Γιάννης Παπακωνσταντίνου: Από τη Φαρκαδόνα στο διεθνές προσκήνιο της επιστήμης και της καινοτομίας

Η ιστορία του Γιάννη Παπακωνσταντίνου είναι μια εμπνευσμένη διαδρομή από τα χώματα της Φαρκαδόνας ως τα εργαστήρια αιχμής του Λονδίνου και του CERN. Με καταγωγή από μία από τις παλαιότερες οικογένειες της περιοχής, ο Γιάννης κουβαλά μέσα του τις ρίζες και τις αξίες μιας κοινότητας που τίμησε με τον τρόπο της την παράδοση, την εργασία και την πίστη.

Ο προπάππος του υπήρξε ο πρώτος ιερέας στον Ιερό Ναό Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου της Φαρκαδόνας, ενώ ο παππούς του, επίσης Γιάννης, ήταν ο πρώτος αρτοποιός του χωριού. Ο φούρνος της οικογένειας έκλεισε το 1962, αλλά η φλόγα της δημιουργίας και της προσφοράς παρέμεινε αναμμένη.

Η μαθητική διαδρομή του Γιάννη ξεκίνησε στο Νηπιαγωγείο της Φαρκαδόνας, όπου έμαθε την αλφαβήτα, μέτρησε ως το εκατό και έκανε τους πρώτους του φίλους. Όσα θεμέλια δεν φαίνονται με γυμνό μάτι, εκεί μπήκαν: χαρακτήρας, προσωπικότητα, συνεργατικότητα.

Από τη Φαρκαδόνα… στο UCL και το CERN

Σήμερα, ο Γιάννης Παπακωνσταντίνου είναι Καθηγητής Φωτονικής και Νανοκατασκευών στο University College London (UCL) και επικεφαλής του Εργαστηρίου Καινοτομιών Φωτονικής. Στο κέντρο του ερευνητικού του έργου βρίσκονται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η βιωσιμότητα και η επίτευξη μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα – με ειδίκευση σε τεχνολογίες όπως η ακτινοβολούμενη ψύξη, τα έξυπνα θερμοχρωμικά παράθυρα, οι νανομηχανικές επιφάνειες και η υπερηχογραφική απεικόνιση.

Πριν την ακαδημαϊκή του εξέλιξη στο UCL (Λέκτορας το 2011, Αναπληρωτής Καθηγητής το 2015, Καθηγητής το 2018), υπήρξε υπότροφος στο CERN και ερευνητικός συνεργάτης στο Sharp Laboratory of Europe, καταθέτοντας πλήθος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για καινοτομίες στην οπτική τεχνολογία.

Είναι επίσης συνιδρυτής της Echopoint Medical, μίας spin-off εταιρείας του UCL που στοχεύει στην επανάσταση της επεμβατικής καρδιολογίας.

Επιστημονικές διακρίσεις και ερευνητικό έργο

Ο Γιάννης έχει εξασφαλίσει πάνω από 8 εκατομμύρια λίρες σε ερευνητικές χρηματοδοτήσεις, με 12 κύριες επιχορηγήσεις ως Πρωτεύων Ερευνητής – ανάμεσά τους τέσσερις από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC). Έχει δημοσιεύσει σε επιστημονικά περιοδικά κορυφαίας εμβέλειας όπως Nature Photonics, Advanced Materials, Nano Letters, κ.ά., με πάνω από 5.200 αναφορές, h-index 41 και 14 διπλώματα ευρεσιτεχνίας.

Ανάμεσα στις σημαντικότερες ερευνητικές του επιχορηγήσεις:

• Ανάπτυξη ακτινοβολούμενων ψυχόμενων πάνελ κενού (ERC-AdG-2023)
• Έξυπνες επιφάνειες με την υποστήριξη της Jaguar Land Rover
• Μαζικής παραγωγής υαλοπίνακες για ψύξη χωρίς ρεύμα (ERC-PoC)
• Αυτοκαθαριζόμενες επιστρώσεις για ηλιακή ενέργεια σε Ινδία & Βραζιλία

Διδασκαλία – Καθοδήγηση – Εμπνευσμένος Μέντορας

Ο Γιάννης έχει επιβλέψει πάνω από 25 διδακτορικούς φοιτητές και 11 μεταδιδακτορικούς ερευνητές, προωθώντας διεθνείς συνεργασίες και φιλοξενώντας ερευνητές από 15+ εθνικότητες. Τα μαθήματά του περιλαμβάνουν από Μαθηματικά και Οπτοηλεκτρονική, μέχρι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Για την προσφορά του στη διδασκαλία και την υποστήριξη νέων επιστημόνων, έχει βραβευτεί και προταθεί επανειλημμένα ως Καλύτερος Επιβλέπων στο UCL.

