Fake news και τρολιές…-Χρειάζεται απλά λίγα λεπτά για να κάνει το γύρο του κόσμου μία ψεύτικη είδηση-Τι έδειξε το δικό μας πείραμα

Ο άπειρος κόσμος του διαδικτύου… Είμαι από εκείνους που τον λατρεύουν. Σου δίνει απίστευτες δυνατότητες όταν ξέρεις πώς να τον χρησιμοποιήσεις (και δεν σε χρησιμοποιεί εκείνος), όταν ξέρεις να αποφεύγεις τις παγίδες και βάζεις μέτρο και φίλτρα στις πληροφορίες. Ο κόσμος του διαδικτύου είναι ένας κόσμος εικονικός κι ως τέτοιος θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται, εντούτοις, η δύναμή του στη διάδοση της πληροφορίας είναι τεράστια, σε βαθμό τρομακτικό.

Της Βιβής ΜαργαρίτηΜία είδηση που ξεκινά από τα Τρίκαλα μπορεί να κάνει το γύρο του κόσμου μέσα σε λίγα λεπτά με σημαντικά εργαλεία τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα οποία επίσης χρησιμοποιώ και η αλήθεια είναι ότι με έχουν βοηθήσει απίστευτα στη δουλειά μου.

Αφορμή για να κάνω το συγκεκριμένο ρεπορτάζ στάθηκε μία είδηση που έλαβα για κάποιον φίλο, Τρικαλινό,  ότι θα συμμετάσχει στο survivor. Η αλήθεια είναι ότι «τσίμπησα» και με τη φόρα που έχουν πάρει οι Τρικαλινοί παραλίγο να το αναρτήσω κιόλας. Ευτυχώς που μετά από τόσα χρόνια στο επάγγελμα μου έχει γίνει βίωμα ο πρώτος κανόνας της δημοσιογραφίας που λέει ότι πρέπει να διασταυρώνεις την είδηση. Όταν επικοινώνησα μαζί του μου είπε ότι είναι απλά μία… τρολιά και μου έδειξε τον τρόπο πώς να το κάνω.

Έτσι λοιπόν βρέθηκα εγώ στο επίκεντρο της είδησης… με στόχο να διαπιστώσω πόσο εύκολο είναι να διαδόσεις μία ψεύτικη είδηση και πόσο λίγο προσεκτικοί και κριτικοί είμαστε απέναντι στην πληροφορία που προσλαμβάνουμε.

Απλό κι εύκολο

Για το σκοπό αυτόν υπάρχουν διάφορες εφαρμογές. Σου επιτρέπουν να κάνεις ένα δημοσίευμα που φαίνεται να έχει γίνει από μεγάλο κι έγκυρο site ή άλλο μέσο. Άλλωστε υπάρχουν χιλιάδες site.

Στην προκειμένη περίπτωση η είδηση έλεγε:

Δείτε ποια Τρικαλινή δημοσιογράφος συμμετέχει στο survivor

 Να δοκιμάσει τις αντοχές της θα επιχειρήσει δημοσιογράφος των Τρικάλων η οποία θα ταξιδέψει τις επόμενες μέρες στον Άγιο Δομίνικο για να συμμετάσχει στο reality επιβίωσης. Η Βιβή Μαργαρίτη επιλέχθηκε ανάμεσα σε χιλιάδες υποψήφιους κι ετοιμάζεται για την αναχώρησή της. Στο πλευρό της τα 2 της παιδιά της που την ενθάρρυναν να πάρει μέρος υπό την προϋπόθεση ότι θα πλαισιώσει την ομάδα των μαχητών τους οποίους και υποστηρίζουν φανατικά.

Διάδοση

Αφού κατασκευάσεις την είδηση που πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιστευτή, συνεχίζεις με τη διάδοσή της. Όταν είσαι ένα άτομο που στο προφίλ σου στο facebook έχεις 5.000 φίλους αυτό δεν είναι και πολύ δύσκολο, όπως διαπίστωσα. Ένα τρίτο άτομο κοινοποίησε στο προφίλ μου για να γίνει πιο πιστευτό και να σου που αντί να ταξιδέψω εγώ στον… Άγιο Δομίνικο ταξίδεψε η είδηση.

Σε λίγα λεπτά

Χρειάστηκαν μόλις λίγα λεπτά… Άρχισαν τα like, οι κοινοποιήσεις, τα σχόλια, οι ευχές για καλή επιτυχία… Τα μηνύματα στο messenger άρχισαν να έρχονται κατά δεκάδες από γνωστούς και φίλους. Ακόμη κι από ανθρώπους της οικογένειάς μου. (Ειδικά οι τελευταίοι ήταν εύκολο να το πιστέψουν γνωρίζοντας την τρέλα που κουβαλάω…). Αναγκάστηκα να κλείσω τηλέφωνα και ίντερνετ για να χαλαρώσω για λίγο αφού έπρεπε να απαντάω σε όλους και να ενημερώνω για την… τρολιά. (Ούτε στη γιορτή μου τέτοιος χαμός).

