Η συγκεκριμένη τεχνολογία είναι ακριβής με ακρίβεια 50 εκατοστών και μπορεί να δημιουργήσει τρισδιάστατα μοντέλα της αναμενόμενης δομής
Μια εικόνα του κεντρικού τομέα του Saruq al-Hadid, όπου φαίνεται το σκούρο επιφανειακό στρώμα σκωρίας χαλκού που διακρίνει την περιοχή από το γύρω τοπίο της ερήμου.
Στο βόρειο άκρο της Rub al-Khali, υπάρχουν μυστικά θαμμένα στην άμμο.
Παραδοσιακά, οι αρχαιολόγοι χρησιμοποιούν επίγειες έρευνες για τον εντοπισμό πιθανών χώρων ενδιαφέροντος, αλλά αυτό μπορεί να είναι χρονοβόρο και δύσκολο σε σκληρά εδάφη όπως η έρημος. Τα τελευταία χρόνια, η τηλεπισκόπηση με τη χρήση οπτικών δορυφορικών εικόνων από μέρη όπως το Google Earth έχει κερδίσει δημοτικότητα στην αναζήτηση μεγάλων περιοχών για ασυνήθιστα χαρακτηριστικά – αλλά στην έρημο, οι καταιγίδες άμμου και σκόνης συχνά κρύβουν το έδαφος σε αυτές τις εικόνες, ενώ τα μοτίβα των αμμόλοφων μπορεί να δυσχεράνουν τον εντοπισμό πιθανών χώρων.
Εκπαίδευσε τον αλγόριθμο χρησιμοποιώντας δεδομένα από μια τοποθεσία που ήταν ήδη γνωστή στους αρχαιολόγους: Saruq Al-Hadid, έναν οικισμό με στοιχεία δραστηριότητας 5.000 ετών που εξακολουθεί να αποκαλύπτεται στην έρημο έξω από το Ντουμπάι.
Προσθέτει ότι η τεχνολογία είναι ακριβής με ακρίβεια 50 εκατοστών και μπορεί να δημιουργήσει τρισδιάστατα μοντέλα της αναμενόμενης δομής που θα δώσουν στους αρχαιολόγους μια καλύτερη ιδέα για το τι είναι θαμμένο από κάτω.
Τώρα, η Dubai Culture σχεδιάζει να κάνει ανασκαφές στις νεοεντοπισμένες περιοχές – και η Φράνσις ελπίζει ότι η τεχνική αυτή μπορεί να αποκαλύψει περισσότερους θαμμένους αρχαιολογικούς θησαυρούς στο μέλλον.
Επιτάχυνση της «κουραστικής» εργασίας
Η χρήση εικόνων SAR δεν είναι συνηθισμένη στην αρχαιολογία, λόγω του κόστους και της πολυπλοκότητάς της.
Αλλά η χρήση της για τον εντοπισμό θαμμένων χώρων είναι «πραγματικά συναρπαστική», λέει η Έιμι Χάτον, διδακτορική φοιτήτρια στο Ινστιτούτο Γεωανθρωπολογίας Max Planck, η οποία ερευνά μοντέλα βαθιάς μάθησης για τον εντοπισμό αρχαιολογικών δομών στη βορειοδυτική Σαουδική Αραβία.
Η Χάτον σημειώνει ότι, χρησιμοποιώντας εικόνες SAR, οι οποίες παρακάμπτουν το πρόβλημα της διάχυσης του φωτός από σωματίδια σκόνης, η Φράνσις και η ομάδα της έλυσαν τεχνικές λεπτομέρειες που καθιστούν δύσκολη την τηλεπισκόπηση σε περιοχές της ερήμου.
Το Πανεπιστήμιο Khalifa δεν είναι το μόνο που χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για τον εντοπισμό πιθανών χώρων.
Η Τζαμπατζανσάν λέει ότι ενώ το κόστος και οι υπολογιστικές απαιτήσεις των εικόνων SAR θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδιο στη χρήση τους για πολλούς ερευνητές, η μέθοδος είναι πολύτιμη για περιοχές της ερήμου όπου άλλες τεχνολογίες δυσκολεύονται – και είναι μια μέθοδος που θα εξέταζε για την έρημο Γκόμπι στη Νότια Μογγολία, όπου οι «κανονικές οπτικές εικόνες» της δεν αποδίδουν αποτελέσματα.
Πανεπιστήμιο Khalifa/Ben Romdhane et al., 2023 μέσω CNN
Άνθρωπος εναντίον μηχανής
Η μηχανική μάθηση βρίσκει όλο και περισσότερες εφαρμογές στην αρχαιολογία, αν και δεν είναι όλοι οι ερευνητές ενθουσιασμένοι με αυτήν.
«Υπάρχουν δύο διαφορετικά συστήματα πεποιθήσεων», λέει ο Χιου Τόμας, λέκτορας αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ και συνδιευθυντής του προγράμματος ανασκαφών στην προϊστορική AlUla και Khaybar στη Σαουδική Αραβία. Από τη μία πλευρά, οι άνθρωποι επιδιώκουν τεχνολογικές λύσεις όπως η τεχνητή νοημοσύνη για τον εντοπισμό των χώρων- από την άλλη, υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι χρειάζεται ένα «εκπαιδευμένο αρχαιολογικό μάτι» για τον εντοπισμό των δομών, εξηγεί.
Αν και η τεχνολογία θα μπορούσε να βοηθήσει στον εντοπισμό και την παρακολούθηση αρχαιολογικών χώρων -ιδιαίτερα εκείνων που απειλούνται από τις αλλαγές στη χρήση γης, την κλιματική αλλαγή και τη λεηλασία- ο Τόμας είναι επιφυλακτικός ως προς την υπερβολική εξάρτηση από αυτήν.
«Ο τρόπος με τον οποίο θα ήθελα να χρησιμοποιήσω αυτού του είδους την τεχνολογία είναι σε περιοχές που ίσως δεν έχουν καθόλου ή έχουν πολύ χαμηλή πιθανότητα να υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι, επιτρέποντας έτσι στους ερευνητές να επικεντρωθούν περισσότερο σε άλλες περιοχές όπου περιμένουμε να βρεθούν περισσότερα», λέει ο Τόμας.
Ανακαλύπτοντας το παρελθόν
Η πραγματική δοκιμασία – και μακάρι, η επικύρωση – της τεχνολογίας θα γίνει τον επόμενο μήνα, όταν αρχίσουν οι ανασκαφές στο συγκρότημα Saruq Al Hadid, από το οποίο εκτιμάται ότι μόνο το 10% έχει αποκαλυφθεί σε μια έκταση 6,2 τετραγωνικών χιλιομέτρων, σύμφωνα με το Dubai Culture.
Εάν οι αρχαιολόγοι βρουν τις δομές που έχει προβλέψει ο αλγόριθμος, η Dubai Culture σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία για να φέρει στο φως περισσότερες τοποθεσίες.
Η Φράνσις και η ομάδα της δημοσίευσαν μια εργασία σχετικά με τα ευρήματά τους πέρυσι και συνεχίζουν να εκπαιδεύουν τον αλγόριθμο μηχανικής μάθησης για να βελτιώσουν την ακρίβειά του, προτού επεκτείνουν τη χρήση του.
«Η ιδέα είναι να εξάγουμε (την τεχνολογία) σε άλλες περιοχές, ιδίως στη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, ίσως και στις ερήμους της Αφρικής», λέει η ίδια.
Πηγή: CNN
