Η βιομηχανία ελαιολάδου βρίσκεται «σε κρίση», με τον καύσωνα στη Νότια Ευρώπη να απειλεί να προκαλέσει τη δεύτερη κατά σειρά κακή συγκομιδή, αφήνοντας κενά τα ράφια το ερχόμενο φθινόπωρο.
Επειτα από έναν ανοιξιάτικο καύσωνα που επηρέασε την ανθοφορία στην Ισπανία, η οποία παράγει σχεδόν το ήμισυ του ελαιολάδου στον κόσμο, η συγκομιδή θα ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις κατά 28% υψηλότερη σε σχέση με πέρυσι, τη χειρότερη χρονιά εδώ και σχεδόν μία δεκαετία. Το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου προέβλεψε ότι η χώρα θα παραγάγει 850.000 τόνους, σε σύγκριση με 1,3 εκατ. τόνους σε ένα τυπικό έτος και μόλις 660.000 πέρυσι. Αυτή η πρόβλεψη, ωστόσο, είχε γίνει πριν από τον ιστορικό καύσωνα που πλήττει τη Νότια Ευρώπη.
Παράγοντες της βιομηχανίας φοβούνται ότι η παραγωγή θα μπορούσε να είναι ακόμη χειρότερη, καθώς ένας δεύτερος καύσωνας μέσα σε μία εβδομάδα προκαλεί θερμοκρασίες πάνω από 43 βαθμούς Κελσίου στον Νότο της Ισπανίας, ωθώντας τα δέντρα να ρίχνουν τους άγουρους καρπούς τους για να διατηρήσουν την υγρασία. «Ξέραμε ήδη ότι θα είναι άλλη μία κακή χρονιά, αλλά κανείς δεν είχε προβλέψει αυτό που συμβαίνει», λέει ο Walter Zanre, διευθύνων σύμβουλος του βρετανικού βραχίονα του Filippo Berio, του μεγαλύτερου παραγωγού ελαιολάδου στον κόσμο. «Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο άγχος μας προκαλεί αυτό. Πέρυσι η Ισπανία ξεκίνησε τη χρονιά μεταφέροντας ποσότητες από το προηγούμενο έτος, γεγονός που εξάλειψε κάπως το έλλειμμα. Φέτος τα δοχεία είναι στεγνά. Ακόμη κι αν η Ισπανία φθάσει τους προβλεπόμενους 850.000 τόνους, οι τιμές θα ανέβουν».
Οι ελλείψεις θα αυξήσουν περαιτέρω τις τιμές, με δεδομένο ότι χώρες όπως η Ιταλία και η Πορτογαλία θα έχουν παρομοίως φτωχές συγκομιδές. Οι τιμές χονδρικής έχουν διπλασιαστεί από τις αρχές του 2022. Στο Ηνωμένο Βασίλειο η λιανική τιμή του ελαιολάδου αυξήθηκε κατά 47% σε ετήσια βάση –αγγίζοντας τις 6,16 λίρες τα 500 ml– κατά μέσον όρο τον Μάιο, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας. Δεδομένου ότι η φθινοπωρινή σοδειά είναι απίθανο να «βγάλει» νέο λάδι μέχρι τον Νοέμβριο και οι προμήθειες του περασμένου έτους αναμένεται να εξαντληθούν έως τον Σεπτέμβριο, με τους σημερινούς ρυθμούς κατανάλωσης, τα σούπερ μάρκετ είναι πιθανό να καταγράψουν ελλείψεις το φθινόπωρο. Οι Βρετανοί αγοραστές περιορίζουν ήδη τις δαπάνες τους για το ελαιόλαδο ως αντίδραση στην εκτίναξη των τιμών και η κατανάλωση μειώνεται κατά ένα πέμπτο στο Ηνωμένο Βασίλειο, μείωση που είναι απίθανο να αντισταθμίσει ωστόσο τις μελλοντικές ελλείψεις. Ορισμένοι εμφιαλωτές ελαιολάδου με ετικέτα σούπερ μάρκετ έχουν ήδη προσθέσει ρήτρες ανωτέρας βίας στα συμβόλαιά τους που τους επιτρέπουν να μειώσουν τις ποσότητες παράδοσης ή να αυξήσουν τις τιμές.
Καθώς το κόστος ενέργειας, εργασίας και συσκευασίας προκαλεί αύξηση του κόστους παραγωγής εμφιαλωμένου λαδιού, αναλυτές προβλέπουν ότι οι μικροί παραγωγοί είναι πιθανό να σταματήσουν τις δραστηριότητές τους. «Προβλέπουμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση τους επόμενους μήνες. Δεν είναι πολύ ακραίο να πούμε ότι το ελαιόλαδο είναι μια βιομηχανία σε κρίση. Αν και οι τιμές είναι πολύ υψηλές, κανείς δεν πλουτίζει», λέει ο Zanre. Οι φόβοι για το μέλλον έχουν αυξηθεί καθώς επιδεινώνονται οι κλιματικές κρίσεις. Ο κολοσσός Filippo Berio έχει διευρύνει τις περιοχές από τις οποίες προμηθεύεται ελιές και στρέφεται πλέον σε χώρες όπως η Τουρκία, ακόμη και η Χιλή, προκειμένου να συμπληρώσει τις προμήθειες από παραδοσιακές περιοχές καλλιέργειας όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία.
