Η τεχνητή νοημοσύνη ξεκλειδώνει τα μυστικά των Γραμμών της Νάζκα, αποκαλύπτοντας 303 νέα γεωγλυφικά σε μόλις έξι μήνες και αναδιαμορφώνοντας το μέλλον της αρχαιολογίας
Για περισσότερο από έναν αιώνα, οι γραμμές Nazca στο Περού προβληματίζουν τους αρχαιολόγους. Αυτά τα τεράστια γεωγλυφικά, που δημιουργήθηκαν από τους ανθρώπους της Nazca μεταξύ 200 π.Χ. και 650 μ.Χ., καλύπτουν τεράστιες περιοχές ερήμου, απεικονίζοντας ζώα, φυτά και εργαλεία. Πολλά από αυτά τα περίπλοκα σχέδια, ορατά μόνο από τον ουρανό, είναι δύσκολο να εξηγηθούν.
Η δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης στην Αρχαιολογία
Ερευνητές, συμπεριλαμβανομένου του Καθηγητή Masato Sakai από το Ινστιτούτο Nazca του Πανεπιστημίου Yamagata στο Περού, συνεργάστηκαν με επιστήμονες της IBM για να διδάξουν την τεχνητή νοημοσύνη πώς να αναλύει τεράστιες περιοχές εναέριων εικόνων, εντοπίζοντας προηγουμένως κρυμμένα γεωγλυφικά. Αυτή η συνεργασία έχει επιταχύνει σημαντικά τη διαδικασία, καθιστώντας δυνατή τη διεξαγωγή ερευνών σε ένα κλάσμα του χρόνου που θα χρειαζόταν κανονικά. Όπως εξηγεί ο Sakai, «Η ικανότητα διεξαγωγής της έρευνας σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ήταν χάρη στη χρήση του AI».
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν βοηθά μόνο στον εντοπισμό περισσότερων γεωγλυφικών, αλλά και στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο οι αρχαιολόγοι προσεγγίζουν τη μελέτη των αρχαίων πολιτισμών. Επεξεργάζοντας τις αεροφωτογραφίες, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εντοπίσει μοτίβα που διαφορετικά θα μπορούσαν να περνούν απαρατήρητα από το ανθρώπινο μάτι, προσφέροντας έναν πιο αποτελεσματικό και ακριβή τρόπο χαρτογράφησης και κατανόησης ιστορικών καταλοίπων.
Η επιτυχία του AI στην έρημο Nazca είναι μόνο η αρχή, καθώς η τεχνολογία εφαρμόζεται ήδη σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους σε όλο τον κόσμο, από ταφικούς τύμβους μέχρι ναυάγια .
Επανάσταση στη μελέτη των αρχαίων πολιτισμών
Οι γραμμές Nazca αντιπροσωπεύουν μια από τις πρώτες επιτυχημένες χρήσεις της τεχνητής νοημοσύνης στην αρχαιολογία. Οι γραμμές, που δημιουργήθηκαν με το ξύσιμο του ανώτερου στρώματος του εδάφους για να εκτεθεί πιο ανοιχτόχρωμο υλικό από κάτω, είναι περίπλοκες και ακριβείς, επιδεικνύοντας την προηγμένη κατανόηση της γεωμετρίας και της αναλογίας των ανθρώπων της Nazca.
Η Maria Reiche, Γερμανίδα μαθηματικός και αστρονόμος, πέρασε δεκαετίες μελετώντας τις γραμμές, σημειώνοντας τις «τέλειες» αναλογίες τους. Τώρα, η τεχνητή νοημοσύνη μας βοηθά να αποκαλύψουμε ακόμη περισσότερα από αυτά τα σχέδια, ρίχνοντας φως στις πιθανές έννοιες και λειτουργίες τους.
