Σε μια περίοδο κατά την οποία φθίνει η αμερικανική ηγεμονία και αναδύεται ένας πολύ-πολικός κόσμος με μείζονες συγκρούσεις σε όλο τον πλανήτη (αντιπαράθεση Κίνας-Η.Π.Α., ριζοσπαστικό Ισλάμ -Ταλιμπάν-, πλήρης αποσταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής – Λιβύη, Ανατολική Μεσόγειος, Συρία-, οικονομική σύγκρουση Ρωσίας και Δύσης, σινορωσική προσέγγιση, κ.λπ.), θα ανέμενε κανείς την προσπάθεια γεωπολιτικής ισχυροποίησης της Ευρώπης.
Του Γεωργίου Παπασίμου
Αντ΄ αυτού, είχαμε την στρατηγική συνεργασία ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας (AUKUS) που με προφανή στόχο την περικύκλωση και αποδυνάμωση της ανερχόμενης Κίνας, είχε και ένα πολύ μεγάλο παράπλευρο θύμα. Την γεωπολιτική υποβάθμιση και περιθωριοποίηση της Ευρώπης στις σημερινές τεκτονικές γεωπολιτικές ανακατατάξεις, η οποία υπό την ηγεσία των γερμανικών ελίτ τις τελευταίες δεκαετίες, που έχουν διαφορετικά εθνικά συμφέροντα με αυτά μιας δημοκρατικής και ισχυρής Ευρώπης, πορεύεται σε ένα ιδιαίτερο δυστοπικό δρόμο. Το προηγηθέν Brexit, παρά τους ανέξοδους λεονταρισμούς του ευρωπαϊκού ιερατείου, περί ανώδυνων επιπτώσεων για την Ευρώπη από την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας, που με την Γαλλία, ήταν οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες με παγκόσμιο στρατιωτικό αποτύπωμα, με την νέα κίνηση των τριών καταδεικνύει το γεωπολιτικό απογύμνωμα της Ευρώπης.
Πλην όμως, αυτή που αποτέλεσε το θέατρο παγκοσμίων πολέμων και ανταγωνισμών, και θα έπρεπε να είναι μια νησίδα ομαλότητας και σταθερότητας σ’ αυτόν το νέο κόσμο που βρίσκεται υπό διαμόρφωση, αναλαμβάνοντας σχετικές πρωτοβουλίες, λόγω της στενόμυαλης μονεταριστικής οικονομικής πολιτικής και των στενών εθνικών επιδιώξεων των ισχυρών ευρωπαϊκών χωρών, έχει καταστεί ένας από τους πιο αδύναμους παγκόσμιους κρίκους. Και όχι μόνο αυτό, αλλά η ενεργοποίηση των εθνικών συμφερόντων, κυρίως των ισχυρών χωρών όπως της Γαλλίας και της Γερμανίας, που ιστορικά έχουν αποκλίνοντα συμφέροντα και πορείες, πιθανόν να αποτελέσει τη μήτρα μεγάλων εσωτερικών τριγμών της Ε.Ε.. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα, στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η σημερινή αναθεωρητική Τουρκία, που επιχειρεί να κυριαρχήσει στη λεκάνη της Μεσογείου και στις χώρες της Βόρειας Αφρικής, άμεσης γαλλικής επιρροής, εξού και η εμφανής γαλλική αντίδραση. Στον αντίποδα, η ισχυρή οικονομικά Γερμανία, που έχει διαχρονικά άριστες σχέσεις με την Τουρκία, την οποία θεωρεί, σταθερά ως σημαντικό παίχτη για την προώθηση των δικών της εθνικών βλέψεων στην ευρύτερη περιοχή.
