Γιώργος Πολυμενάκος: Πολλά πράγματα στην εποχή μας είναι υβρίδια τερατογενέσεων

«Ιστορίες από την άλλη όχθη» του σήμερα, από έναν κόσμο που δεν χάθηκε γιατί υπάρχει ακόμα, μέσα μας. Ο Γιώργος Πολυμενάκος μέσα από τις αυτοβιογραφικές αφηγήσεις και τις ιστορίες σε πρώτο πρόσωπο του βιβλίου του (εκδόσεις «Απόπειρα») προσεγγίζει την άλλη όχθη και μας μιλά για εκείνο το παιδί που χάθηκε κυνηγώντας τον Απαγορευμένο Καρπό, για εκείνο το σπίτι που δεν υπήρχε, για εκείνη την επιταγή χωρίς ποσό και ημερομηνία, για τον τοίχο που έπεσε, για ένα τατουάζ που πεθαίνει, για έναν Ζαφείρη Μελά που δεν είχαμε. Ιστορίες σε πρώτο πρόσωπο, από την άλλη όχθη μιας άχρηστης αφθονίας, άλλες αισιόδοξες, άλλες μελαγχολικές, με αυτεπίγνωση απέναντι στο γκροτέσκο, διάστικτες από αναλαμπές χιούμορ, όπως είναι άλλωστε και η ζωή του καθενός από εμάς. Ιστορίες για την άγνωστη δύναμη που υπάρχει κρυμμένη μέσα μας αλλά κάποιες φορές αποκαλύπτεται μέσα από τα βιώματα της καθημερινής μας ζωής και την υψώνει σε ένα επίπεδο πάνω από το τετριμμένο.

Συνέντευξη στη Βιβή Μαργαρίτη

«Οι ιστορίες είναι γραμμένες σε πρώτο πρόσωπο και πολλές φορές, μέσα στις ιστορίες αυτές, εκτίθεμαι, ξεγυμνώνω τον εαυτό μου σε δημόσια θέα. Ήταν δύσκολη απόφαση και αυτή αλλά την πήρα σχετικά εύκολα. Έδωσα μια συμβουλή στον εαυτό μου: αν νομίζεις ότι έχεις κάτι να πεις, πες το – μην το εξωραΐζεις, μην το καλλωπίζεις» θα μου αναφέρει στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχαμε με αφορμή το πρώτο του βιβλίο σε πεζό λόγο.

-Ιστορίες από την άλλη όχθη… κ. Πολυμενάκο μπορείτε να μας μιλήσετε για το βιβλίο σας που είναι το πρώτο σε πεζό λόγο αν δεν κάνω λάθος;

-Οι «Ιστορίες από την άλλη όχθη», η πρώτη μου δημιουργία σε πεζό λόγο, έμειναν στο συρτάρι για πολύ καιρό. Αιτία ήταν ο δισταγμός μου για το αν έπρεπε να δουν το φως της δημοσιότητας, αν είχαν να συνεισφέρουν κάτι, έστω και λίγο, στα λογοτεχνικά δρώμενα αυτού του τόπου. Χρειάστηκαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια για να απαντήσω καταφατικά σε αυτή την ερώτηση.

-Πρόκειται για αυτοβιογραφικές αφηγήσεις;

-Ναι, πράγματι είναι, και μάλιστα με την απόλυτα κυριολεκτική σημασία του όρου: είναι γραμμένες σε πρώτο πρόσωπο και πολλές φορές, μέσα στις ιστορίες αυτές, εκτίθεμαι, ξεγυμνώνω τον εαυτό μου σε δημόσια θέα. Ήταν δύσκολη απόφαση και αυτή αλλά την πήρα σχετικά εύκολα. Έδωσα μια συμβουλή στον εαυτό μου: αν νομίζεις ότι έχεις κάτι να πεις, πες το – μην το εξωραΐζεις, μην το καλλωπίζεις.

-Αλήθεια ποια είναι η άλλη όχθη;

-Μπορούν να δοθούν περισσότερες από μία ερμηνείες.

Είναι οι συνοικίες που βρίσκονται πέρα από την δυτική όχθη του Κηφισού (τέως) ποταμού της Αττικής – οι λιγότερο προνομιούχες περιοχές, το αντίθετο από αυτό που αποκαλούμε σχηματικά Βόρεια Προάστια;

Είναι η όχθη της ζωής  που βρίσκεται πιο μακριά από τον ήλιο;

Είναι … ; Συμπληρώστε εσείς ό,τι θέλετε.

-Ποιο λογοτεχνική «γλώσσα»/ακολουθούν οι ιστορίες;

-Την δομή του προφορικού λόγου που πολλές φορές αποτυπώνεται εσκεμμένα ατημέλητος.

-Γιατί χρησιμοποιούν αυτή τη  λογοτεχνική «γλώσσα» οι ιστορίες;

-Για να εξασφαλιστεί η αμεσότητα. Έτσι όμως θυσιάζεται η ευκαιρία για έναν λόγο επιμελημένο, έναν λόγο λογοτεχνικά «άρτιο». Έτσι όμως λειτουργούν τα πράγματα και στη ζωή: για να πετύχεις κάτι, τις περισσότερες φορές χρειάζεται να θυσιάσεις κάτι άλλο.

