Η αγάπη των ανθρώπων για την περιστροφή είναι εμφανής από την παιδική μας ηλικία. Αλλωστε, εδώ και εκατοντάδες χρόνια το παιχνίδι του «γύρω γύρω όλοι» είναι από τα δημοφιλέστερα στις παιδικές χαρές του κόσμου.
Σύμφωνα, ωστόσο, με νέα έρευνα, οι άνθρωποι δεν είναι τα μοναδικά πρωτεύοντα που διασκεδάζουν με τη ζάλη που προκαλεί η περιστροφή. Ευρήματα που δημοσιεύτηκαν τον περασμένο μήνα στο περιοδικό Primates αναφέρουν πως και άλλα είδη μεγάλων πιθήκων φαίνεται να απολαμβάνουν τη διέγερση των αισθήσεών τους μέσω της περιστροφής, ενδεχομένως ακόμη και να την επιλέγουν τακτικά με στόχο τη μεταβολή της συναισθηματικής τους κατάστασης.
«Η περιστροφή με σκοπό απλώς να ζαλιστούμε είναι κάτι που συνήθως θεωρούμε ως καθαρά ανθρώπινη δραστηριότητα», δήλωσε ο Μάρκους Πέρλμαν, επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ και συντάκτης της μελέτης. «Είναι λοιπόν πολύ ωραίο να ανακαλύπτουμε ότι και άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά το κάνουν αυτό και ότι φαίνεται να το κάνουν για τον ίδιο λόγο που το κάνουμε κι εμείς: επειδή είναι διασκεδαστικό και αναζωογονητικό».
Βλέποντας το βίντεο του Ζόλα, ενός γορίλα στον ζωολογικό κήπο του Κάλγκαρι, που έγινε διάσημος για τις περιστροφές του στηριζόμενος στις γροθιές του, ο δρ Πέρλμαν στράφηκε στο Youtube για να διερευνήσει αν και άλλοι πίθηκοι επιδίδονται στη συμπεριφορά αυτή. Συγκέντρωσε σχεδόν 400 βίντεο, που δείχνουν πιθήκους και άλλα πρωτεύοντα να επιδίδονται σε συμπεριφορές όπως τούμπες, κύλισμα σε λόφους και πιρουέτες. Ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση, πάντως, του προκάλεσε η «ιπτάμενη» περιστροφή, όπου πίθηκοι διαφόρων ειδών απολαμβάνουν να κρέμονται από κάτι ενόσω γυρίζουν γύρω από τον εαυτό τους.
Ο Πέρλμαν και ο Αντριάνο Λαμέιρα, εξελικτικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Γουόρικ, εντόπισαν 132 περιπτώσεις εναέριας περιστροφής από ουρακοτάγκους, γορίλες, χιμπαντζήδες και μπονόμπο. Τα βίντεο παρουσίαζαν κυρίως πιθήκους σε αιχμαλωσία, αλλά σε κάποια συμμετείχαν και άγριοι γορίλες που κρέμονταν από κληματσίδες.
Οι ερευνητές υπολόγισαν την ταχύτητα με την οποία περιστρέφονταν οι πίθηκοι. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι περισσότεροι κάνουν 1,43 περιστροφές το δευτερόλεπτο – ταχύτητα που συναγωνίζεται επαγγελματίες ανθρώπους χορευτές και χορεύτριες. Οι περισσότερες σερί περιστροφές που παρατήρησαν οι επιστήμονες ήταν 28, ενώ η μεγαλύτερη ταχύτητα –που την πέτυχε ένας πίθηκος μπονόμπο– ήταν το απίστευτο νούμερο των τεσσάρων πλήρων περιστροφών το δευτερόλεπτο.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι όσο περισσότερο περιστρεφόταν ένας πίθηκος, τόσο πιο πιθανό ήταν να παρουσιάσει σημάδια ζάλης, όπως να αφήσει το σχοινί και να καθίσει ή να ξαπλώσει αμέσως.
Τα ζώα έκαναν επίσης συχνά «παιχνιδιάρικες γκριμάτσες» ενώ περιστρέφονταν, είπε ο Πέρλμαν, υπονοώντας ότι πιθανότατα διασκέδαζαν και δεν αναζητούσαν απλώς έναν τρόπο για να ανακουφιστούν από την πλήξη της αιχμαλωσίας. «Υπάρχει κάτι σε αυτή την εμπειρία το οποίο απολαμβάνουν», σχολίασε ο δρ Πέρλμαν.
Η Κάθριν Χομπάιτερ, πρωτευοντολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σέιντ Αντριου, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα, συμφώνησε. Με βάση τις παρατηρήσεις της, είπε, «οι άγριοι πίθηκοι λατρεύουν να περιστρέφονται».
Διασκεδαστική και αναζωογονητική η αίσθηση της ζάλης από το «γύρω γύρω όλοι» για ανθρώπους και άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά.
Διέγερση αισθήσεων
Οι πίθηκοι και ορισμένα άλλα ζώα είναι γνωστό ότι επιδίδονται και σε άλλες δραστηριότητες που μπορούν να διεγείρουν τις αισθήσεις, όπως η κατανάλωση ζυμωμένων φρούτων που περιέχουν αλκοόλ και η κατανάλωση φυσικών ψυχεδελικών ουσιών. Το αν αυτό γίνεται επίτηδες ή κατά λάθος είναι υπό συζήτηση, υπογράμμισε ο δρ Πέρλμαν. Μελέτες όπως αυτή πάντως συμβάλλουν στο να παρέχουν δεδομένα που απαιτούνται για τη διερεύνηση συμπεριφορών που ίσως αποτελούν εξελικτικούς προδρόμους της ανθρώπινης επιθυμίας να βιώνει κανείς μεταβαλλόμενες ψυχικές καταστάσεις.
Ο δρ Πέρλμαν σχεδιάζει μια μεγαλύτερη μελέτη, που θα αναλύσει εκατοντάδες επιπλέον βίντεο με πρωτεύοντα θηλαστικά που περιστρέφονται, συμπεριλαμβανομένων των αρκούδων γκρίζλι και των πάντα, που φαίνεται να απολαμβάνουν δραστηριότητες που τους προκαλούν ζάλη.