Θεσμική συμβολή – Δημόσια Επιστήμη – Διεθνής Δράση

Εκτός του εργαστηρίου, ο Γιάννης υπηρετεί ως:

• Μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA)
• Μέντορας της Royal Academy of Engineering
• Σύμβουλος για το Africa Prize for Engineering Innovation
• Πρέσβης της ΕΕ για το Κλίμα

Έχει συμμετάσχει σε δεκάδες διεθνείς εκθέσεις, σεμινάρια και επιστημονικές διοργανώσεις, και έχει προβληθεί από ΜΜΕ όπως το BBC Radio, το Forbes, το The Telegraph, κ.ά.

Ένας Φαρκαδόνιος του κόσμου

Ο Γιάννης Παπακωνσταντίνου δεν είναι απλώς ένας επιτυχημένος επιστήμονας. Είναι ένας άνθρωπος που κουβαλά τη Φαρκαδόνα στην καρδιά του, που σέβεται την οικογενειακή του ιστορία και προσπαθεί να επιστρέψει στην κοινωνία όσα η ζωή του χάρισε.

Είτε καθοδηγεί ερευνητές, είτε φέρνει λύσεις για το ενεργειακό μέλλον του πλανήτη, είτε μιλά σε μαθητές για την αξία της γνώσης, ο Γιάννης παραμένει ένας ταπεινός και φωτεινός συντοπίτης μας.

Και γι’ αυτό τον τιμούμε και τον ευχαριστούμε.

Γιάννης Παπακωνσταντίνου – Βιογραφικό

Προφίλ Ο Γιάννης Παπακωνσταντίνου είναι ηγετική φυσιογνωμία στον τομέα της νανοτεχνολογίας, της φωτονικής και της βιώσιμης ενέργειας. Το έργο του επικεντρώνεται στην απαλλαγή των ενεργοβόρων διαδικασιών από τον άνθρακα, με ιδιαίτερη έμφαση στην ακτινοβολούμενη ψύξη και την ανάπτυξη έξυπνων, ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών. Διαθέτει ισχυρό ιστορικό στη μεταφορά τεχνολογίας και την εμπορική αξιοποίηση της έρευνας, με τέσσερις επιχορηγήσεις από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC). Φιλοδοξεί να καθιερώσει την ομάδα του ως παγκόσμιο ηγέτη στον τομέα, επιδιώκοντας παράλληλα ουσιαστικό κοινωνικό αντίκτυπο.

Τρέχουσες Θέσεις

• 2011–σήμερα: Καθηγητής Φωτονικής και Νανοκατασκευών, Επικεφαλής του Εργαστηρίου Καινοτομιών Φωτονικής, Τμήμα Ηλεκτρονικής και Ηλεκτρικής Μηχανικής, University College London (UCL). Ξεκίνησε ως Λέκτορας (2011), προήχθη σε Αναπληρωτή Καθηγητή (2015) και Καθηγητής (2018).
• 2018–σήμερα: Συνιδρυτής της Echopoint Medical, spin-off του UCL με αποστολή την καινοτομία στην επεμβατική καρδιολογία.

Προηγούμενες Θέσεις

• 2009–2011: Υπότροφος στο CERN, μέλος ομάδας ανάπτυξης οπτικών συνδέσεων για το LHCb.
• 2008–2009: Ερευνητικός Συνεργάτης, Sharp Laboratory of Europe, με 5 πατέντες σε νανοφωτονικά στοιχεία.

Εκπαίδευση

• 2004–2008: Διδακτορικό στην Οπτική Επικοινωνία, UCL (2 πατέντες, εμπορική αξιοποίηση).
• 2002–2003: MSc Ευρυζωνικές Επικοινωνίες, UCL (διάκριση, 1ος στην τάξη).
• 1995–2000: Δίπλωμα Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Μηχανικού Υπολογιστών, ΕΜΠ.