Εκτός από την τεχνητή νοημοσύνη, οι αρχαιολόγοι χρησιμοποιούν τώρα τεχνολογίες φωτογραμμετρίας και τηλεπισκόπησης, επιτρέποντάς τους να μελετούν τεράστιες περιοχές πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές αυτής της ανακάλυψης που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη είναι η δυνατότητα καλύτερης κατανόησης του σκοπού των Γραμμών Nazca. Η ομάδα του Sakai προτείνει ότι πολλά από τα νέα γεωγλυφικά ήταν μέρος τελετουργικών διαδρόμων , όπου τα άτομα περπατούσαν κατά μήκος των γραμμών για να ασχοληθούν με το τοπίο και να επικοινωνήσουν με τους θεούς. Η ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης να αναγνωρίζει αυτές τις νέες τοποθεσίες βοήθησε να επιβεβαιωθεί ότι τα γεωγλυφικά σχεδιάστηκαν όχι μόνο ως καλλιτεχνικές εκφράσεις αλλά και ως πνευματικά και πολιτιστικά σύμβολα .
Η ικανότητα του συστήματος AI να επεξεργάζεται μεγάλα σύνολα δεδομένων και να εντοπίζει γεωγλυφικά που μπορεί να είχαν περάσει απαρατήρητα στο παρελθόν, ανοίγει νέες δυνατότητες για την κατανόηση της σύνδεσης του πολιτισμού Nazca με το περιβάλλον τους, καθώς και την προηγμένη γνώση του χωρικού σχεδιασμού και της αστρονομίας.
Το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης στην Αρχαιολογία
Ενώ η τεχνητή νοημοσύνη έχει ήδη φέρει επανάσταση στη μελέτη των Γραμμών Nazca, η τεχνολογία έχει τεράστιες δυνατότητες για το μέλλον της αρχαιολογίας. Η Δρ Αλεξάνδρα Καραμήτρου , ειδικός σε τεχνητή νοημοσύνη και αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον , αναπτύσσει εργαλεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους αρχαιολόγους να εντοπίσουν ένα ευρύτερο φάσμα ιστορικών τοποθεσιών.
Η δουλειά της δείχνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη όχι μόνο μπορεί να ανιχνεύσει ορατά χαρακτηριστικά όπως τα γεωγλυφικά, αλλά και να ερμηνεύσει πολύπλοκες σχέσεις μεταξύ αυτών των τοποθεσιών και άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η εγγύτητά τους στο νερό ή η θέση τους σε μια πλαγιά λόφου.
Οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στην αρχαιολογία εκτείνονται πέρα από τα γεωγλυφικά και την αρχαία τέχνη. Το 2023, ερευνητές από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρησιμοποίησαν τεχνητή νοημοσύνη για να αναλύσουν δορυφορικά δεδομένα από την τοποθεσία Saruq Al Hadid , ένα κέντρο τήξης χαλκού από το 1270-800 π.Χ.
Η τεχνητή νοημοσύνη παρείχε πληροφορίες για τη διανομή των αντικειμένων και βοήθησε τους αρχαιολόγους να δώσουν προτεραιότητα στις ανασκαφικές προσπάθειες. Αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη μελέτη βυθισμένων ναυαγίων, θαμμένων πόλεων , ακόμη και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε αρχαίες τοποθεσίες.
Οι κίνδυνοι και οι περιορισμοί της τεχνητής νοημοσύνης στην Αρχαιολογία
Παρά τα πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι αλάνθαστη. Η ομάδα του Sakai έπρεπε να επαληθεύσει χειροκίνητα τις προβλέψεις του AI, εξετάζοντας δεκάδες προτάσεις για κάθε νέο γεωγλυφικό. «Το AI δεν είναι τέλειο, ειδικά στην αρχαιολογία», λέει ο Δρ Καραμήτρου . «Αλλά σε λίγα χρόνια μπορεί να είμαστε σε θέση να αναπτύξουμε αλγόριθμους με πολύ καλή ακρίβεια… βοηθώντας τους ανθρώπους να εξοικονομήσουν χρόνο, ενέργεια και χρήματα».
Καθώς η τεχνολογία AI βελτιώνεται, αναμένεται να γίνει ακόμη πιο ακριβής , επιτρέποντας στους αρχαιολόγους να εξερευνήσουν περισσότερες περιοχές με λιγότερους πόρους. Η δυνατότητα αυτοματοποίησης της ανίχνευσης τοποθεσιών θα μπορούσε να αυξήσει δραστικά την ταχύτητα και το εύρος της αρχαιολογικής έρευνας, αποκαλύπτοντας κρυμμένους θησαυρούς και ξεκλειδώνοντας τα μυστικά των αρχαίων πολιτισμών.
