Γιάννης Γρηγοράκης: «Ίσως υπάρχει και στη ζωή ένας αθέατος σκηνοθέτης» 

Αληθινοί κι ονειροπόλοι… Το νέο βιβλίο του Γιάννη Γρηγοράκη (εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ) αποτελεί ένα μυθιστόρημα που διαπερνά τον άνθρωπο μέχρι τα βάθη της ύπαρξής του, όπου γεννιέται ο προσωπικός του χρόνος – το φύλο και η ταυτότητά του -, αλλά και η μοίρα του, που παρασύρεται από τα γυρίσματα της Ιστορίας.

Συνέντευξη στη Βιβή Μαργαρίτη

«Πίσω από την μικροϊστορία, σε ένα δεύτερο επίπεδο, ξετυλίγεται η ιστορία της χώρας» θα μου πει ο ίδιος ο συγγραφέας συζητώντας για το νέο του βιβλίο που εκτείνεται σε βάθος αιώνα και στο επίκεντρό του βρίσκεται μια οικογένεια αμπελουργών της Αρκαδίας. Ο συγγραφέας παρουσιάζει την καθημερινότητα των ηρώων του με τα πάθη και τις αδυναμίες τους.

«Αν όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή, ποιος είναι, αλήθεια, ο σκηνοθέτης της ανθρώπινης μοίρας; Κι από πού μας παρατηρεί, από τα βάθη των ονείρων μας;» είχε πει ο Σαίξπηρ… και κάποια κεφάλαια του βιβλίου παραπέμπουν σε αυτό. «Εντέλει τί θέλει να πει ο αθέατος σκηνοθέτης του βιβλίου σας;» ρωτώ τον κ. Γρηγοράκη. «Οι πρωτοπόροι της νουβέλ βαγκ αντιλαμβάνονταν την κάμερα σαν ένα στυλό. Εκφράζονταν διαμέσου της κάμερας. Σε κάποια κεφάλαια υπάρχει ένας αθέατος σκηνοθέτης που παραπέμπει σε κάτι που είπε ο Σαίξπηρ. Ότι όλος ο κόσμος είναι μία σκηνή. Σκέφτηκα να παίξω με την ιδέα της κάμερας-στυλό. Ίσως υπάρχει και στη ζωή ένας αθέατος σκηνοθέτης» μου απαντά στην ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχαμε.

-Αληθινοί κι ονειροπόλοι… κ. Γρηγοράκη μιλήστε μας για την υπόθεση του νέου σας βιβλίου.

–Το “Αληθινοί και ονειροπόλοι” είναι μια ιστορία που εκτείνεται σε βάθος αιώνα. Στο επίκεντρο βρίσκεται μια οικογένεια αμπελουργών της Αρκαδίας. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 ο Λέων Αληθινός εκφράζει ένα όνειρο ζωής. Να φτιάξει ένα οινοποιείο στη Μαντίνεια. Αλλά έρχονται δύσκολα χρόνια που διαταράσσουν την πορεία του κόσμου. Η οικονομική κρίση που ξεσπάει στην Αμερική το 1929 πλήττει ολόκληρη την Ευρώπη. Μοιραία τα σχέδια του Λέοντα μετατίθενται χρονικά, αλλά και ο γιος του, Άγγελος, διαψεύδεται καθώς έρχονται ακόμη πιο δύσκολα χρόνια. Ο πόλεμος, η Κατοχή. Τελικά το όνειρο της οικογένειας πραγματοποιείται πολλά χρόνια μετά από τον εγγονό του Λέοντα, Διόνυσο Αληθινό. Τα κρασιά του γίνονται γνωστά διεθνώς. Σε ένα δεύτερο επίπεδο ξετυλίγεται η ιστορία του τόπου.

–Τίτλος αλληγορικός αλλά άκρως αληθινός;

–Ο καθένας από τους ήρωες εκφράζει τη δική του αλήθεια, τα δικά του όνειρα. Τα προτάσσει απέναντι στην απελπισία στην προσπάθειά του να λυτρωθεί. Αλλά βαθιά μέσα τους ξέρουν ότι όλα τελειώνουν με δάκρυα. Ίσως αυτό είναι το μόνο άκρως αληθινό στο βιβλίο αλλά και στη ζωή. Ότι όλα τελειώνουν με δάκρυα.

-Ονειροπόληση… Μία παράξενη μετάλλαξη του μυαλού, ή μία ικανότητα που όλοι θα θέλαμε να έχουμε για να «απομακρυνόμαστε» από ό,τι δεν μας αρέσει;

-Ο άνθρωπος θα ελπίζει πάντα σε καλύτερες μέρες, θα ονειρεύεται καλύτερες μέρες. Αυτό είναι ένα όμορφο σενάριο που μηχανεύεται το μυαλό για να κατευνάσει την απογοήτευση που συχνά προκαλεί η σκληρή πραγματικότητα γύρω μας. Ανακαλεί στη μνήμη του όμορφες εικόνες του παρελθόντος, άλλοτε φαντάζεται τον εαυτό του σε μια εποχή που δεν έχει έρθει ακόμη. Πείτε το και φυγή. Μια άμυνα την χρειαζόμαστε προκειμένου να ελαφρύνουμε κάπως τη βασανισμένη συνείδηση.

-Γιατί επιλέξατε τη Μαντινεία για να «ξεδιπλώσετε» την πλοκή της ιστορία σας;

–Η Μαντίνεια φημίζεται από την αρχαιότητα ακόμη για τα κρασιά της. Παράλληλα η επιλογή αυτή μου δίνει την ευκαιρία να αναδείξω πολλά σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν στην περιοχή της Αρκαδίας κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Όπως είπα και προηγουμένως, πίσω από την μικροϊστορία, σε ένα δεύτερο επίπεδο, ξετυλίγεται η ιστορία της χώρας.