Ερευνητικές Χρηματοδοτήσεις (~£8M από 18 επιχορηγήσεις – 12 ως Π.Ε.)

• 2025–2030 (£2.2M – Π.Ε), ERC-AdG: Ακτινοβολούμενα Ψυχόμενα Πάνελ Κενού.
• 2024–2027 (£120k – Π.Ε), Jaguar-Land Rover iCase: Έξυπνες Πολυλειτουργικές Επιφάνειες.
• 2023–2026 (£400k – ΣυνΕ), HORIZON “SINCERE”: Ανακαίνιση Κτιρίων Μηδενικού Άνθρακα.
• 2023–2025 (£130k – Π.Ε), ERC-PoC: Μαζική Παραγωγή Υαλοπινάκων Ακτινοβολούμενης Ψύξης.
• 2022–2024 (£130k – Π.Ε), ERC-PoC: Πολυσιλοξάνες για Δομημένο και Μεταφορικό Περιβάλλον.
• 2020–2024 (£300k – Π.Ε), Βασιλική Ακαδημία Μηχανικής: Αυτοκαθαριζόμενες Επικαλύψεις.
• 2020–2025 (£390k – ΣυνΕ), EPSRC/Nikon: Νέα Γενιά Ακτινογραφικής Απεικόνισης.

Επιλεγμένες Ολοκληρωμένες Επιχορηγήσεις

• 2021–2024 (£300k – Π.Ε), Χαρακτηριστικά Ασφαλείας Χαρτονομισμάτων.
• 2017–2021 (£130k – Π.Ε), Νανοσχεδιασμένες Έξυπνες Επιφάνειες.
• 2016–2022 (€1.5M – Π.Ε), ERC-StG: Ευφυής Λειτουργική Επικάλυψη για Ενεργειακή Απόδοση.

Βραβεία / Υποτροφίες

• 2019: Βραβείο Καινοτόμων UCL για κοινωνικό αντίκτυπο μέσω εμπορικής αξιοποίησης.
• 2009–2011: Υποτροφία CERN.
• 2009: Βραβείο Έλληνα Ερευνητή του Εξωτερικού από την Ελληνική Κυβέρνηση.

Εποπτεία & Μεντορική

• 25 διδακτορικοί φοιτητές (10 κύριος, 15 συν-επιβλέπων).
• 11 μεταδιδακτορικοί ερευνητές (3 τρέχοντες).
• Πάνω από 100 προπτυχιακοί φοιτητές και 40 έργα.
• Υποψήφιος για το Βραβείο Καλύτερου Επιβλέποντα στο UCL (2017–2019).

Διδασκαλία

• Μαθηματικά, Ηλεκτρονικά Κυκλώματα, Οπτοηλεκτρονική, Ημιαγωγοί, Φωτονικές Διατάξεις, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
• Υπεύθυνος εργαστηρίων και καθοδηγητής φοιτητών.

Θεσμικές & Εξωτερικές Υποχρεώσεις

• Από το 2024: IEA Annex 92 (Έξυπνα Υλικά για Θέρμανση/Ψύξη/Αέρα).
• Από το 2023: Μέντορας Royal Academy of Engineering, συμμετοχή σε ERC Mentoring Initiative.
• Από το 2022: Africa Prize for Engineering Innovation.
• 2022: Ευρωπαίος Πρέσβης για το Κλίμα.

Ερευνητικό Έργο / Διάδοση / Δημόσια Προβολή

• 5.200 αναφορές, h-index 41, i10-index 81 (Google Scholar).
• Στο άνω 2% των πιο αναφερόμενων επιστημόνων στη φωτονική από το 2019.
• Δημοσιεύσεις σε Nature Photonics, Advanced Materials, Nano Energy, κ.ά.
• 14 πατέντες σε ακτινοβολούμενη ψύξη, υπερηχογραφία, φωτονική.
• Πάνω από 50 προσκεκλημένες ομιλίες.
• Εκθέσεις: Royal Society, Ecobuild, ERC Sustainability, Surfex, Festival of Engineering.
• Συνεργασία με σχολεία (STEM πρακτικές, ομιλίες σε μαθητές).
• Παρουσία σε BBC Radio, podcasts, εφημερίδες.

🖊 Συντάκτης άρθρου: Θοδωρής Λακιάρας, KriniLive.gr