επρόκειτο για έργα εγκιβωτισμού ρεμάτων, εκτροπής ποταμών, κατασκευής διωρύγων, υδατοφρακτών, αναχωμάτων κλπ. Εφαρμόστηκαν τεχνικές μέθοδοι πρωτόγνωροι στην Ελλάδα και χρησιμοποιήθηκε προωθημένος τεχνικός εξοπλισμός . Μεταπολεμικά, τα εγγειοβελτιωτικά και αποξηραντικά έργα συνεχίστηκαν από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων. Έως το 1964 στη Θεσσαλία, αποξηράνθηκαν 35.000 στρέμματα και προστατεύθηκαν από τις πλημμύρες 1.200.000 στρέμματα.
Η εταιρεία κατασκεύασε το 1936 για τις ανάγκες του έργου της αποξήρανσης το κεντρικό της εργοτάξιο στη συνοικία Σαράγια των Τρικάλων . Η έκταση του, αναφέρεται ότι ανερχόταν σε 18 στρέμματα περίπου. Η απόκλιση από τα 15,5 στρέμματα που σήμερα καταλαμβάνει το οικόπεδο της ΚΟΜΔΕ πιθανόν να οφείλεται σε κατάτμηση μέρους του. Το εργοτάξιο περιλάμβανε μία σειρά από κτιριακές εγκαταστάσεις οι οποίες σώζονται μέχρι σήμερα σχεδόν ακέραιες και στο σύνολο τους. Η σύνθεση του συγκροτήματος γίνεται με τρεις περιμετρικές πτέρυγες κατά μήκος των αντίστοιχων πλευρών του περίβολου και τρία κτίρια στο κέντρο. Στις πτέρυγες περιλαμβάνονται υπόστεγα, αποθήκες, γραφεία προσωπικού και βοηθητικοί χώροι Στο κέντρο διατάσσεται το επίμηκες κτίριο του Μηχανουργείου, ο Σταθμός Οχημάτων και το Κτίριο Διεύθυνσης.
Στόχος
Σε δηλώσεις του ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός κατά την επίσκεψή του στις εγκαταστάσεις όπου ενημερώθηκε για την πορεία των εργασιών ανέφερε σχετικά με το έργο αξιοποίησης της ΚΟΜΔΕ «Σε συνεργασία με τον Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Τρικάλων Χρήστο Μιχαλάκη, τους Περιφερειακούς Συμβούλους και τις υπηρεσίες μας, χρηματοδοτούμε και υλοποιούμε ένα εμβληματικό έργο που αναδεικνύει μια ιστορική πτυχή της πόλης των Τρικάλων με αναφορές στα έργα της Θεσσαλίας. Είναι ένα έργο που ξυπνά μνήμες, αποκαλύπτει το παρελθόν, ξεδιπλώνει το παρόν και δείχνει το μέλλον, μέσα από μικρές και μεγάλες ιστορίες ανθρώπων που δούλεψαν και δημιούργησαν. Ακούς τη βουή μέσα από τα σωζόμενα εργαλεία και μηχανήματα. Εδώ ισχύει ότι η χώρα για να πάει μπροστά χρειάζεται πιο βρώμικα νύχια και πιο καθαρά μυαλά. Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί μέρος ενός γενικότερου σχεδιασμού που έχει εκπονήσει η Περιφέρεια Θεσσαλίας για την αξιοποίηση του χώρου της ΚΟΔΜΕ ως ένα κομβικό σημείο Πολιτισμού για την πόλη των Τρικάλων με εναλλακτικές προτάσεις τουριστικής αξιοποίησή της και ένταξής της σε ένα ενοποιημένο πολιτιστικό πάρκο» τόνισε σε δηλώσεις του ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός.
Σημείωση: Τα ιστορικά στοιχεία προέρχονται από www.arch.ntua.gr