-Ακόμη και στο βούρκο συμβαίνουν καμιά φορά εξαιρετικά πράγματα;

-Είναι μία αντίθεση αυτό, ένα λογοπαίγνιο που χρησιμοποίησα στην πρώτη ιστορία του βιβλίου μου αλλά τείνω να καταλήξω ότι εξαιρετικά πράγματα συμβαίνουν συνήθως (υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις) όταν βρίσκεσαι σε μειονεκτική κοινωνικά θέση. Όταν βρίσκεσαι σε πλεονεκτική, αυτά που απολαμβάνεις μπορούν να συνοψιστούν σε μία και μόνο λέξη: ανέσεις.

-Στις απλές καθημερινές ιστορίες κρύβονται πολύ περισσότερα πράγματα από το τετριμμένο;

-Σίγουρα. Αλλιώς η καθημερινή μας ζωή θα ήταν ένα αφόρητα πληκτικό μαρτύριο.

-Με αστείο τρόπο μπορείς να πεις τις πιο πικρές αλήθειες; Θα χαρακτηρίζατε τις ιστορίες του βιβλίου κωμικές ή δραματικές;

-Είναι κάτι ανάμεσα. Κατά τη γνώμη μου, και το εφάρμοσα κατά κόρον σε αυτό το βιβλίο, μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορείς να μιλήσεις για δυσάρεστα θέματα όπως είναι η ακραία φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Διαφορετικά, θα πέσεις στην παγίδα του φτηνού μελό και της εύκολης αλλά πρόσκαιρης συγκίνησης.

-Εντέλει, είναι ουτοπικό να πιστεύεις όταν είσαι νέος ότι μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο;

-Όχι δεν είναι ουτοπικό. Αν ήταν έτσι, ο κόσμος θα είχε μείνει ίδιος στα διακόσιες χιλιάδες χρόνια ιστορίας του Homo Sapiens. Οι νέοι συνήθως πρωτοστατούν στις αλλαγές. Το αν βέβαια, μετά από κάθε κοινωνική ανατροπή, ο κόσμος αλλάζει προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο είναι ένα στοίχημα που η τελική του έκβαση είναι άγνωστη για αρκετό καιρό μετά την ολοκλήρωση κάθε τέτοιας αλλαγής.

-Μερικοί άνθρωποι δεν αλλάζουν με τίποτα; Ποτέ;

Οι περισσότεροι άνθρωποι, μετά από κάποια ηλικία, δεν αλλάζουν με τίποτε, ποτέ. Το γεγονός ότι συχνά μας αφήνει έκπληκτους η μεταστροφή κάποιων (συνήθως προς το χειρότερο) σημαίνει, πολύ απλά, ότι αυτοί οι άνθρωποι έκρυβαν επιμελώς  (ίσως και από τον ίδιο τους τον εαυτό) ποιοι ήταν πραγματικά.

-Πολλά πράγματα στην εποχή μας είναι υβρίδια τερατογενέσεων;

-Εκτός από κάποια αστεία παραδείγματα που αναφέρω στο βιβλίο (σουβλατζίδικα που κάνουν ντελίβερι πίτσες, πιτσαρίες που κάνουν ντελίβερι σουβλάκια) υπάρχουν πολλά περισσότερα, πολύ πιο σοβαρά, όπως υπουργοί που κατέχουν υπουργεία χωρίς καμία απολύτως σχέση με το αντικείμενό τους, τηλεοπτικές περσόνες που έχουν άποψη (και επιρροή) επί παντός επιστητού, με αποκορύφωμα έναν ατάλαντο ηθοποιό που έγινε πλανητάρχης, όχι και τόσο πολλά χρόνια πριν.

–Στο βιβλίο συμμετέχει και η Μαρία Πολυκανδριώτη;

-Συμμετέχει (κατ’ εξαίρεση των ειωθότων στο χώρο των εκδόσεων) όχι γιατί είναι σύντροφός μου αλλά γιατί τα δύο διηγήματα της, με την δωρική τραγικότητα που τα διακρίνει, θεώρησα ότι ήταν ο καταλληλότερος τρόπος για να ολοκληρωθεί ένα βιβλίο που έχει ως τίτλο «Ιστορίες από την άλλη όχθη».

-Είσαστε στιχουργός. Έχετε γράψει πολλά γνωστά τραγούδια που έχουν ερμηνεύσει μεγάλοι Έλληνες καλλιτέχνες. Στιχουργός ή συγγραφέας; Ποιο από τα δύο είναι η μεγάλη σας αγάπη;

-Η μεγάλη μου αγάπη είναι η επικοινωνία. Οι τρόποι που διάλεξα μέχρι τώρα (ή θα διαλέξω στο μέλλον) για να επικοινωνήσω στους γύρω μου τα όποια (ίσως) ενδιαφέροντα νομίζω ότι έχω να πω, λίγη σχέση οφείλουν να έχουν με το περιεχόμενο αυτής της επικοινωνίας. Ποίηση, στίχοι ή πεζογραφία δεν έχω ιδιαίτερη προτίμηση.
Το ζητούμενο παραμένει το ίδιο.

