Η επιβίωση του χειμώνα δεν ήταν εύκολη. Αφενός, επειδή στις κυρίως αγροτικές κοινωνίες, δεν υπήρχαν πολλά να γίνουν, εκτός από το να περιμένουν να έρθει η ώρα να δουλέψουν τα χωράφια για να επιστρέψουν· Και από την άλλη, γιατί – εκτός από τα πλουσιότερα – τα σπίτια δεν ήταν εξοπλισμένα για να αντέξουν τις χαμηλές θερμοκρασίες.
Έτσι το αφηγείται η Nuisia Raridi, Ιταλίδα καθηγήτρια ιστορίας και youtuber , σε ένα βίντεο στο κανάλι της στο οποίο μοιράζεται περιέργειες για το παρελθόν και το οποίο έχει γίνει viral τις τελευταίες ημέρες. «Τον Μεσαίωνα έκανε πολύ κρύο. Δεν υπήρχαν καλοριφέρ, καμινάδες, τζάμια στα παράθυρα, οπότε τα σπίτια διασχίζονταν μόνιμα από ρεύματα αέρα», εξηγεί στην αρχή του βίντεο. Το ζήτημα των παραθύρων είναι ένα από τα πρώτα σημεία που εντοπίζει: αν σήμερα φαίνεται φυσιολογικό να έχουμε γυαλί που μονώνει το εσωτερικό από το εξωτερικό, στον Μεσαίωνα δεν ήταν έτσι. Τα παράθυρα, όταν υπήρχαν, ήταν μικρά και, αντί για γυαλί, είχαν παντζούρια από ξύλο ή κερωμένα υφάσματα. «Έπρεπε να επιλέξεις ανάμεσα στο να αφήσεις το φως και το κρύο να μπει… ή τίποτα από τα δύο».
Το γυαλί ήταν ένα ακριβό και σπάνιο υλικό. «Εμφανίστηκε σε καθεδρικούς ναούς γύρω στον 10ο αιώνα, αλλά σε ιδιωτικές κατοικίες δεν έφτασε παρά μόνο μετά το 1300, και ακόμη και τότε ήταν αποκλειστικό για τις πλούσιες τάξεις», λέει. Και αν υπήρχε ήταν αδιαφανές και χαμηλής ποιότητας.
“Ένα πραγματικό πρόβλημα”
«Οι καμινάδες, όπως τις καταλαβαίνουμε σήμερα, δεν αναπτύχθηκαν πριν από τον 13ο αιώνα. Είναι πιθανώς μια ιταλική εφεύρεση, αφού οι πρώτες γραπτές αναφορές προέρχονται από έγγραφα της αρχαίας Ναυτικής Δημοκρατίας της Βενετίας», προσθέτει η ιστορικός. Πριν από αυτή την καινοτομία, για να ζεστάνουν και να μαγειρέψουν, οι οικογένειες άναβαν τη φωτιά απευθείας στο κέντρο του δωματίου. Καπνός έβγαινε από τρύπες στην οροφή, πράγμα που σήμαινε ότι τα δωμάτια ήταν συνεχώς γεμάτα με καπνό.
Η κατασκευή των ίδιων των σπιτιών έκανε ελάχιστα για να διατηρήσει τη θερμότητα. «Τα μεσαιωνικά σπίτια ήταν συχνά κατασκευασμένα από ξύλο και κακώς μονωμένα, ένα πραγματικό πρόβλημα τους ψυχρότερους μήνες», τονίζει η καθηγήτρια. Και δεδομένου ότι η διατήρηση της φωτιάς αναμμένη ενώ κοιμάστε ήταν επικίνδυνη, η μόνη λύση κατά τη διάρκεια της νύχτας ήταν να ζεσταθείτε όσο το δυνατόν περισσότερο στο κρεβάτι. Για το λόγο αυτό, οι άνδρες και οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνα κοιμόντουσαν κάτω από βαριές κουβέρτες και φορούσαν καπέλα για να καλύψουν τα κεφάλια τους.
Με αυτή την έννοια, οι πιο εύποροι είχαν ένα πλεονέκτημα: κρεβάτια με ουρανό, τα οποία ήταν πολύ περισσότερο από μια αισθητική ιδιοτροπία. «Στην πραγματικότητα, ήταν εξαιρετικά πρακτικές: οι κουρτίνες γύρω τους χρησίμευαν για τη συγκράτηση της θερμότητας και την προστασία από το κρύο και τα ρεύματα. Δεν ήταν θέμα πολυτέλειας, αλλά επιβίωσης», καταλήγει η καθηγήτρια. Οι πλουσιότεροι κάλυπταν επίσης τους τοίχους με ταπισερί και βαριές κουρτίνες για να περιορίσουν την είσοδο παγωμένου αέρα.