Η έλλειψη της κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής μπορεί να ξεπερνιόταν ανώφελα τα προηγούμενα χρόνια, τώρα όμως που οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις σχηματοποιούνται μέσω της στρατιωτικοποίησης της αντίθεσης ΗΠΑ – Κίνας για τη μελλοντική πλανητική ηγεμονία, αποτελεί την μαύρη τρύπα για το μέλλον της Ευρώπης και το προοίμιο της ουσιαστικής περιθωριοποίησης της. Η εικόνα του αφερέγγυου και ελλιποβαρούς Μπορέλ να παραπονείται δημοσίως, ότι δεν είχε ενημερωθεί για αυτή τη συμφωνία προφανώς διότι οι άλλοι παίχτες, τον θεωρούν παρείσακτο, είναι μια ισχυρή «φωτογραφία», που απεικονίζει τον γεωπολιτικό νανισμό της Ευρώπης.
Η αδράνεια, η έλλειψη συντονισμού και τα αποκλίνοντα συμφέροντα των ευρωπαϊκών χωρών, σε μια εποχή ρευστότητας όπως η σημερινή, θα πληρωθεί πολύ ακριβά. Η κρίση της αμερικανικής ηγεμονίας έχει οδηγήσει το διεθνές σύστημα σε φάση γενικής αστάθειας, λόγω της ανόδου των παγκόσμιων ανταγωνιστικών πόλων (Κίνα, Ρωσία, Ινδία). Ο ισχυρότερος από αυτούς, η Κίνα, δεν φαίνεται ικανή ακόμα να αναδειχθεί σε νέο ηγετικό πλανητικό κέντρο με συνέπεια την πλήρη ρευστότητα και την άσκηση αυτόνομης πολιτικής, όχι μόνο από τους ισχυρούς πόλους, αλλά και από ενδιάμεσες περιφερειακές δυνάμεις (Ιράν, Τουρκία, Ταλιμπάν κλπ).
Μέχρι την ανάδειξη μιας νέας ηγεμονικής δύναμης, κάτι που θα απαιτήσει μεγάλο χρονικό διάστημα, η κούρσα εντάσεων και γεωπολιτικών ανακατατάξεων, θα έχουν απροσδιόριστες συνέπειες μεταξύ της παρακμάζουσας Δύσης (Η.Π.Α. – Ευρώπη) και της ανθούσας Ανατολής (Κίνα – Ινδία – Ρωσία) για τον έλεγχο της πλανητικής ηγεμονίας.
Μπορεί οι ΗΠΑ να έχουν εισέλθει στο λεγόμενο «φθινόπωρο της παγκόσμιας ηγεμονίας», που διατηρούσαν τις προηγούμενες δεκαετίες, και να κινδυνεύουν να υποσκελιστούν οικονομικά από τη Κίνα, εξακολουθούν όμως και σήμερα να παραμένουν η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη και δεν θα καταθέσουν τα όπλα τους απέναντι στον νέο διεκδικητή, την Κίνα. Η ένταση όμως αυτή οδηγεί ήδη, τις διεθνείς αντιθέσεις σε μεγαλύτερη στρατιωτικοποίηση, όπως προκύπτει από τη νέα στρατηγική συνεργασία ΗΠΑ, Βρετανίας και Αυστραλίας, κάτι που προοιωνίζει απρόβλεπτες πλανητικές εξελίξεις.
Συμπερασματικά, η αυτοκαταστροφική έως τώρα πολιτική του ευρωπαϊκού «ιερατείου» έχει οδηγήσει την Ευρώπη στο περιθώριο των γεωπολιτικών εξελίξεων. Το μείζον ζητούμενο αποτελεί η ενεργοποίηση των ευρωπαϊκών προοδευτικών δυνάμεων, έτσι ώστε να προκύψει ένα ισχυρό ευρωπαϊκό προοδευτικό κίνημα, το οποίο θα μπορούσε να πιέσει για την εφαρμογή της μοναδικής πολιτικής που μπορεί να σώσει την Ευρώπη. Αφενός η οικονομική και πολιτική ενοποίηση και αφετέρου, συγκρότηση κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής και η μετατροπή της ως ισχυρού γεωπολιτικού παγκόσμιου πόλου.