Το θέμα είναι ότι επικοινώνησαν μαζί μου άνθρωποι που μένουν Γερμανία, Σουηδία, Σκοτία, Αυστραλία, ΗΠΑ κ.α. εκτός από τους Τρικαλινούς και τους διάσπαρτους σε όλη την Ελλάδα φίλους και συγγενείς μου.

Διαπιστώσεις

Εκείνο που διαπίστωσα είναι:

• ότι είμαστε όλοι φοβερά ευκολόπιστοι (διότι κι εγώ αρχικά την πάτησα) και δύσκολα μπορούμε να φιλτράρουμε την πληροφορία μέσα στο διαδίκτυο.
• Απαιτείται εξαιρετικά λίγος χρόνος για τη διάδοση μίας είδησης κι εύκολα μπορούμε να επηρεαστούμε και να την πιστέψουμε.

Οι ψευδείς ειδήσεις

Οι ψευδείς ειδήσεις υπήρχαν ανέκαθεν αλλά πλέον αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα επηρεασμού της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Σύμφωνα με έρευνες οι  ψευδείς ειδήσεις πάντα ωφελούν κάποιον ενώ μεταδίδονται πολύ γρήγορα και είναι 9000% περισσότερο διεισδυτικές απ’ ότι οι πραγματικές ειδήσεις γιατί αυτοί που έχουν συμφέρον να μεταδοθεί, πειράζουν τον αλγόριθμο του διαδικτύου και υπάρχει μία γεωμετρική πρόοδο της διείσδυσης σε δυναμικά και νεανικά κοινά. Μέσω των chat bots, που είναι ψεύτικοι λογαριασμοί η είδηση μεταδίδεται με έναν ρομποτικό τρόπο, σε μία προσπάθεια να επηρεαστεί η κοινή γνώμη.

Τι είναι το τρολ

Λέξεις όπως τρολ, τρόλια, τρολάρισμα, τρολάρω μπήκαν σχετικά πρόσφατα στο λεξιλόγιο μας. Μάλιστα, πολλοί από εμάς ίσως τις χρησιμοποιούμε σε καθημερινή βάση. Κατά πόσον, όμως, γνωρίζουμε τι ακριβώς σημαίνουν; Ας ρίξουμε λίγο φως! Στη γλώσσα του διαδικτύου η λέξη τρολ ή καλύτερα internet trol, χρησιμοποιείται για ένα πρόσωπο που έχει στόχο να σπείρει τη διχόνοια σε μια ομάδα ή κοινότητα (πχ σε ένα forum) δημοσιεύοντας καυστικά, εμπρηστικά ή εκτός θέματος σχόλια.

Η πράξη αυτή γίνεται εσκεμμένα με πρόθεση να προκαλέσει έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις στα μέλη μιας ομάδας εισχωρώντας στη κουβέντα τους. Με αυτόν τον τρόπο διαταράσσει την κανονική ροή της συζήτησης, χωρίς κάποιον ιδιαίτερο λόγο, απλά και μόνο για τη δική του διασκέδαση.

Μάλιστα υπάρχει και μια πολύ διάσημη εικόνα για τα τρολς που κυκλοφορεί ευρέως στο internet, το λεγόμενο trollface. Η εικόνα αυτή που δημιουργήθηκε από τον Carlos Ramirez, στην ουσία είναι ένα παραμορφωμένο πρόσωπο που δείχνει την έκφραση που έχουν τα trolls όταν νευριάζουν τον κόσμο.

Φυσικά το τρολάρισμα μπορεί να γίνει και για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, όπως για παράδειγμα για να αποτραπεί μια συζήτηση που το τρολ για δικούς του λόγους δεν επιθυμεί να γίνει.

Σε γενικές γραμμές τα άτομα αυτά δεν είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα, αν και κάποιες φορές απειλούν άλλους χρήστες, είναι ωστόσο πολύ ενοχλητικά. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν μια κοινότητα ακόμη και σε διάλυση.

Πάντως, στις online κοινότητες τα τρολς εντοπίζονται σχετικά γρήγορα και περιθωριοποιούνται από τα μέλη της. Κάπως έτσι σταματάει και η δράση τους.

Η έννοια της λέξης τρολ και των παραγώγων της, μπορεί να σχετίζεται κατά κύριο λόγο με το internet, ωστόσο όμως χρησιμοποιείται και αλλού. Για παράδειγμα σε μια συζήτηση μεταξύ φίλων, όταν υπάρχει κάποιος που διαταράσσει την ροή της κουβέντας για να αποσπάσει την προσοχή των άλλων με σχόλια εκτός θέματος λέμε ότι αυτός τρολάρει.

Σημείωση

 Ζητώ συγνώμη από όσους αναστάτωσα με τη δική μου τρολιά. Ευχαριστώ για την υποστήριξη και το ενδιαφέρον που έδειξαν δεκάδες άνθρωποι. Αν μη τι άλλο μία κατασκευασμένη και ψευδής είδηση με έκανε να νιώσω τη συμπάθεια και την αγάπη πολλών ανθρώπων.

Δημοσιευμένο στη ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