Ο Ερντογάν γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 1954 στη φτωχική συνοικία Κασίμπασα της Κωνσταντινούπολης. Σήμερα γιορτάζει τα 68 του χρόνια πιο στριμωγμένος και απομονωμένος από ποτέ, με την οικονομία της γείτονος να παραπαίει και τους πολίτες να του γυρίζουν μαζικά την πλάτη.
Κάθε χρόνο την ημέρα των γενεθλίων του Ερντογάν, το επιτελείο του ετοιμάζει ένα καλοστημένο επικοινωνιακό σόου ειδικά για την περίσταση Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ετοιμάζει βίντεο με τα προηγούμενα γενέθλια του Τούρκου προέδρου, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι και ομοϊδεάτες ηγέτες του εύχονται «χρόνια πολλά» και φωτογραφίες από τους «σταθμούς στη ζωή και την καριέρα του κάνουν το γύρο του διαδικτύου και των κρατικών μέσων ενημέρωσης.
Το hashtag με τίτλο «#HappyBirthdayManoftheNation» κυκλοφόρησε ευρέως πέρυσι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ παιδικές χορωδίες στις επαρχίες της Τουρκίας έψαλλαν ειδικά για την ημέρα. Οι μαθητές ενός δημοτικού σχολείου στο Ικόνιο τραγουδούσαν το άσμα «Ζήτω ο παππούς Ταγίπ», μια μελωδία που έγραψε και συνέθεσε ένας καλλιτέχνης παραδοσιακής μουσικής.
Το κλίμα φέτος είναι εντελώς διαφορετικό. Οι εορτασμοί και τα προπαγανδιστικά «σόου» δε λείπουν, όμως τα σύννεφα που έχουν μαζευτεί πάνω απο το «λευκό σαράι» -το προεδρικό μέγαρο της Άγκυρας– καταστρέφουν την ατμόσφαιρα.
Η Τουρκία είναι απομονωμένη διεθνώς, η οικονομία της συνεχίζει να επιδεινώνεται, κα τα νούμερα στις δημοσκοπήσεις του AKP χαλάνε το «πάρτι». Επιπλέον τα ερωτήματα και οι σκιές γύρω από την επισφαλή υγεία του Ερντογάν επιμένουν. Όλα τα παραπάνβ ενισχύουν τις ελπίδες της αντιπολίτευσης ότι θα καταφέρει να εκδιώξει τον μακροβιότερο πρόεδρο της χώρας.
Η αποτυχία του Ερντογάν να υπερασπιστεί τη λίρα κάνει τους επενδυτές να αναρωτιούνται εάν η Τουρκία θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τα χρέη της. Στα 68 του πλέον χρόνια, μετά απο δύο δεκαετίες στο τιμόνι της γείτονος ο «αυτοκράτορας της Τουρκίας συμπεριφέρεται περισσότερο από ποτέ σαν να μην υπάρχουν όρια στη δύναμή του, την ώρα μάλιστα που φαίνεται πιο ευάλωτος απο ποτέ» γράφουν οι Financial Times.
«Ο αυτοκράτορας είναι γυμνός»
Όταν ο ετήσιος πληθωρισμός έφτασε κοντά στο 50% τον περασμένο μήνα, το υψηλότερο επίπεδο της εποχής Ερντογάν, απέλυσε τον επικεφαλής της Στατιστικής Υπηρεσίας. Οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας ωστόσο βύθισαν το κυβερνών κόμμα AKP στις δημοσκοπήσεις.
Η εξουσία του Ερντογάν είναι απεριόριστη. Αλλά η αίσθηση παντοδυναμίας τον ενθάρρυνε να κάνει λάθη και αστοχίες και να απορρίψει όλους τους συνιδρυτές του AKP, αλλά και κάθε σοβαρή οικονομική τεχνογνωσία. Με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κανείς γύρω του που να μπορεί να πει ότι «ο αυτοκράτορας είναι γυμνός».
Τον Οκτώβριο, διέταξε την απέλαση 10 δυτικών πρεσβευτών, μεταξύ των οποίων και του Αμερικανού απεσταλμένου, τελικά όμως υποχώρησε Απ’οτι φαίνεται όμως δεν μπορεί να υποχωρήσει από την καταστροφική οικονομική πολιτική του, ιδιαίτερα την πεποίθηση ότι η αύξηση των επιτοκίων προκαλεί αντί να περιορίζει τον πληθωρισμό.
Η δίψα του Ερντογάν για γρήγορη οικονομική ανάπτυξη και υστεροφημία, του επέτρεψε να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο, την εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη στη συντηρητική καρδιά της Ανατολίας κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του στην εξουσία. Βασίστηκε στη φθηνή πίστωση, την κατανάλωση και τις αχαλίνωτες κατασκευές. Όλα αυτά εξατμίστηκαν πολύ πριν από την πανδημία.
«Εφιάλτης» για τον Ερντογάν οι εκλογές
Η αποτυχία του να συγκρατήσει τη λίρα, δημιουργεί ανασφάλεια και επιταχύνει το τέλος της παντοδυναμίας του. Παράλληλα αυξάνει την πίστη της αντιπολίτευσης ότι θα καταφέρει να διώξει τον Ερντογάν. Οι προεδρικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για τον Ιούνιο του επόμενου έτους.
