Πατάτε διαρκώς το snooze τα Σαββατοκύριακα επειδή χρειάζεστε περισσότερη ξεκούραση; Ίσως βιώνετε κοινωνικό jetlag, μία κατάσταση που σχετίζεται με την αύξηση του βάρους και τις μειωμένες αποδόσεις.
«Το κοινωνικό jetlag προωθεί πρακτικά οτιδήποτε είναι επιβλαβές για το σώμα μας» αναφέρει ο Till Roenneberg, καθηγητής χρονοβιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ludwig-Maximilian στο Μόναχο, ο οποίος εφηύρε τον όρο. Συμβαίνει όταν πηγαίνουμε για ύπνο αργότερα από ότι συνήθως και ξυπνάμε αργότερα τα Σαββατοκύριακα σε σχέση με τις καθημερινές. Όπως και το κανονικό jetlag, είναι συνέπεια της αναγκαστικής «μετακίνησης» του σώματός μας σε δύο ζώνες ώρας: Μία που υπαγορεύεται από την εργασία και τις κοινωνικές υποχρεώσεις, και μία άλλη από το εσωτερικό μας σύστημα χρονομέτρησης, το κιρκάδιο ρολόι. Εκτιμάται ότι τα δύο τρίτα των ανθρώπων βιώνουν τουλάχιστον μία ώρα κοινωνικού jetlag την εβδομάδα και το ένα τρίτο βιώνει δύο ή περισσότερες ώρες.
Οι ώρες του κοινωνικού jetlag που βιώνουμε εξαρτώνται από τον βαθμό της αναντιστοιχίας μεταξύ των δύο διαφορετικών ωραρίων που έχουμε τις καθημερινές και τα Σαββατοκύριακα. Οι προτιμήσεις του ύπνου του ανθρώπου, που είναι γνωστή ως ο χρονότυπος, προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τα γονίδια. Οι «κουκουβάγιες» – που ξενυχτούν και να δεν ξυπνούν μέχρι τις 10 ή 11 π.μ. – βιώνουν μεγαλύτερο κοινωνικό jetlag, σε σχέση με τους πρωινούς τύπους, επειδή αγωνίζονται να κοιμηθούν αρκετά κατά τη διάρκεια της εβδομάδας και να αναπληρώσουν τις χαμένες ώρες το Σαββατοκύριακό. Παρόλα αυτά, και οι «πρωινοί τύποι» που πιέζονται να ξενυχτούν τα Σαββατοκύριακα επίσης αντιμετωπίζουν το εν λόγω πρόβλημα.
To κοινωνικό jetlag και η στέρηση του ύπνου είναι ουσιαστικά αδιαχώριστες έννοιες
Όπως γνωρίζει ο καθένας που έχει βιώσει το κανονικό jetlag, ένα από τα πιο προφανή συμπτώματα είναι το πρόβλημα του ύπνου. Το σώμα χρειάζεται λίγο χρόνο για να προσαρμοστεί σε μια νέα ζώνη ώρας – συνήθως μία ημέρα για κάθε ζώνη ώρας που περνάμε. Παρομοίως, όπως λέει ο Roenneberg: «To κοινωνικό jetlag και η στέρηση του ύπνου είναι ουσιαστικά αδιαχώριστες έννοιες».
Η χρόνια στέρηση του ύπνου έχει συνδεθεί με πολλές ασθένειες που σχετίζονται και με το κοινωνικό jetlag, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη τύπου 2, των καρδιακών παθήσεων, της παχυσαρκίας και της κατάθλιψης.
Παρόλα αυτά, το κοινωνικό jetlag δεν διαταράσσει μόνο την ποσότητα του ύπνου. Μια μελέτη προπτυχιακών φοιτητών διαπίστωσε ότι όσοι δεν ήταν συνεπείς στην ώρα που έπεφταν για ύπνο είχαν χαμηλότερη ποιότητα ύπνου σε σχέση με εκείνους με εκείνους που ήταν συνεπείς στο πρόγραμμά τους. Ο ακανόνιστος ύπνος συνδέθηκε επίσης με χαμηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις. Ο Andrew Phillips,στο Πανεπιστήμιο Monash στη Μελβούρνη, ο οποίος ήταν επικεφαλής της μελέτης, δήλωσε: «Αυτό υποδηλώνει ότι η κανονικότητα του ύπνου είναι πολύ σημαντική – δεν μπορούμε απλώς να αναπληρώσουμε τις ‘χαμένες’ ώρες τα Σαββατοκύριακα».
Το κοινωνικό jetlag οδηγεί σε αύξηση βάρους
Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι ενήλικες με υψηλότερα επίπεδα κοινωνικού jetlag ήταν πιο πιθανό να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και να έχουν μεταβολικό σύνδρομο (που σχετίζεται με την ανάπτυξη του διαβήτη τύπου 2) σε σύγκριση με αυτούς με ήταν συνεπείς με το πρόγραμμα του ύπνου τους.
«Βρήκαμε ότι μόνο μία ώρα κοινωνικού jetlag οδήγησε στη συσσώρευση περίπου δύο επιπλέον κιλών λίπους, κατά μέσο όρο, μέχρι την ηλικία των 39 ετών», αναφέρει ο Michael Parsons, ερευνητής κιρκαδικής βιολογίας στο Ινστιτούτο Harwell του Ιατρικού Ερευνητικού Ινστιτούτου στο Oxfordshire , ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης. Παράλληλα, προειδοποιεί ότι παράγοντες όπως η υπερβολική κατανάλωση φαγητού και η έλλειψη άσκησης παίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση βάρους.
Σε κάθε περίπτωση και προκειμένου να αποφύγουμε προβλήματα όπως τα παραπάνω είναι σημαντικό να φροντίζουμε να κοιμόμαστε επαρκώς και είμαστε συνεπείς με το πρόγραμμα του ύπνου μας.
Πηγή: guardian.com & https://www.onmed.gr/ygeia/story/373441/koinoniko-jetlag-mipos-ta-xenyxtia-sas-arrostainoyn