-Από ό,τι ξέρω έχετε ιδιαίτερους δεσμούς με τα Τρίκαλα…

-Ζείτε σε έναν τόπο πανέμορφο, σε μια πόλη που ο δυναμισμός και η ενέργεια που την διατρέχουν (όπως το ζεστό, άλικο αίμα, κρατάει κάθε ζωντανό οργανισμό μακριά από την αποσύνθεση) με γοητεύει, ιαματικά θα έλεγα, και είναι τιμή μου να έχω φίλους στα Τρίκαλα όπως ο Νίκος Μάντζιος, η Μαρία Φωτιάδου και η Maria Jose Arranz Povedano.

Σε ποιους αφιερώνεται αυτό το βιβλίο;

Στους φίλους. Η φιλία είναι μέταλλο σπάνιο. Η φιλία είναι λίθος πολύτιμος. Οι φίλοι έχουν αξία ανυπολόγιστη αλλά και πολύ μεγάλο κίνδυνο απώλειας. Γι’ αυτό και καμία ασφαλιστική εταιρεία δεν έχει πρόγραμμα ασφάλισης για φιλίες.Τους φίλους σας να τους προσέχετε. Σαν τα μάτια σας.

Σχετικά με τον Γιώργο Πολυμενάκο

Ο Γιώργος Πολυμενάκος γεννήθηκε στο Γύθειο το 1959. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στον Πειραιά και στο Πέραμα. Γράφει ποίηση από το 1979 και στίχους από το 1985. Τραγούδια του («Χειμωνιάτικα μπαρ», «Παραισθήσεις», «Ο τόπος που μεγάλωσα») και άλλα πολλά, έχουν μελοποιήσει και ερμηνεύσει διάφοροι Έλληνες καλλιτέχνες.
Έχει δημιουργήσει μαζί με τον Αλέξανδρο Ιωαννίδη το μουσικό ντοκιμαντέρ μυθοπλασίας  «Το Τελευταίο Πέρασμα» που είναι συνδυασμός ποιητικού λόγου, μουσικής, στίχων και εικόνας (2013, FM RECORDS, CD+DVD).

Τον Δεκέμβριο του 2019 εκδόθηκε η συλλογή διηγημάτων του «Ιστορίες από την άλλη όχθη» από τις εκδόσεις ΑΠΟΠΕΙΡΑ.

Τον Δεκέμβριο του 2020 το διήγημά του «Γουχάν, Τικόπια, Αθήνα» διακρίθηκε ως ένα από τα πέντε καλύτερα του διαγωνισμού «Πεζογραφία δωματίου ή Ημέρες Εγκλεισμού» των εκδόσεων ΚΙΧΛΗ.
Έχει ετοιμάσει μια ταινία μικρού μήκους, ένα ποιητικό ντοκιμαντέρ για την πόλη του, το Πέραμα του Πειραιά, με τίτλο «Ο ΤΟΠΟΣ», η οποία θα υποβληθεί σε διάφορα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, το 2021.

Σήμερα ζει στο Πέραμα και εργάζεται στην Αθήνα ως υπεύθυνος έργων Πληροφορικής.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ

1. Εναλλάξ – Κόντρα (FM Records, 1986)
2. Εκείνος + Εκείνος (MINOS EMI, 1991)
3. Εκείνος + Εκείνος –  Άλλη μια φορά (FM Records, 1993) – Χρυσός δίσκος
4. Μιχάλης Κουμπιός – Ζωγραφιστά τραγούδια (ΜΒΙ 1993)
5. Εκείνος + Εκείνος –  Καινούργιος κόσμος (FM Records, 1995)
6. Μιχάλης Νικολούδης – Αιολία (LIBRA Music, 1995) – Πλατινένιος δίσκος
7. Ηλίας Κλωναρίδης – Χοροί της νύχτας (ALFA MI Records 1995)
8. Άγγελος Αγγουράκης – Χειριστές των ασυρμάτων (FM Records, 1997)
9. Εκείνος + Εκείνος –  Στη θάλασσα του Χρόνου (FM Records, 1998)
10. Εκείνος + Εκείνος –  Άνθρωποι και Άγγελοι (FM Records, 1998)
11. The Rough Guide to the Music of Greece – Ο Τόπος (World Music Network, 2001)
12. Εκείνος + Εκείνος –  Στο φως άλλης μιας μέρας  (Planet, 2002)
13. Πέτρος Συνοδινός – Αλλαγή θερμοκρασίας (LYRA, 2003)
14. Greece, A Musical Odyssey – Πίνω, πίνω (Putumayo, 2004)
15. Καίτη Κουλιά – Από τη μέση κράτα με (Polymusic, 2007)
16. Μιχάλης Νικολούδης – Αιολία 2 (Polymusic, 2008)
17. Σαββέρια Μαργιολά – Πράξη Πρώτη (SONY MUSIC, 2010)
18. Το Τελευταίο Πέρασμα – Μουσική ταινία μεγάλου μήκους (FM Records, 2013,    CD & DVD)