-2014… Μία γυναίκα με ιδιαιτερότητες που αναζητά μια φιγούρα άντρα στο πλάι της για να επιζήσει στο παγιωμένο σύστημα αξιών. Σήμερα, μόλις λίγα χρόνια μετά, αυτό το σύστημα βλέπετε να αλλάζει;

-Η Ξένη, κόρη του Διόνυσου Αληθινού είναι λεσβία. Σε μια συντηρητική κοινωνία οι ψίθυροι που ακούγονται σε αποξενώνουν. Κατά βάθος η Ξένη είναι ένας ντροπαλός και ευαίσθητος άνθρωπος. Μοιραία νιώθει την ανάγκη μιας αντρικής φιγούρας στο πλάι της για τον λόγο που αναφέρατε. Παρά το γεγονός ότι τελευταία κάτι πάει να γίνει με τα σύμφωνα συμβίωσης και τη νομιμοποίηση γάμων μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, η ομοφοβία, η αρνητική κριτική, ο στιγματισμός, ιδιαίτερα στην Ελλάδα,  θα υποβόσκουν για πολλά χρόνια ακόμη, επειδή είναι απόρροια θρησκευτικών προκαταλήψεων.

–Εντέλει τί θέλει να πει ο αθέατος σκηνοθέτης του βιβλίου σας;

-Οι πρωτοπόροι της νουβέλ βαγκ αντιλαμβάνονταν την κάμερα σαν ένα στυλό. Εκφράζονταν διαμέσου της κάμερας. Σε κάποια κεφάλαια υπάρχει ένας αθέατος σκηνοθέτης που παραπέμπει σε κάτι που είπε ο Σαίξπηρ. Ότι όλος ο κόσμος είναι μία σκηνή. Σκέφτηκα να παίξω με την ιδέα της κάμερας-στυλό. Ίσως υπάρχει και στη ζωή ένας αθέατος σκηνοθέτης.

-Έχετε γράψει πολλά βιβλία. Τί είναι εκείνο που σας δίνει έμπνευση;

–Συχνά αντλείς έμπνευση από μια ασήμαντη εικόνα. Είναι ένα Μπιγκ Μπανγκ που συμβαίνει μέσα σου από το οποίο μπορεί να προκύψει ένας ολόκληρος κόσμος, αυτός ενός μυθιστορήματος.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Αν όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή, όπως είπε ο Σαίξπηρ, ποιος είναι, αλήθεια, ο σκηνοθέτης της ανθρώπινης μοίρας; Κι από πού μας παρατηρεί, από τα βάθη των ονείρων μας;

Μακρινό πλάνο – αποσπασματική μνήμη: Μέσα δεκαετίας του 1920. Ο αμπελουργός Λέων Αληθινός έχει ένα όραμα ζωής. Να φτιάξει ένα οινοποιείο στη Μαντίνεια της Αρκαδίας. Η οικονομική κρίση όμως του 1929 βάζει φρένο στα σχέδιά του. Ο γιος του Άγγελος θα θελήσει να πραγματοποιήσει το όραμα του πατέρα του, αλλά ξεσπά ο πόλεμος και ακολουθεί η περίοδος της Κατοχής.

Μεσαίο πλάνο – μακρινή μνήμη: Ο εγγονός του Λέοντα, Διόνυσος, είναι αυτός που θα υλοποιήσει το όνειρο της οικογένειας ύστερα από πενήντα χρόνια. Το κτήμα Διόνυσος Αληθινός γνωρίζει διεθνή αναγνώριση.

Κοντινό πλάνο – καθαρή μνήμη: Αρχές του 21ου αιώνα η επιχείρηση καταρρέει από αστάθμητους παράγοντες. Οι τελευταίοι απόγονοι της οικογένειας φαντάζουν χαμένοι μέσα στα προσωπικά τους αδιέξοδα. Ενώ ο Διόνυσος ζει τις τελευταίες αναλαμπές της ζωής του, εμφανίζεται στην περιοχή ο Κάρλο, που κάνει μεταπτυχιακό στην Ιστορία. Αναζητά μαρτυρίες για Ιταλούς στρατιώτες που πολέμησαν στα βουνά της Αρκαδίας στο πλευρό της Αντίστασης, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον Σεπτέμβρη του 1943. Η αναζήτησή του διασταυρώνεται με την οικογένεια Αληθινού.

Ένα μυθιστόρημα που διαπερνά τον άνθρωπο μέχρι τα βάθη της ύπαρξής του, όπου γεννιέται ο προσωπικός του χρόνος – το φύλο και η ταυτότητά του -, αλλά και η μοίρα του, που παρασύρεται από τα γυρίσματα της Ιστορίας.

Σχετικά με τον συγγραφέα

Ο Γιάννης Γρηγοράκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Σπούδασε νομικά και για περισσότερο από τριάντα χρόνια άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Το Αληθινοί και ονειροπόλοι είναι το ένατο μυθιστόρημά του.

Από τις εκδόσεις Κέδρος κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά του: Ο διαβήτης του Πλάτωνα(2009), Μαύρη πέτρα (2011), Η καταιγίδα έρχεται, συνέχισε να τρέχεις (2012), Τέταρτος Κόσμος(2013), Κόκκινο και γυμνό (2015) και Αληθινοί και ονειροπόλοι (2018). Άλλα έργα του: Η μητρόπολη του χάους (1998), Η συνωμοσία των αγγέλων (2001) και Καφέ Προκόπ (2004).