Ο Τούρκος πρόεδρος ωστόσο βρίσκεται αντιμέτωπος με την αυξανόμενη οργή των πολιτών για το κόστος των τροφίμων, της ενέργειας και άλλων βασικών ειδών. Παλεύει να διατηρήσει την εξουσία με φόντο τη χειρότερη οικονομική κρίση στην 20ετή διακυβέρνηση του. Και δέχεται απανωτά δημοσκοπικά χαστούκια.
Παράλληλα και ενώ φουντώνουν τα σενάρια πρόωρων εκλογών το 2022, η τουρκική αντιπολίτευση «συνασπίζεται». Κεμαλιστές, εθνικιστές αλλά και πρώην υπουργοί του Ερντογάν κάθισαν για πρώτη φορά πρόσφατα στο ίδιο τραπέζι για να χαράξουν κοινή στρατηγική.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), η Μεράλ Ακσενέρ αρχηγός στο εθνικιστικό Καλό Κόμμα (İYİ), ο Τεμέλ Καραμολάογλου από το Ισλαμιστικό Κόμμα Ευδαιμονίας (SP), ο Γκιουλτεκίν Ουισάλ του Δημοκρατικού Κόμματος (DP), ο Αλί Μπαμπατζάν αρχηγός του Κόμματος Δημοκρατίας και Προόδου (DEVA) και ο Αχμέτ Νταβούτογλου επικεφαλής του Κόμματος του Μέλλοντος (GP) συμφώνησαν σε έναν «οδικό χάρτη» που θα δημοσιευθεί την επόμενη εβδομάδα.
Οι δύο τελευταίοι σημειωτέον ήταν συνιδρυτές του AKP και υπηρέτησαν σε κορυφαίες κυβερνητικές θέσεις, γύρισαν όμως την πλάτη τους στον Ερντογάν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις πολιτικές του. Μεγάλος απών από το «ραντεβού» της αντιπολίτευσης, το φιλοκουρδικό HDP, το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο που δεν ήταν στη συνάντηση,γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις.
Το μεγάλο ερώτημα παραμένει αν η αντιπολίτευση μπορεί να ενωθεί πίσω από έναν βιώσιμο υποψήφιο και να πυροδοτήσει ένα ενθουσιώδες εκλογικό κύμα στο οποίο ο ψηφοφόροι δεν θα μπορέσουν να αντισταθούν. Πολλοί πολιτικοί αναλυτές στη γειτονική χώρα πιστεύουν πλέον ότι μπορεί.
Το κυβερνών ΑΚΡ κατέκτησε για πρώτη φορά την εξουσία τον Νοέμβριο του 2002 -ως το νεο-ισλαμιστικό ανάλογο της ευρωπαϊκής χριστιανοδημοκρατίαςκαι έκτοτε βρίσκεται σε μόνιμη προεκλογική περίοδο, λένε οι αναλυτές. Συμπεριφέρεται ταυτόχρονα ως ανυποχώρητο κυβερνών κόμμα, αλλά και ως μια μαχητική αντιπολίτευση που πολεμά τις κοσμικές δυνάμεις που του αρνούνται την πολιτική νομιμότητα.
Οι πιθανοί αντίπαλοι
Το 2019, αφού το ΑΚΡ έχασε τις περισσότερες από τις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας στις τοπικές εκλογές, ο Ερντογάν προσπάθησε να αναβιώσει τις παλιές καλές εποχές του, στήνοντας επαναληπτικές κάλπες στην Κωνσταντινούπολη, την πόλη όπου είχε διατελέσει δήμαρχος.
Ο Εκρέμ Ιμάμογλου, του αντιπολιτευόμενου κεντροαριστερού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), κέρδισε με ακόμη μεγαλύτερη διαφορά. Το ίδιο έκανε και ο Mανσούρ Γιαβάς στην πρωτεύουσα Άγκυρα. Και οι δύο κερδίζουν τον Ερντογάν στις δημοσκοπήσεις εν όψει των προεδρικών. Και οι δύο ενσαρκώνουν σήμερα τις ελπίδες των πολιτικών αντιπάλω του Ερντογάν και παραμένουν δημοφιλέστεροι σε σύγκριση με τον «σουλτάνο».
Περικυκλωμένος από αντιπάλους εν μέσω μιας οικονομίας που καταρρέει, ο Τούρκος πρόεδρος αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη ίσως πρόκληση της ζωής του. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς το μέλλον στη γείτονα, αλλά και δύσκολο να φανταστεί ότι τα προβλήματα και οι δυσκολίες των πολιτών δεν θα επηρεάσουν τις εκλογικές προοπτικές του AKP. Την ίδια στιγμή είναι επίσης δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ο Ερντογάν είναι πρόθυμος να χάσει δίκαιες και διαφανείς εκλογές. Η τουρκική αντιπολίτευση δεν έχει παρά να ελπίζει.
